Samenvatting
BIO 4 VWO ‘cel en leven’ samenvatting
Alle leerdoelen en antwoorden op deze leerdoelen samengevat in één document.
[Meer zien]Voorbeeld 2 van de 7 pagina's
Voorbeeld 2 van de 7 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Gekoppeld boek
Titel boek:
Auteur(s):
- Uitgave:
- ISBN:
- Druk:
Verkoper
Volgen
Voorbeeld van de inhoud
2.11. Je kent de verschillende organisatieniveaus en kan voorbeelden noemen bij elk niveau.
Molecuul: DNA
Organel: lysosoom
Cel: hersencel
Weefsel: spierweefsel
Orgaan: nier
Orgaanstelsel: verteringsstelsel
Organisme: mens
Populatie:
Levensgemeenschap:
Ecosysteem:
Systeem: Aarde
2. Je kan voorbeelden noemen van emergente eigenschappen.
Door samenwerking botten, spieren en zenuwstelsel kan je sporten.
o Emergente eigenschap: interactie van delen van een organisatieniveau waardoor
nieuwe eigenschappen ontstaan.
3. Je kent de 7 levenskenmerken.
Opgebouwd uit 1 of meer cellen
Groei
Voortplanting
Ademhalen
Stofwisseling
Waarneming van en reageren op veranderingen in een omgeving
Organisatie van erfelijk materiaal
4. Je kan deze zin uitleggen “de grootte van de cellen is beperkt door hun oppervlak-
volumeverhouding”.
Hoe groter de cellen zijn, hoe groter de volume is in verhouding met het oppervlakte.
Hoe kleiner de cellen zijn, hoe kleiner de volume is in verhouding met het oppervlakte.
5. Je kan uitleggen waarom naarmate het organisme groter is de verhouding oppervlak-
volume kleiner is.
Als het organisme in een koud gebied leeft, moet het zo min mogelijk warmte verliezen. Er
moet dan in verhouding meer volume zijn dan oppervlakte zodat er minder warmte wordt
afgegeven. Het organisme is dan groter waardoor de oppervlakte-volume verhouding kleiner
is. Als het organisme in een warm gebied leeft, moet het juist warmte verliezen om niet
overbehit te raken. Er moet dan in verhouding minder volume zijn dan oppervlakte. Het
organisme is dan klein waardoor de oppervlakte-volume verhouding groter is.
6. Je kan de logica uitleggen tussen de grote van een organisme en het wel/niet hebben van
gespecialiseerde organen.
Als t organisme groter is, is er meer ruimte voor gespecialiseerde organen.
, 7. Je kan uitleggen wat celdifferentiatie is.
Het proces waarbij onderscheid tussen cellen ontstaat. Cellen verschillen erna van functies
en vorm.
8. Je kent drie verschillende stamcelbronnen en weet waarvoor ze gebruikt kunnen worden.
Bevruchte eicel/embryo
Beenmerg, huid
navelstreng
--> Artsen kunnen weefsels maken en zo patiënten behandelen en voor gentherapie.
9. Je kan uitleggen op welke manier deze drie typen stamcellen genetisch verschillen (zie par
2.4 en 2.5).
Een embryo is ontstaan door een eicel en een zaadcel. Ze kunnen in alles veranderen.
De stamcellen in de huid, beenmerg en navelstreng zijn volwassen stamcellen. Die kunnen
niet in alles differentiëren.
2.2
10. Je kent alle organellen van paragraaf 2.2 uit je hoofd en kent de functies van deze
organellen.
Celkern: bevat DNA met bouwinstructies voor de bouw van eiwitten.
Ribosomen: koppelt aminozuren tot eiwitten.
Endoplastisch reticulum: netwerk membranen. Het ruw ER bewerkt en transporteert eiwitten
die zijn gemaakt door de ribosomen. Het glad ER maakt o.a. vetachtige stoffen zoals
fosfolipiden en maakt giftige stoffen onschadelijk.
Transportblaasje: blaasje met een membraan dat eiwitten van de ene naar de andere organel
en naar het celmembraan.
Golgi-systeem: eiwitten en vetachtige stoffen uit het ER gaan via transportblaasjes naar het
golgi-systeem. Die bewerkt, sorteert en verpakt de eiwitten vervolgens in transportblaasjes.
Mitochondrium: breekt glucose af met zuurstof. Dat levert ATP (energie). Hierdoor kan de cel
functioneren.
Lysosoom: blaasjes met verteringsenzymen die afkomstig zijn van het golgi-systeem. Kan
versleten organellen en stoffen afbreken.
Celskelet: Bestaat uit een netwerk eiwitten. Dit geeft stevigheid en vorm aan de cel.
Centrosoom: speelt een rol bij celdeling.
11. Je kan de stappen van eiwitsynthese noemen van DNA tot eiwit, zowel eiwitten binnen de
cel als buiten de cel (zie ook 2.3 en 2.4).
De celkern geeft RNA dat de bouwinstructies van de eiwitten bevat door aan de ribosomen.
Deze koppelen de aminozuren tot de gewenste eiwitten. Het ruw ER bewerkt en
transporteert deze eiwitten via transportblaasjes naar het golgi-systeem. Die bewerkt,
sorteert deze eiwitten en verpakt ze vervolgens in transportblaasjes. Nu kunnen de
transportblaasjes met de eiwitten door het celmembraan de cel uit. Dit heet exocytose. Voor
dit hele proces is er wel energie (ATP) nodig. Deze energie (ATP) wordt opgewekt door de
mitochondrium.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper merveyalcin. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 74534 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen