Psychologie
Een inleiding
7e editie
Samenvatting gemaakt door: Angela de Ridder
Universiteit: Vrije Universiteit Amsterdam
Studie: Criminologie
Vak: Inleiding Psychologie
Groep: C6
Boek: Psychologie: een inleiding
Geschreven door: Philip G. Zimbardo, Robert L. Johnson & Vivian McCann
Jaar: 2013
Editie: 7e editie
,Hoofdstuk 1. Geest, gedrag en psychologische wetenschap
1.1 Wat is psychologie en wat is het niet?
Psychoanalyse is een zeer gespecialiseerde en weinig toegepaste vorm van therapie.
Psychologie = een breed veld, met vele specialismen, maar in wezen is psychologie de
wetenschap van gedrag en geestelijke processen. Het terrein van psychologie beslaat
zowel interne geestelijke processen, die we allen indirect waarnemen (bv. denken,
voelen en begeren), als externe, waarneembare gedragingen (bv. praten, glimlachen
en lopen). De wetenschap van de psychologie is gebaseerd op objectieve,
verifieerbare gebeurtenissen.
1.1.1 Psychologie: het is meer dan je denkt
Drie grote groepen waarin je de diversiteit van het vakgebied psychologie kan indelen:
1. experimenteel psychologen (ook wel onderzoekspsychologen) = psycholoog die
onderzoek doet naar elementaire psychologische processen (bv. effecten van suiker
op hyperactiviteit) – in tegenstelling tot een toegepast psycholoog.
2. docenten psychologen = psycholoog met als primaire taak het geven van onderwijs
op bv. een hbo- of bacheloropleiding of universiteit (hierbij vaak met daarnaast nog
onderzoeken uitvoeren).
3. toegepaste psychologen = psycholoog die de door experimenteel psychologen
vergaarde kennis gebruikt om problemen van mensen op te lossen.
Enkele populaire toegepaste specialisaties van psychologen:
- arbeids- en organisatiepsychologen (A&O-psychologen) hebben zich
gespecialiseerd in aanpassingen aan de werkplek die de productiviteit en de
arbeidsmoraal van werknemers moeten maximaliseren.
- Sportpsychologen werken met atleten samen om hen te helpen hun prestaties en
motivatie te verbeteren, door trainingssessies te plannen en door hen te leren hun
emoties onder druk te beheersen.
- Schoolpsychologen zijn deskundige op het gebied van lesgeven en leren. Ze
diagnosticeren leer- en gedragsproblemen en adviseren leraren, ouders en
leerlingen.
- klinisch psychologen en counselors helpen mensen zich aan te passen op sociaal
en emotioneel gebied, of om moeilijke keuzes in relaties, hun carrière of opleiding te
maken.
- forensisch psychologen leveren hun psychologische expertise aan het wets- en
rechtssysteem.
1.1.2 Psychologie is geen psychiatrie
psychiatrie = een medische specialisme dat zich richt op de diagnose en behandeling
van mentale stoornissen. Zij zien mensen als ‘patiënten’ met een geestelijke ‘ziekte’.
Psychiatrie vs. psychologie:
Psychiatrie is een veel kleiner vakgebied dan psychologie. Psychologie beslaat het hele
terrein van het menselijk gedrag en de geestelijke processen. De opleiding van psychologen
is niet medisch van aard, ze zijn dus niet bevoegd om medicijnen voor te schrijven.
1.1.3 Kritisch nadenken over psychologie en pseudopsychologie
pseudopsychologie = niet-onderbouwde psychologische aannamen die als
wetenschappelijke waarheden worden gepresenteerd (bv. horoscopen voorspellen,
grafologie (= handschriftanalyse) etc.)
Wat is kritisch denken?
De nadruk bij kritisch denken ligt op zes vaardigheden:
1. wat is de bron? de eerste vraag die gesteld moet worden, is of degene die een
bewering doet echt deskundig is op het vakgebied.
2
, 2. Is de bewering redelijk of extreem? bij kritisch nadenken is het de kunst om
selectief te zijn.
Carl Sagan voor buitengewone beweringen is buitengewoon bewijs nodig
3. Wat is het bewijsmateriaal? om zeker te weten of een bepaalde oplossing werkt, is
wetenschappelijk bewijsmateriaal nodig, waarvoor wetenschappelijk onderzoek moet
worden verricht.
Anekdotisch bewijsmateriaal = getuigenissen die de ervaringen van iemand of
enkele personen schetsen, maar ten onrechte voor wetenschappelijk bewijs worden
aangezien.
4. Kan de conclusie zijn beïnvloed door bias?
Bias = een vooroordeel, vervorming of vertekening van een situatie, meestal op basis
van persoonlijke ervaringen en waarden. Enkele soorten:
Emotionele bias = de neiging om oordelen te vellen gebaseerd op attitudes en
gevoelens, in plaats van op een rationele analyse van het bewijsmateriaal (bv.
bij afschrikprogramma’s, een positief oordeel omdat je gewoon wilt dat
misdaad verdwijnt).
Confirmation bias (bevestigingsbias) = de neiging om informatie die niet bij je
opvattingen aansluit te negeren of te bekritiseren en om in plaats daarvan
informatie te zoeken waar je het wel mee eens bent (bv. bij horoscopen
degene onthouden die wel klopten en degene vergeten die niet klopten)
5. Worden veelvoorkomende denkfouten vermeden? de denkfout die veel voorkomt
is de aanname dat gezond verstand een substituut is voor wetenschappelijk bewijs.
6. Zijn voor het oplossen van het probleem verschillende invalshoeken nodig? voor
een probleem dat uit meerdere facetten bestaan, is een complexe oplossing nodig
(vaak is het ook nodig dat mensen uit verschillende vakgebieden naar de oplossing
kijken, bv. sociologen, psychologen, economen etc.).
1.2 Wat zijn de zes belangrijkste perspectieven van de psychologie?
De moderne psychologie is vormgegeven door haar geschiedenis, die zo’n 25 eeuwen
teruggaat tot de Griekse filosofen Socrates, Plato en Aristoteles. Deze wijzen speculeerden
niet alleen over bewustzijn en gekte, maar stelden ook dat emoties het denken kunnen
verstoren en dat onze waarnemingen slechts interpretaties zijn van de ons omringende
wereld.
Ook in Azië en Afrika kwam een deel van de psychologie tot stand. In Azië verkenden
volgers van yoga en het boeddhisme het bewustzijn, dat ze via meditatie probeerden te
beheersen. Tegelijkertijd ontstonden in Afrika andere verklaringen voor persoonlijkheid en
psychische stoornissen vanuit traditionele spirituele opvattingen.
Er zijn verschillende perspectieven van de psychologie, deze worden in deze paragraaf
besproken.
1.2.1 Scheiding van lichaam en geest en het moderne biologische perspectief.
Op het biologisch perspectief hadden empiristen veel kritiek: zij zien het denken als
onnodig en zelfs storend in de wetenschap en filosofie. Zij beweren dat waarnemingen,
ervaringen en experimenten de enige ware bronnen van kennis zijn.
2 variatie op het biologische thema:
1. neurowetenschap het vakgebied dat zich richt op begrip van hoe de hersenen
gedachten, gevoelens, motieven, bewustzijn, herinneringen en andere mentale
processen creëren.
2. Evolutionaire psychologie een relatief nieuw specialisme in de psychologie dat
gedrag en mentale processen beschouwt op basis van hun genetische aanpassingen
aan overleving en voortplanting. Volgens de evolutionaire psychologie hebben
invloeden in de omgeving de stamboom van de mensen ‘gesnoeid’, waarbij de
individuen met de meest adaptieve psychische en lichamelijke kenmerken
bevoordeeld werden (= natuurlijke selectie (van Darwin)).
1.2.2 Het begin van de wetenschappelijke psychologie en het moderne cognitieve
perspectief.
Introspectie = beschrijving van je innerlijke, bewuste ervaringen.
3
