Alle belangrijke begrippen en tijden worden omschreven in deze samenvatting! Op basis van stof in de les, Jort geschiedenis filmpjes en aantekeningen. Alles is in eigen woorden omschreven. Ideaal voor je examenjaar.
,Hoofdstuk 5
5.1 De Europese expansie
Kenmerkende aspect:
• Het begin van de Europese overzeese expansie.
• West-Europeanen hebben een beperkt wereldbeeld.
o Alleen goed beeld van Europa, Noord-Afrika en de Arabische wereld.
• Europese expansie vanaf de 15e eeuw (Portugal en Spanje). Redenen:
- Economie → Europeanen wilde zelf gaan handelen, alleen lieten de Islamieten dat niet
toe dus gingen ze over zee. Dat deden ze voor luxe handelsproducten (specerijen, zijde,
goud en zilver).
- Politiek → Veroveren van een groot rijk.
- Cultuur → Verspreiding van het christendom/ nieuwsgierigheid en zucht naar avontuur.
• 1488: Bartolomeus Diaz als eerste bij Afrikaans zuidpunt.
o 1497: Vasco da Cama bereikt de westkust van India.
• 1492: Spaanse Reconquista (Spanjaarden veroverde Islamitische gebieden).
• 1492: Columbus begon aan zijn tocht naar India en kwam daar 5 weken later aan in Amerika.
• Spaanse conquistadores (veroveraars) koloniseren de rijken van de Azteken en de Inca’s.
Gevolgen:
- Indianen sterven door Europese ziektes.
- Indianen worden gekerstend.
- Indianen worden gedwongen tot arbeid.
o Protest tegen slechte behandeling indianen → gevolg vanaf 1542: Trans-Atlantische
slavenhandel = Import van Afrikaanse slaven vormt het begin van de driehoek handel
(EU vaart naar Afrika en ruilen goederen voor slaven, Slaven worden naar de
plantages gebracht en de producten weer naar de EU).
• 1530: Karel V gaf de kolonie een eigen bestuur.
5.2 Een nieuw mens- en wereldbeeld
Kenmerkend aspect:
• Het veranderende mens- en wereldbeeld van de renaissance en het begin van een nieuwe
wetenschappelijke belangstelling.
• In de 15e eeuw maakten de Noord-Italiaanse stadstaten zich los van de Duitse keizer en de
paus.
o Groeiende handel met Midden-Oosten en rijke Vlaamse handelssteden.
• Nieuw mensbeeld van de bovenlaag van rijke handelaren:
Middeleeuwen:
- Memento mori → Je zult dood gaan en naar de hel of hemel gaan dus leef sober.
Renaissance:
- Carpe diem → Pluk de dag. Nieuwe belasting voor klassieke erfgoed (Grieken en
Romeinen).
- Renaissance = wedergeboorte (van Grieken en Romeinen).
, • Humanisme = geleerde die probeerde de wereld beter te begrijpen. Ze gingen oude teksten
vertalen (ze konden Grieks en Latijns).
o Ze hadden een kritische denkhouding.
o Ze waren erg nieuwsgierig →Universele mens (Leonardo da Vinci).
o Nieuwe wetenschappelijke belastingstelling → ze probeerde de wereld te verklaren
op een rationele manier.
• 1453: De moslims veroverde Constantinopel (hoofdstad) en zo vertrokken veel christenen
naar Noord-Italië omdat ze daar veel handelscontacten hadden en daar makkelijk konden
komen (ze nemen veel oude teksten mee).
5.3 De kerkhervorming
Kenmerkend aspect:
• De protestantse reformatie die splitsing van de christelijke kerk in West-Europa tot gevolg
had.
• Toenemende kritiek op de geestelijkheid:
- Sterven naar wereldlijke macht door de paus.
- Luxe leven, corruptie en rijkdom van de hoge geestelijkheid.
- Slechte opleiding van de parochiepriesters.
o Mensen die afweken van de katholieke leer werden vervolgd door de inquistitie:
kerkelijke rechtbank die ketters (niet-katholieken) opspoort en veroordeelt.
• Vanaf 15e eeuw: Kritiek op de geestelijkheid kon snel verspreid worden via de nieuw
uitgevonden drukpers.
o Begin van de kerkhervorming/reformatie: Protestbeweging tegen misstanden en
manieren van geloven in de katholieke kerk.
• De paus → De kerk bepaalt de geloofsregels en de geestelijkheid is nodig voor contact tussen
god en gelovigen.
• Humanisten → Vulgaat staat vol fouten (Erasmus 1469-1536)
Kerk is niet bezig met het geloof, maar met bijgeloof, rijkdom en macht. De bijbel is de basis
van het geloof (Luther 1483-1546 & Calvijn 1509-1564). De kerk moet hervormd worden!
• Strijd tussen de katholiek & protestant:
Katholieken: Protestanten:
- De paus is de leider van de kerk. - Er is geen aparte leider van alle protestantse
- Alle ambten in de organisatie van de kerk groeperingen samen.
worden vervuld door geestelijken. - Alle taken in de kerk worden door leken
- Geestelijken mogen niet trouwen. vervuld, behalve het ambt van de predikant.
- In de kerkdienst staat de eucharistievering - Predikanten mogen wel trouwen.
centraal. - In de kerkdienst staat de preek van de
- Geestelijken en heilige zijn nodig tussen de predikant over een Bijbeltekst centraal.
gewone mens en god. - Geestelijke en heiligen zijn niet nodig, iedereen
kan zijn weg naar God vinden.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper mkievit. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.
