Samenvatting De Maatschappelijke Context van het Sociaal Werk
H1 werken in het sociale domein
1.1 Wie is de sociaal werker?
- Sociaal werk richt zich op participatie, autonomie en zelfredzaamheid. Sociaal werkers proberen dit te
stimuleren door middel van actief burgerschap, verbindingen leggen tussen vrijwilligers,
mantelzorgers en organisaties, vormen de spil tussen formele en informele netwerken, en schakelen
(professionele) hulp in als dit nodig is.
- De drie kerntaken van de sociaal werker zijn:
1. Het bevorderen van sociaal functioneren van mensen en hun sociale context
2. Het versterken van organisatorische banden waarbinnen het sociaal werk plaatsvindt
3. Het bevorderen van de eigen professionaliteit en de ontwikkeling van het beroep
- Hoe kan je als sociaal werker zorgen dat je ‘oog hebt voor anderen’?
1. Benaderen en benaderbaar zijn
2. Onderzoekend zijn
3. Coördineren, organiseren en mensen samenbrengen om tot een oplossing te komen
4. Ondernemend zijn
1.2 Wat behelst het sociale domein?
- Binnen het sociale domein vallen volksgezondheid, welzijn, sport, werkgelegenheid en sociale zaken
- Door de transitie in 2015 vallen er nu in het sociale domein het maatschappelijk en individueel welzijn,
werkgelegenheid, jeugdzorg en onderwijs.
1.3 Wat betekent werken in het sociale domein?
- Verschillende gebieden waarvan de sociaal werker verstand moet hebben:
Psychologie
Bedrijfskunde
Maatschappijleer
Bestuurskunde
Economie
Geneeskunde
- Geschiedenis sociaal werk:
19e eeuw liefdadigheidswerk op armenzorg gericht
Na Tweede Wereldoorlog wederopbouw
Jaren tussen 1965 en 1980 > emancipatie van groepen in achterstandsposities
Tussen 1990 en 2005 > bemoeizorg (de openbare geestelijke gezondheidszorg ontstaat,
Vogelaarwijken)
Tot 2005 gekeken naar behoeften cliënt
Na 2005 vraaggericht werken
- Verschil formele in informele zorg:
Formele zorg is de zorg die wordt geleverd door professionals
Informele zorg is de zorg die wordt geleverd door het sociale netwerk
- Wat is nuldelijns-, eerstelijns- en tweedelijnszorg?
Nuldelijnszorg: nog geen sprake van professionele zorg maar eigen sociale netwerk
Eerstelijnszorg: eerste stap naar professionele zorg omdat het eigen sociale netwerk dit niet
kan doen
Tweedeslijnzorg: specialistische zorg waar je een verwijzing voor nodig hebt
- Wat is het verschil tussen intramurale en extramurale zorg?
Intramurale zorg is die binnen een instelling wordt verleend (woont en slaapt bij instelling)
Extramurale zorg is zorg die buiten de instelling wordt verleend (ambulante zorg)
1.4 Wie werken er in het sociale domein?
- Het sociale domein is onderverdeeld in 4 verschillende categorieën:
, 1) Maatschappelijk werk: Het eerste aanspreekpunt bij problemen die niet direct zijn op te lossen.
Het doel is om mensen te ondersteunen in hun zelfredzaamheid. (Schuldhulpverleners,
opbouwwerkers, wijkwerkers, cultureel maatschappelijk werkers, maatschappelijke agogen etc.)
2) Geestelijke gezondheidszorg: Richten zich op de geestelijke gezondheid in een instelling, op
intramuraal, extramuraal of ambulante zorg. Doel is om de zelfzorg te verbeteren.
3) Gehandicaptenzorg: Instellingen voor mensen die zorg nodig hebben omdat ze een fysieke en/of
verstandelijke beperking hebben. (Activiteitenbegeleiders, persoonlijke begeleiders, psychologen,
pedagogen etc.)
4) Jeugdzorg: Denk aan opgroei- en opvoedingsondersteuning, jeugd met verstandelijke beperking,
jeugdpsychiatrie, jeugdzorgplus, jeugd-geestelijke gezondheidszorg en jeugdbescherming.
H2 actoren in het sociale domein
2.1 De burger en zijn netwerk
- Sociale steun is als iemand gebruikmaakt van hulp of steun vanuit zijn eigen sociale netwerk. De
waarde van de sociale relaties van een persoon, dus op hoeveel sociale steun iemand kan rekenen van
zijn personen in een netwerk is sociaal kapitaal.
- Als iemand langdurige vrijwillige zorg verleent aan een ander noemen we dit mantelzorg. (Hoeksteen
van de participatiesamenleving)
- Als het eigen sociale netwerk geen mantelzorg kan verlenen worden er vrijwilligers ingezet die van een
vrijwilligersorganisatie komen.
- Als de sociale steun of de vrijwilligers niet genoeg ondersteuning kunnen bieden wordt er
professionele zorg ingezet.
- Belangenorganisaties komen op voor de belangen van burgers en cliënten (denk aan eenzaamheid
tegengaan, depressies voorkomen, stop pesten etc.)
- Door de transitie van de verzorgingsstaat naar participatiesamenleving zien we dat er meer
burgerinitiatieven komen. Dit doen ze op vrijwillige basis en met 1 doel. Ook kan iedere
kiesgerechtigde burger een petitie starten en zo verandering brengen. Om het juridische erbij te
betrekken worden er ook zorg coöperaties neergezet, dit is een burgerinitiatief maar dan met
professionele zorg- en dienstverleners erbij.
2.2 De gemeente en organisaties in het sociale domein
- Sinds decentralisatie in 2015 is de gemeente verantwoordelijk voor jeugdzorg, participatiewet en
maatschappelijke ondersteuning.
- De sociale kaart betreft het concept wie er allemaal in het sociale domein werken in een bepaalde
regio (gemeente). Dit kan per regio erg verschillend zijn.
- Veel gemeenten kiezen ervoor om wijkteams in te zetten. Zij zorgen dat de zorg dicht bij de burger is
en kennen de sociale kaart van de gemeente goed. Zij zijn het eerste aanspreekpunt van de burgers.
- Veel gemeenten hebben ook een maatschappelijke dienstverlening, hier kunnen mensen terecht voor
ondersteuning bij alledaagse praktische zaken. (Schuldhulpverlening, aanvragen van zorg etc.) Hier valt
ook de maatschappelijke opvang onder voor dak- of thuislozen.
- Brede welzijnsinstellingen zijn organisaties die zich inzetten voor het algemeen welzijn van jeugd,
volwassenen en ouderen. (Buurthuis, activiteiten organiseren etc.)
- Er zijn verschillende soorten instelling voor begeleid wonen of dagbesteding. De instellingen voor
begeleid wonen ondersteunen vooral mensen met dagelijkse activiteiten om zelfstandig te kunnen
wonen. Mensen die in een kwetsbare positie zitten is dagbesteding erg belangrijk om sociaal
isolement te voorkomen. Er zijn drie soorten dagbesteding:
1) Recreatieve dagbesteding: Dit is voor mensen met een ernstige verstandelijke beperking of
cognitieve stoornissen. (gericht op beleven, dus denk aan creatieve activiteiten)
2) Ontwikkelingsgerichte dagbesteding: Dit gaat over therapie dat gericht is op herstel en
participeren.
3) Arbeidsmatige dagbesteding: Degene kan niet een reguliere functie doen maar werkt
intensief begeleidend, om zo te proberen diegene weer op een reguliere functie te krijgen.
2.3 De Rijksoverheid en overheidsinstanties
