Hoorcolleg
es
PSKA
, Hoorcollege 1: socialisatie
Socialisatie
- Socialisatie is een proces (over tijd) waarbij kinderen kennis, vaardigheden en gedragingen
verkrijgen/aanleren en overtuigingen, waarden en normen eigen maken die eigen zijn aan een
bepaalde cultuur/samenleving, waardoor ze in staat zijn te participeren in de samenleving.
- unidirectioneel: je hebt een kind, en elk systeem heeft daar invloed op waardoor het kind al die
kennis verkrijgt en aanleert binnen die specifieke cultuur (1-richting)
- bidirectioneel: kinderen kunnen ook ouders beïnvloeden, dus wederkerig (2-richting)
- transactioneel: alle bi directionele processen zorgen ervoor dat het transactioneel wordt, de
samenhang tussen bi directionele processen zorgt voor het transactioneel proces (de optelsom van al
die relaties en systemen die op elkaar inwerken)
Socialisatie: regulatie impulsen (Freud)
- Psychodynamische benadering
- driften gedrag = uiting van instinctieve agressieve of seksuele impulsen
- oorsprong: sterke intrinsieke energie
- in conflict met de omgeving
- externe controle van ouders is nodig interne controle/identificatie van kinderen (zelfbewust zijn
ontwikkelen = super-ego)
Freud
- Id: primitieve driften (ongeorganiseerde aangeboren deel van de persoonlijkheid) opzoek naar
genot
- Ego: reguleert impulsen en gedrag (buffer tussen id en de echte wereld)
- Superego: geweten (waardoor je instaat bent te bedenken wat goed en slecht is)
Taak ouders? Kind helpen impulsen te beheersen, om te buigen of uit te stellen (zelfregulatie)
Zelfregulatie
- 1970: Block & Block
- ego-controle: je inhibeert impulsen
- ego-resiliency: de mate van impulscontrole (meer dynamisch, past ego-controle aan, aan de eisen
van de omgeving en is flexibel in sommige situaties mag je je laten gaan en andere niet
- 1990: Rothbart
- effortful control: zelfregulering, aandacht verdelen, aandacht focussen, inhibitie/beheersing,
waarnemend/sensitief bij hoge mate effortful control, lage intensiteit plezier doordat je meer bezig
bent met wat van je verwacht wordt.
Socialisatie door de tijd heen
, - Martinus Langeveld (1905-1989); “ouders, lieve tantes en grootouders, die zich verbeelden, dat een
baby er is om uit de wieg genomen te worden, er bij voortduring tralietjes tegen te maken en
sentimentele wartaal tegen te koeterwalen, zijn volkomen in de war”
als je dit doet worden kinderen verwend, je moet ze met rust laten
Taak ouders: kind helpen mondig te worden, met als doel zelfverantwoordelijke zelfbepaling (= de
opvoeding van ouders dient er op gericht te worden dat de hulpeloosheid van kinderen af neemt en
de zelfstandigheid toeneemt)
- Dr. Spock (1903-1998): eerst eens met Langeveld, later: je moet kinderen als individuen zijn en
sensitief zijn naar hun behoefte.
- (1946: baby and child care)
Socialisatie
- Begin 20e eeuw: behavioristisch perspectief
- klassieke conditionering (Watson 1878-1958)
nadruk op uiterlijk gedrag (wat je ziet) en niet knuffelen etc.
versterken van associaties: stimulus respons leren door associaties
little albert: jongetje van 9 maanden die nergens bang voor was. Vervolgens lieten ze als ze iets aan
hem lieten zien, een hard geluid horen waarvan hij schrok. Zo werd hij wel angstig voor die dingen
- Watson: het kind is een onbeschreven blad (tabula rasa), je kan het vormen hoe je wil
- Halverwege de 20e eeuw: behavioristisch perspectief
- operante conditionering (Skinner 1904-1990)
aanleren van gewenst gedrag door bekrachtiging van positief gedrag vs. Bestraffen van ongewenst
gedrag
S-R-relaties
ouders ‘vormen’ hun kind
Operante conditionering
- Bekrachtiging toename gedrag
Patterson: coercion cycle (de dans in vier passen)
1. Moeder dringt op ‘aversieve’ manier binnen in de activiteit van het kind
2. Het kind gaat in de tegenaanval (“maar ik ben nog niet klaar”)
3. Moeder stopt met berispen (“maak maar even af”)
Effect op korte termijn: kind stopt met slechte gedrag
Effect op lange termijn: kind doet het opnieuw
4. Het kind staakt de tegenaanval
, Sociaal cognitieve leertheorie
- Bandura (1925-)
- mensen zijn cognitieve wezens, hiervan onderscheiden ze zich ook van dieren
- Leren door observeren/imiteren (je doet iemand eerder na als je meer verbonden met iemand voelt
of als je er meer profijt uit kan halen of als je meer personen het ziet doen)
- Performance versus learning (je kan iets wel leren, maar dit hoef je niet per se ook uit te gaan
voeren)
hangt af van motivatie (kan komen door externe bekrachtiging, of indirecte bekrachtiging)
hangt af van self-efficacy (= zelfredzaamheid), bij hoge mate laat je eerder bepaald gedrag zien.
Kind moet het idee hebben dat hij het kan
- Taak ouders: een goed model zijn voor dat kind
Socialisatie: resultaat evolutie
- 1969 Bowlby & Ainsworth: attachment and loss
- Het kind heeft de aangeboren neiging om bij de ouder bescherming te zoeken in geval van stress,
gevaar of ziekte/ gebruikt de ouder om de omgeving te exploreren
- Taak ouders; ingaan behoefte aan beschermingssteun bv. troosten
- Bowlby inspireerde zijn werk op Lorenz (1903-1989): Imprenting bij ganzen: als jonge ganzen net uit
een ei komen volgen ze automatisch de moeder. Er is een kritieke periode (12-16 uur) waarin ze
makkelijk gevoelig zijn voor alles wat naast hun beweegt dat ze daarvan denken dat het hun moeder
is.
- Taak ouders: in de kritische/sensitieve periode het kind iets aanleren.
- Experimenten van Harlow: aapjes experiment koestering belangrijker dan voedsel
Theorieën
- Theorie: door de mens geconstrueerd beeld van de werkelijkheid, een ‘denksel’. Anders dan de
waarneembare werkelijkheid (empirie), maar poging tot deze begrijpelijk en inzichtelijk te maken.
Een theorie geeft verbanden aan hypothesen worden afgeleid uit de theorie een theorie kan
worden weergegeven in een schema of model empirisch onderzoek kan de theorie ondersteunen
of verwerpen
Socialisatieprocessen en mechanismen
- Samenhang versus causaliteit
- unidirectioneel of bidirectioneel
- Moderatie
- Mediatie/indirecte effecten
Vier voorbeelden
1. Opvoeding gedrag kind? (unidirectioneel)
2. Gedrag kind opvoeding? (unidirectioneel, maar ook bidirectioneel)
3. Gedrag kind x opvoeding sociale ontwikkeling kind? (Moderatie effecten)
