Samenvatting
Samenvatting MeMo Vwo Handboek, ISBN: 9789020881271 Geschiedenis
De historische contexten zijn inmiddels verouderd, maar gelukkig zijn de 12?! hoofdstukken hetzelfde gebleven!
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 69 pagina's
Voorbeeld 4 van de 69 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Gekoppeld boek
Titel boek:
Auteur(s):
- Uitgave:
- ISBN:
- Druk:
Verkoper
Volgen
Voorbeeld van de inhoud
“§1.1. De agrarische revolutie” Het leven van jagers en verzamelaars
Tussen 9000 en 6000 v.C. ontstonden in het Midden-Oosten landbouwsamenlevingen, in de vruchtbare
halvemaan.
7000 v.C.: de landbouw verspreidde zich naar Noord-Afrika.
6000 v.C.: de landbouw verspreidde zich naar Europa.
De eerste mensen
Homo Habilis, eerste mens, was een jager-verzamelaar. Tot de opkomst van de landbouw was er geen
andere bestaanswijze dan dat. De homo sapiens, ontstond rond 140.000 v.C. in Afrika,
100.000 v.C.: Homo Sapiens trok naar Azië
40.000 v.C.: Homo Sapiens trok naar Europa.
Europa bestond toen uit Steppen (kale, open vlaktes met grasachtige planten en soms een perk of
denneboom). De mensen leefden toen vooral van de jacht op rendieren, maar ook joegen ze op
mammoeten, paarden en bizons.
Een nomadisch bestaan
Jagers-verzamelaars waren vaak nomaden. Als er niet meer genoeg voedsel was, trokken ze verder.
Ze woonden in hutten, grotten of tenten gemaakt van dierenhuiden. Als ze voor langere tijd op jacht
gingen, sloegen ze tijdelijke kampen op.
Jagers-verzamelaars leefden vaak in groepen van 20 tot 30 mensen en de sociale verschillen waren niet
groot. Wel was er waarschijnlijk taakverdeling. Mannen hielden zich waarschijnlijk bezig met de jacht en
vrouwen met voedsel verzamelen. De groepen dreven onderling handel en ruilden producten zoals
vuursteen, ivoor en schelpen.
De mensen maakten schilderingen van bizons, paarden en mammoeten in grotten. Ze leefden in de
prehistorie, omdat ze het schrift nog niet kennen. Daardoor weten we de betekenis van de schilderingen
ook niet.
De agrarische revolutie
o De eerste boeren
Het vermoeden is dat de eerste landbouw heeft plaatsgevonden in het Midden-Oosten.
12.000 v.C. liep de laatste ijstijd ten einde -> meer regen -> vruchtbaar gebied.
Op sommige plaatsen leverde de natuur zoveel voedsel op, dat mensen zich daar langere tijd gingen
vestigen.
Andere archeologen denken dat een klimaatverandering de aanzet gaf tot de overgang naar landbouw.
,Het werd koud en droog -> minder eetbare wilde planten -> voedsel tekort.
Mensen waren gewend aan een vaste woonplek en wilden dus niet meer weg -> zochten een oplossing ->
zelf graan produceren.
Andere theorie: de bevolking groeide snel -> natuur kon het niet bij benen -> mensen werden gedwongen
zelf gewassen te verbouwen.
o Een wereldwijd verschijnsel
Er werd ook op andere plekken landbouw uitgevonden: China, India, het Andesgebergte, Mexico, Nieuw-
Guinea, Noord-Amerika en West-Afrika. Alleen in het Midden-Oosten hadden mensen een vaste
woonplaats. In andere regio’s pas honderden/duizenden jaren later.
Een nieuwe levenswijze
Uitvinding van de landbouw betekende voor veel mensen overschakeling van zwervend naar sedentair
bestaan. Ze moesten in de buurt van hun akkers blijven. -> agrarische revolutie: de mens ging de natuur
steeds meer naar zijn hand zetten.
Gevolgen van de agrarische revolutie:
Er ontstond een snelle bevolkingsgroei.
Stijgend geboortecijfer, vrouwen kregen sneller achter elkaar kinderen.
Het sedentaire bestaan bevorderde de ontwikkeling van de veeteelt, die rond 7500 v.c. begon en
langzaam in de plaats van jacht kwam.
Eerst alleen voor het vlees, later ook voor melk, wol en leer.
De nieuwe levenswijze stimuleerde de uitvinding van allerlei nieuwe technieken, zoals weven,
pottenbakken en de productie van gepolijst steen.
Vooruitgang?
Sommige historici wijzen erop dat de agrarische revolutie niet in alle opzichten een verbetering was en
zeker niet voor de eerste boeren. De mensen die overstapten op landbouw waren minder gezond dan
jagers en verzamelaars, ze leden vaak aan ondervoeding, infectieziekten en misvorming van de
ruggengraat door de zware lichamelijke arbeid.
Oorzaken slechte gezondheid:
Door beperkt aantal gewassen, waardoor voedsel veel eenzijdiger was.
Zodra gewas mislukte, dreigde direct het gevaar naar hongersnood.
Door de dichter op elkaar levende bevolking groeide het risico op infectieziekten.
De agrarische revolutie zorgde ook voor sociale ongelijkheid, omdat boeren op den duur hun eigen akkers
kregen en sommige boeren succesvoller waren dan anderen. Hierdoor kwamen er verschillen in rijkdom,
macht en aanzien. -> hiërarchie.
,“§1.2. Het ontstaan van steden”
De eerste steden: Soemerië
3300 v.C.: Eerste steden ter wereld ontstaan. (bijvoorbeeld Ur)
o Vruchtbare grond
Het ontstaan van steden in Mesopotamië heeft te maken met zeer vruchtbare grond. Dit kwam door de
overstromingen van de Eufraat en de Tigris. Daarbij bleef elk jaar een laagje slib achter. De boeren
moesten wel hun akkers irrigeren. Om dit te doen werden er kanalen en waterreservoirs aangelegd. Ook
werden er dijken gebouwd om velden tegen overstromingen te beschermen. Door de overvloedige
oogsten konden de gemeenschappen in Mesopotamië groeien van nederzettingen tot echte steden.
o Arbeidsverdeling en hiërarchie
In de eerste steden ontstonden stedelijke gemeenschappen.
Rijke oogsten -> men hoefde zich niet meer bezig te houden met voedselvoorziening -> men kon zich
specialiseren -> er ontstaan nieuwe beroepen.
Doordat er handelswaar beschikbaar kwam, ontstond er het beroep koopman. Zij waren samen met de
priesters een welvarende en invloedrijke groep. De boeren stonden onderaan de ladder.
Steden buiten Soemerië
Na het ontstaan van steden in Soemerië kwam er ook in Egypte verstedelijking op gang. De
omstandigheden waren ongeveer hetzelfde. (de rivier was hier de Nijl). Net als de Soemeriërs legden de
Egyptische boeren kanalen en dijken aan, waardoor hun landbouw productie sterk steeg en er een
voedseloverschot ontstond.
De ontwikkeling van het schrift
3300 v.C. in Soemerië ontstonden samen met de eerste steden het eerste schrift. Dankzij het schrijven
wisten koningen voortaan precies wie belasting had afgedragen, welke arbeiders loon hadden ontvangen
en hoeveel soldaten ze in dienst hadden. Ook priesters gebruiken het schrift.
Symbolen als geheugensteuntje
8000 v.C.: Agrarische gemeenschappen gingen kleine voorwerpen van klei gebruiken om goederen te
registreren.
Begin van Soemerisch schrift: net als de kleivoorwerpen alleen gebruikt voor registratie.
Toen men ook namen wilde registreren ontstonden er tekens die lettergrepen en klanken uitdrukten. Ook
maakten Soemeriërs gebruik van rebussen.
Abstracte tekens
Geleidelijk werden tekeningetjes vervangen door abstracte tekens. Deze leken veel op spijkers. Daarom
noemen we het Soemerisch schrift ook wel het spijkerschrift. De soemeriërs verlieten met het uitvinden
, van het schrift als eerst de prehistorie. Rond 3100 v.C. volgden de Egyptenaren toen ze hiërogliefen
gingen gebruiken.
Nieuwe vormen van schriftgebruik
Nadat het Soemerisch schrift verder ontwikkeld was, werden te teksten ook voor andere zaken gebruikt
(denk aan wetteksten en brieven). Zo verscheen er ook de eerste literatuur. Het lezen van het
Soemerische en Egyptische literatuur was erg moeilijk. Het spijkerschrift had 600 tekens en het
hiërogliefen schrift had 750 tekens.
In Nederland kwamen de tekens tot stand bij de komst van de Romeinen in 50 v.C.
“§1.3. Machtige rijken in het Midden-Oosten”
De vroegste staten
3100 v.C.: Ontstaan van groot Egyptisch Rijk. Aboe Simbel bevond zich ten zuiden. Dit was de eerste staat
ter wereld .
o Een gebied met centraal bestuur
Een staat is een afgebakend gebied met een centraal bestuur. Steden mochten niet zelfstandig
beslissingen nemen. Naast een centraal bestuur heeft een staat een rechtssysteem dat voor het hele
gebied geldt. De farao was in Egypte de hoogste rechterlijke macht. De rechtsregels waren gebaseerd op
zijn uitspraken, want hij was god en wist dus wat juist was. De steden en regio’s hadden hun eigen
rechtbanken.
In een staat mag alleen de overheid geweld gebruiken: geweldsmonopolie. Als de overheid dit heeft mag
alleen zij mensen arresteren, opsluiten en eventueel fysiek straffen. De farao was ook verantwoordelijk
voor de interne veiligheid en ook voor de verdediging van grenzen van de staat.
De rol van ambtenaren
De farao beschikte over een enorm ambtenarenapparaat. Onder andere voor de organisatie van de
landbouw. Ook regelden deze ambtenaren de irrigatiesystemen en dat de boeren een deel van hun oogst
afdroegen aan de farao. Hiermee betaalde de farao zijn ambtenaren, soldaten en alle arbeiders,
ambachtslieden en architecten die nodig waren voor de bouw van piramides en tempels.
Staten in Mesopotamië
In 1000 v.C. ontstond de eerste staat in Mesopotamië. Mesopotamië besloeg bijna het hele Babylonische
Rijk. Ook was het moeilijker verdedigbaar dan Egypte, omdat de overgang tussen woestijngrond en
landbouwgrond minder abrupt was.
Macht en religie
De farao en andere goden
Ramses II staat bekend om zijn extravagante bouwwerken. Alle farao’s lieten zich vereren als God. De
koning werd in het oude Egypte beschouwd als de goddelijke zoon van de zonnegod Re.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper wiekehol. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,89. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 82956 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen