Aantekeningen HC
Vak: Neurobiologische achtergronden van opvoeding en ontwikkeling
Door: Minke Kalb
S2915561
, Hoorcollege 2 – Basis
37.1 Zenuwstelsel en hersenen – Deel 1
Hersenen zijn geen losstaand/los functionerend orgaan.
Zenuwstelsel is te verdelen in twee onderdelen: centrale en perifere zenuwstelsel.
- Centrale zenuwstelsel
o Zorgt voor de aansturing en control, hersenen & ruggenmerg. (Bevind zich binnen
omhulsel van bot).
- Perifere zenuwstelsel:
o Lichaamszenuwen, uitlopers naar centrale zenuwstelsel toe. Maakt verbindingen met
andere delen van het lichaam.
Perifere zenuwstelsel kan nog verder worden onderverdeeld.
- Somatisch zenuwstelsel
o Bewuste/vrijwillige controle van lichaamsfuncties (bijv. grijpen).
o Sensorische informatie (bijv. aanraking, pijn).
- Autonoom zenuwstelsel
o Onbewuste/onvrijwillige controle van lichaamsfuncties (bijv. hartslag, ademhaling).
o Hoef je niet ‘bij na te denken’.
Autonoom zenuwstelsel kan ook weer worden onderverdeeld:
- Sympathische zenuwstelsel
o Mobilisatie van energie (versnelling hartslag en ademhaling). Belangrijk voor het in
een toestand van activiteit brengen van het lichaam, beschikbaar maken van energie
om actie te kunnen ondernemen.
- Parasympatische zenuwstelsel
o Conservatie van energie. (Bewaren van energie, in toestand van rust brengen van het
lichaam). (Bijv. vertraging hartslag).
- Sympathisch en parasympatische zenuwstelsel hebben dus tegengestelde functies.
Kleine samenvatting:
37.1 Zenuwstelsel en hersenen – Deel 2
(De bouw van) het brein.
We kunnen op verschillende manieren onderscheid maken tussen verschillende delen van de hersenen
(weefsel, functie, globaal zien etc.).
Eén veelgemaakt onderscheid is dat tussen de voorste, middelste en
achterste hersenen.
- Rhombencefalon (achterste hersenen, hindbrain).
- Mesencefalon (middelste hersenen, midbrain).
- Prosencefalon (voorste hersenen, forebrain).
Rhombencefalon (achterste hersenen) bestaat uit:
- Medulla
o Verlengde van het ruggenmerg
, o Oorsprong craniale zenuwen (Aantal zenuwen verlaten merg al
binnen de schedel, en dat gebeurt ter hoogte van de pons, en
medulla.) Craniaal omdat ze binnen het hoofd (cranum) het
merg al verlaten.
o Belangrijk voor vitale reflexen (onvrijwillig, geen bewuste
controle over nodig, vitaal: nodig voor in stand houden van
leven). (Bv. ademhaling, hartslag, braken, hoesten).
- Pons
o Pons = brug, zenuwbanen kruisen van de ene naar de andere kant. (Is belangrijk want
meeste functies in lichaam worden gekruist aangestuurd). Veel van dat kruisen
gebeurt dus ter hoogte van de pons.
o Oorsprong craniale zenuwen (net als Medulla).
- Cerebellum
o Betekent letterlijk ‘kleine hersenen’.
o Belangrijk voor motoriek (balans en coördinatie). (Verschillende onderdelen van
beweging goed op elkaar afgestemd).
o Belangrijk voor coördinatie van activiteit in verschillende hersengebieden. (Bij functie
spelen verschillende hersengebieden namelijk een rol). Dus meer dan alleen motoriek.
Mesencefalon (middelste hersenen).
- Bestaat uit tectum, tegmentum, colliculi en substantia nigra.
(Weten waar ze ongeveer zitten & naam).
- In menselijk brein hebben de middelste hersenen niet zo’n
prominente rol. Vooral rol in feedback/functionele loops, dus in
samenwerking met andere hersengebieden bij hersenfuncties.
- Bij zoogdieren erg klein, bij veel andere dieren (bijv. reptielen) een
veel prominenter deel van het brein.
- Medulla, pons en middelste hersenen vormen samen de
hersenstam.
Prosencefalon (voorste hersenen, belangrijskte en grootste) bestaat uit:
- Diencefalon (tussenhersenen)
o Thalamus
o Hypothalamus
- Telencefalon (eindbrein), groter deel van meerdere structuren.
o Cerebrale cortex
o Limbisch systeem
o Basale ganglia
Diencefalon (schakelstations in het brein)
- Thalamus: ligt eind/bovenop hersenstam, in het middel van het brein.
o Belangrijk: ‘relay station’/schakelstation.
Informatie die van buiten het lichaam komt, komt in eerste instantie binnen in
de thalamus. Veel lichaamszenuwen komen in thalamus binnen (oogzenuw
etc.)
Door thalamus weer doorgegeven naar gebieden waar die informatie verwerkt
kan worden.
Veel cortico-corticale verbindingen via thalamus. Dus veel verbindingen
tussen verschillende gebieden van de cortex lopen ook
via de thalamus.
- Hypothalamus: ligt onder de thalamus. Vooral voor hormonale functies.
o Ook een ‘relay station’/schakelstation voor lichaamsfuncties, met
name voor output (en bepaalde type).
, Van belang voor lichaamsfuncties die wat met hormonen te maken hebben
(honger, dorst, endocriene functies).
Schakel tussen de aansturing van er moet iets gebeuren en het loslaten van
hormonen in het lichaam. (Zitten soms een paar stappen tussen).
Nu kijken naar delen van prosencefalon (zegt hij, maar volgens mij bedoelt hij telencefalon). Van
buiten naar binnen bij die cortex.
Cerebrale cortex
- Cerebrum = hersenen, cortex = schors hersenschors.
- 4 kwabben:
o Occipitaalkwab: gezichtsvermogen.
o Temporaalkwab: gehoor, visuele en taalfuncties.
o Parietaalkwab: sensorische functies, aandacht.
o Frontaalkwab: motoriek (precental gyrus),
executieve functies (aansturende, controlerende
functies: planning, organisatie van gedrag,
werkgeheugen etc.), aspecten van geheugen en
emotie.
Met die kwabben hebben we het over de hersenschors. Maar daaronder ligt natuurlijk ook het een en
ander.
Limbisch systeem:
- Ligt subcorticaal, d.w.z. onder de cortex.
- Bestaat uit:
o Gyrus cinguli (cingulate gyrus)
o Fornix
o Hippocampus
o Amygdala
- Limbisch systeem is vooral belangrijk voor emotioneel gedrag (generen van gevoel, lezen van
gevoel etc.). Emotie en motivatie zijn aan elkaar gekoppeld (gyrus cinguli). Ook functie voor
geheugen: hippocampus. Komt later nog uitgebreid terug.
Limbisch systeem igt als het ware om de thalamus heen gekruld.
Hele gebied ligt subcorticaal. Hippocampus krult temporaalkwab
in. En amygdala ligt voor die hippocampus, daar tegenaan
geplakt.
Er zit dus nog wat ruimte tussen limbisch systeem en die thalamus
waar het omheen krult. Daarbinnen ligt de derde collectie
structuren die deel uitmaakt van dat telencefalon: basale ganglia.
Basale ganglia:
- Liggen subcorticaal
- Bestaan uit:
o Nucleus caudate
o Putamen
o Globus pallidus
- Belangrijk voor motoriek, ‘poort-functie’, ook voor hersenactiviteit in andere gebieden. hele
andere rol, cerebellum: hoe vloeiend de beweging is, en in coördinatie in bewegingen. Dus in
uitvoering. Basale ganglia spelen meer een rol in of een beweging wel of niet tot stand komt.
