1.1 introductie
Aaron Antonovsky Ziekte/gezondheidscontinuüm
Medische behandeling en gezonde leefstijl kan je erop doen vooruitgaan
Gezondheid: positieve staat van fysiek, mentaal en sociaal welzijn
Ziekte of letsel: karakteristieke signalen, symptomen of lichamelijke beperkingen
door vernietigende processen
GESCHIEDENIS:
Duizenden jaren geleden Boze geesten veroorzaakten mentale en fysieke ziektes:
Trepanatie: gaten in schedel zodat geesten kunnen verlaten (niet dood)
Oud Griekenland en Hippocrates: humoral theory: 4 vloeistoffen in lichaam: als die in balans
romeinen zijn ben je gezond (vervuild of niet in balans dan ontstaat ziekte)
Plato: Geest en lichaam verschillende entiteiten: lichaam; fysieke staat en
geest; gedachtes en gevoelens
Lichaam en geest probleem: functioneren ze apart?
Invloed kerk: ziekte is een straf van God
17de, 18de en 19de eeuw 17de eeuw Rene Descartes: lichaam en geest aparte entiteiten
18de – 19de eeuw: steeds zelfde: ziekte kwelling van het lichaam onafhankelijk van
psychologische staat
, Infectieziekten en voedingsziekte waren grootste bedreiging:
voeding door ondervoeding
infectieziektes zoals HIV, tuberculose, buikloop, malaria,… (veel
epidemieën)
eind 19de eeuw sterke daling door betere hygiëne, waterzuivering en hoger
weerstand tegen ziektes (tbc nog steeds grootste doodoorzaak)
20ste eeuw Levensverwachting steeg enorm, belangrijkste oorzaak van dood in
ontwikkelingslanden is nog steeds chronische ziektes (kanker, beroerte, hartziektes,
…)
Hoofdoorzaak jonge mensen: ongeval dan moord, zelfmoord, kanker,…
Sigmund Freud: geest en lichaam zijn verbonden:
psychoanalytische theorie: stelt dat symptomen veroorzaakt kunnen
worden door emotionele conflicten
Ontwikkeling psychosomatische geneeskunde: lichaam en geest verbonden
2 nieuwe gebieden 1970’s voor rol van psychologie in ziekte te begrijpen
o Gedragsmatige geneeskunde
o Gezondheidspsychologie
Gebruik biofeedback: fysiologische processen worden gemeten om een
verband te vinden met gevoelens (temperatuur, spierspanning,…)
Veel gebruikt in gezondheidspsychologie: stelt dat 3 factoren elkaar en je
,Biopsychosociale model gezondheid wederzijds beïnvloeden (en dus samenhangen)
1. Biologische factoren:
Genetische materialen en processen
Functie en structuur van je fysiologie (stofwisseling, hormonen,
temperatuur,…)
2. Psychologische factoren:
Cognitie (manier van denken)
Emotie (gevoel)
Motivatie
3. Sociale factoren (mensen die je gezondheid beïnvloeden):
Samenleving (cultuur die standaarden oplegt)
Gemeenschap: de mensen rond jou (sociale druk, norm)
Familie
Wetenschappen
verbonden aan de Geneeskunde
, gezondheidspsychologie
Epidemiologie: studie van verspreiding en frequentie van ziekte
Welke leeftijd het meeste, welke bevolking, wanneer ontstaan,… zo
proberen zoeken hoe die ontstaan is en verspreid
Gebruikte termen:
Mortaliteit: sterftecijfers in periode
Morbiditeit: aantal zieken tov populatie gedurende een
bepaalde periode
Prevalentie: totaal aantal mensen met ziekte op een
bepaald moment
Incidentie: aantal nieuwe mensen met ziektes of letsels
Epidemie: sterke toename van incidentie (corona)
Volksgezondheid: algemene gezondheid van het volk
Sociologie en medische sociologie: sociologie (invloed van mensen op
elkaar)
Medische sociologie: hoe deze invloeden effect hebben op de
gezondheid van de beïnvloede mensen
Antropologie en medische antropologie: antropologie (studie van culturen)
Medische antropologie: hoe culturen verschillen in gezondheid en
gezondheidsverbetering
Gezondheidseconomen:
bestuderen vraag en aanbod van gezondheidsbronnen (bv: kosten
gezondheidszorg en wat gratis wordt aangeboden)
Gezondheidsbeleid:
de beslissingen en plannen mbt. Gezondheidszorg en de gezondheid
(door overheid of onafhankelijke organisaties
