2.1 VERLICHTE DENKBEELDEN
Een belangrijke boodschap van de verlichting was, ‘kennis leidt tot verdraagzaamheid en gelijkheid’.
Immanuel Kant is een belangrijke Duitse filosoof, hij vind dat de mens zelf hun verstand moet
gebruiken en zelf moet durven denken. Hij vind dat mensen de vrijheid moeten hebben om hun
verstand te gebruiken.
In 1780 was de verlichting al meer dan een eeuw aan de gang in Europa en Noord-Amerika. Mensen
lieten de ideeën van God steeds meer los en gingen zelf meer nadenken. In de vroegmoderne tijd
zorgden deze toename van kennis voor nieuwe inzichten:
- Zo gingen wetenschappers in de renaissance teksten uit de oudheid opnieuw onderzoeken
en de ware bedoelingen eruit halen. Dit heet het humanisme.
- Ontdekkingsreizigers ontdekten steeds meer buiten Europa
- De Europeanen kregen de natuur beter onder controle wat kan leidden tot beter
beschermen van het land tegen eventuele natuurrampen
In de 17e eeuw zijn er twee verschillende stromingen, namelijk het empirisme en het rationalisme.
Beide stromingen wilde dat traditie en geloof plaats maken voor waarneming en rede. Locke is een
empirist, hij vind dat kennis voorkomt uit waarneming en ervaring. Descartes is een rationalist en is
van mening dat rede de belangrijkste bron van kennis is. Met verstand en logica kan de mens achter
de waarheid komen.
Al deze stromingen droegen bij aan de wetenschappelijke revolutie, waarbij Newton de
natuurwetten uit vond. Ook zorgde de wetenschappelijke revolutie ervoor dat mensen meer
vertrouwen kregen in de mogelijkheden om met verstand en onderzoek meer dingen te begrijpen en
verklaren. Alles moest in de verlichting redelijk zijn. Een belangrijk discussiepunt van deze tijd was de
plek van godsdienst in de samenleving, van oudsher moest de overheid de godsdienst beschermen
en helpen met de naleving van de godsdienst. De reformatie zorgde ervoor dat er meer nadruk lag op
het individu wel vonden Luther en Calvijn dat de overheid godsdienst nog steeds moest bevorderen.
Verlichte denkers benadrukten het belang van vrijheid en tolerantie en vonden dat het geloof puur
een zaak van het individu was en iedereen zelf kon kiezen in wat ze geloven.
Locke wilde een scheiding tussen de kerk en de staat, hij vond dat iedereen voor zichzelf moest
bepalen waar hij of zij in wilde geloven.
Samenleving
Volgens de kerk zijn mensen van nature slecht en daarom lag bij opvoeding en onderwijs de nadruk
op straffen, hierdoor kunnen de kinderen hun zonde onder bedwang houden. Verlichte denkers
dachten hier anders over zo vond Rousseau dat de mens van nature goed is maar de maatschappij
slecht. In een boek beschreef hij de ideale opvoeding, een opvoeding in de natuur waar kinderen
zonder straffen en godsdienst opgroeien. Volgens Locke was een kind bij geboorte een ongeschreven
blad en de opvoeding en omstandigheden bepaalde of het kind goed of slecht werd. Hij vond dat
mensen om het kind heen beter het kind hun eigen interesses moeten laten ontwikkelen.
, Verlichte denkers dachten dat ze de maatschappij beter konden maken door middel van opvoeding,
onderwijs en de verspreiding van kennis. Dan zouden misverstanden als armoede en gebrek er niet
meer zijn.
Politiek
Van oudsher had God de koning de macht gegeven en had elke groep zijn eigen rechten en plaats.
Volgens de Franse koning heet dit droit divin wat het goddelijk recht betekend. Hij had de absolute
macht en hoefde aan niemand verantwoordelijkheid af te leggen behalve aan God. De verlichte
denkers hadden hier andere opvattingen over. Locke en Rousseau gingen uit van de natuurrechten,
wat inhoudt dat alle mensen vrij en gelijk geboren zijn en een natuurlijk recht hebben op leven. Een
samenleving was pas rechtvaardig als al deze rechten worden gerespecteerd. En de macht van de
staat was gebaseerd op een sociaal contract, mensen gaven een deel van hun vrijheid aan af aan de
overheid in ruil voor bescherming en dat bij conflicten de overheid een neutrale rechter is. Wanneer
de overheid deze macht misbruikte mochten de burgers een andere overheid aanstellen. Rousseau
was een voorstander van een directe democratie, waarin burgers afgevaardigden kiezen en hun de
wetten laten opstellen. Ook wilde hij zo min mogelijk sociaaleconomische ongelijkheid. Locke en
Rousseau vonden beide dat iedereen gelijk was en je als individu niet over een ander individu mocht
heersen. Volgens Rousseau was de bron van het kwaad het privébezit, hij was ook tegen slavernij.
Montesquieu is de bedenker van trias politica, hij vond dat de macht van de koning afgezwakt moest
worden. De regering had de uitvoerende macht, het parlement had de wetgevende macht en de
onafhankelijke rechters hadden de rechterlijke macht. Hij was wel tegen de directe democratie,
volgens hem was de bevolking daar niet intelligent genoeg voor. De bevolking mocht wel
afgevaardigden kiezen die mee konden praten in het bestuur. De volksvertegenwoordiging bestond
uit twee kamers, een Hogerhuis gekozen door de adel en een Lagerhuis dat werd gekozen door
burgers. In Groot-Brittannië bestond dit systeem al sinds de Glorious Revolution.
Adam Smith was een voorstander van de open economie, hij was tegen het mercantilisme en vond
dat de overheid zo min mogelijk moest ingrijpen. Het moest goed gaan met behulp van het
marktmechanisme.
Sinds de 18e eeuw hield de bevolking zich steeds meer bezig met de politiek waardoor de koningen
nu ook rekening moesten houden met de publieke opinie. Sommige lieten zich beïnvloeden door
verlichte ideeën, oftewel verlicht absolutisme. Ze pasten de verlichte ideeën toe op de samenleving
maar veranderde hun macht niet. Niet alle heersers waren zo, veel heersten nog steeds met droit
divin en pasten centralisatie toe. Ze zagen de verlichte denkers als bedreiging, en was er veel
censuur.
2.2 REVOLUTIES IN AMERIKA EN FRANKRIJK
In de Amerikaanse revolutie werden de verlichtingsideeën voor het eerst in de politiek in praktijk
gebracht. De bevolking in Amerika was enorm gegroeid en volgden alle nieuwe verlichtingsideeën uit
Europa via brieven, boeken en pamfletten. Ze waren fan van veel denkers doordat ze opkwamen
voor de vrijheid van de individu. De Amerikaanse staten bestuurde zichzelf maar waren nog
ondergeschikt aan de Britse koning, verlichte denkers in Amerika verlangen steeds meer naar meer
zelfbeschikking.
Amerikaanse revolutie
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper sasjavergeer. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.
