Samenvatting studieboek Motiverende gespreksvoering voor sociaal-agogisch werk van Michaela van der Veen, Frank Goijarts (hoofdstuk 1 t/m 10) - ISBN: 9789031392100
Samenvatting Motiverende gesprekvoering voor sociaal-agogisch werk
Hoofdstuk 1: motiverende gespreksvoering: een introductie
1.1 Wat is motiverende gespreksvoering?
Motiverende gespreksvoering (MG) is een cliënt- en doelgerichte communicatiestijl die de eigen
motivatie van cliënten probeert te vergroten door het verkennen en verminderen van hun
tegenstrijdige gevoelens (ambivalentie) over verandering, zodat er bij de cliënt een groter
commitment ontstaan om verandering te realiseren. Motivatie is een combinatie van willen,
kunnen en klaar zijn. MG wortelt in een traditie van humanistisch georiënteerde hulpverlening
die uitgaat van een innerlijke drang tot groei en positieve zelfontwikkeling van mensen. MG richt
zich op het onderzoeken en verminderen van twijfel, met als doel dat mensen zichzelf
overtuigen van de voordelen van veranderen en hun eigen mogelijkheid om te bereiken wat we
willen.
1.2 Kenmerken van motivatie
Motivatie voorspelt actie
Wanneer iemand gemotiveerd is, zal deze persoon sneller daadwerkelijk een actie uitvoeren.
Motivatie is gedragsspecifiek
Motivatie is gekoppeld aan een bepaald doel. Je kunt iemand heel goed begeleiden in het
aanpakken van een deelprobleem zonder hem af te schrijven als totaal niet betrokken of
ongemotiveerd.
Motivatie is veranderlijk
Motivatie is veranderlijk en kan toenemen of verminderen.
Motivatie is interactief
Anderen hebben invloed op motivatie en kunnen dit helpen te vergroten of verkleinen. Interactie
met een professional kan de motivatie vergroten.
Motivatie kan van binnenuit of van buitenaf beïnvloed worden
Motivatie staat onder invloed van zowel interne als externe factoren, maar verandering onder
invloed van interne motivatie is meestal positiever, groter en blijft meestal langer bestaan.
1.3 Waarom werkt motiverende gespreksvoering?
MG ondersteunt verandering door het creëren van drie voorwaarden voor verandering:
- MG verminderd weerstand;
- MG vergroot het belang van veranderen;
- MG lokt verandertaal uit.
1.4 Motiverende gespreksvoering in het sociaal agogische werkveld
MG ziet cliënten niet als tekortschietend maar als competent. MG past ook goed bij de trend om
actiever te interveniëren bij cliënten die zorg mijden.
Motiverende gespreksvoering en een sociaal-agogische benadering
Er zijn meerdere redenen waarom MG goed aansluit bij een sociaal-agogische benadering.
- MG past uitstekend bij de kernvoorwaarden van het sociaal-agogisch werk
- MG sluit aan bij methodisch werken en is evidence based
- MG werkt voor doelgroepen met verschillende culturele achtergrond
- MG is flexibel en goed in te passen in andere aanpakken
- MG is effectief als cliënten verandering afhouden en/of bij weerstand
,- MG gaat over gedragsverandering
(voor uitleg van alle punten zie pagina’s 17 & 18)
De werkomgeving van sociaal-agogische hulpverleners
MG past in vrijwel alle settings waar het tot de opdracht van de professional behoort om vorm te
geven aan gedragsinterventies. Het kan toegepast worden bij individuen, groepen en
(gezins)sytemen. Ook kan het toegepast worden binnen de ambulante, semi residentiële en
residentiele hulpverlening.
Wanneer past motiverende gespreksvoering niet?
In de literatuur wordt MG als eerste optie afgeraden als:
- De professional zelf een duidelijk doel of belang heeft bij de uitkomst
- Er is sprake van een acute crisissituatie.
MG is een gespreksstijl en vereist daarom dus een zekere taalvaardigheid van de cliënt. Het is
mogelijk bij kinderen vanaf ongeveer 11 jaar.
Hoofdstuk 2: Theorie en achtergronden
2.1 Definitie en oorsprong van MG
Het doel van de verandering kan gedragsverandering zijn, maar het doel kan ook breder zijn,
zoals op een andere manier voelen of denken over jezelf of over een situatie. MG is een
methode van gesprekken voeren die voortkomt uit de therapeutische praktijk in de
verslavingszorg. Miller maakte een hulverleningsmethode voor verslaafden en die hij baseerde
op de cliëntgerichte gespreksmethode van Carl Rogers. MG is ontstaan uit de behoefte om
cliënten beter te kunnen ondersteunen in actieve deelname aan hun eigen hulpverlening.
2.2 MG en de cliëntgerichte gespreksmethode
Deze methode van Carl Rogers is gebaseerd op een humanistische benadering. Hierbij is het
uitgangspunt dat mensen een innerlijke drang hebben om zich te ontwikkelen, waardoor zij uit
zichzelf ervaringen zoeken die groei en ontwikkeling ondersteunen. Deze drang kan botsen met
de omstandigheden en de omgeving waarin zij verkeren en het resultaat van hun ontwikkeling is
daarvan afhankelijk. De uitgangspunten van MG en methode van Rogers komen aardig
overeen. MG definieert ook de cliënt als actief, op groei gericht wezen met een aangeboren
drang tot persoonlijke ontwikkeling en de potentie om deze ontwikkeling te realiseren. De taak
van de hulpverlener is de eigen innerlijke bronnen van de cliënt uit te lokken en te versterken en
zo een natuurlijk en cliënteigen veranderingsproces te faciliteren. Uitgangspunten van de
cliëntgerichte gespreksmethode zijn: authentieke belangstelling, vertrouwen in de
mogelijkheden van anderen, zich willen inleven in de ander en een onvoorwaardelijke positieve
houding. Het verschil tussen de methode van Rogers en MG is dat die van Rogers non-directief
is (de professional stuurt niet en ondersteunt de cliënt in het onderzoeken en maken van eigen
keuzes).
2.2 MG en de zelfdeterminatietheorie
Self determination theory (SDT) is een theorie over persoonlijkheidsontwikkeling en
zelfgemotiveerde gedragsverandering. Ook deze theorie is humanistisch. Zij definiëren drie
basisbehoeften:
- behoefte aan autonomie
- behoefte aan competentie
- behoefte aan verbondenheid
,1. behoefte aan autonomie
De behoefte aan autonomie is de behoefte om je eigen richting in het leven te kunnen bepalen,
je eigen doelen te stellen en eigenaar te zijn van je eigen ontwikkeling. Je voelt je autonoom als
datgene wat je doet ook hetgeen is wat je zelf gewild hebt. De uitdaging voor de professional is
om cliënten te begeleiden of advies te geven zonder de autonomie van de ander te
ondermijnen. De rol van de begeleider of hulpverlener is om de cliënt in staat te stellen zijn
eigen gedachten, gevoelens en handelen in overeenstemming te brengen met zijn eigen
behoeften en wensen.
2. behoefte aan competentie
De behoefte aan competentie houdt in dat iemand zich, onder positieve en ondersteunende
omstandigheden, capabel genoeg voelt om de eigen ontwikkeling vorm te geen, om keuzes te
maken en tot actie te komen. Je voelt je competent als je het vertrouwen hebt dat je effecten
kunt bewerkstelligen met je gedrag.
3. behoefte aan verbondenheid
De behoefte aan verbondenheid is de behoefte aan hechte en intieme relaties met mensen. Bij
deze relaties gaat het om de kwaliteit van de relaties, de mate van onderlinge betrokkenheid, de
mate waarin iemand zich gerespecteerd voelt en de mate waarin hij ondersteund wordt als dit
nodig is.
Psychologische integratie van basisbehoeften
Uitgangspunt van STD is dat mensen zich onder positieve omstandigheden ontwikkelen in de
richting van wat genoemd wordt ‘psychologische integratie’. Deze integratie houdt in dat niet
slechts voldaan moet worden aan psychologische behoeften, maar dat die verschillende
behoeften zich het beste in onderlinge samenhang ontwikkelen.
Vormen van motivatie
Binnen de STD worden zes verschillende vormen van motivatie onderscheiden:
1. Amotivatie: het ontbreken van motivatie
2. Extrinsiek: externe motivatie
3. Extrinsiek: introjectie van motivatie
4. Extrinsiek: autonome motivatie die voorkomt uit identificatie
5. Extrinsiek: autonome geïntegreerde motivatie
6. Intrinsieke autonome motivatie
Amotivatie
Hiervan is sprake als mensen het gevoel hebben zelf niets te kunnen veranderen, door een
gebrek aan competentie.
Externe motivatie
Externe motivatie is motivatie die gestuurd wordt door invloeden van buitenaf. Als je extern
gemotiveerd wordt, doe je iets omdat er sociale druk op je uitgeoefend wordt, of omdat je
hiervoor beloond wordt of juist om een straf te vermijden.
Introjectie van motivatie
Dit is motivatie gebaseerd op het streven naar versterken van je eigenwaarde. Ook bij deze
vorm van motivatie is de druk van buiten relatief groot. De motivatie komt voort uit het gevoel te
moeten voldoen aan verwachtingen van anderen.
, Motivatie die voortkomt uit identificatie
Deze vorm van motivatie wijkt af van de hiervoor genoemde twee vormen doordat er sprake is
van een eigen keuzeproces. Deze vorm van motivatie kan dus wel degelijk als eigen ervaren
worden. Deze motivatie ontstaat doordat je inziet en accepteert dat bepaald gedrag belangrijk is
om bepaalde, door jezelf gewenste, resultaten te kunnen behalen.
Geïntegreerde motivatie
Dit is motivatie die in overeenstemming is met alle andere zaken waarmee je je identificeert en
die aansluit bij je kernwaarden en overtuigingen. Deze vorm van motivatie is het meest stabiel
en is dusdanig sterk, dat je het gedrag dat eruit voortvloeit langere tijd kunt volhouden.
Intrinsieke motivatie
Dit is motivatie voor een activiteit die je leuk vindt om te doen, die je prettig, interessant, etc
vindt. Ook het initiatief hiervan ligt bij jezelf.
Internalisatie van extrinsieke veranderingsdoelen
Internalisatie betekent dat de cliënt de doelen overneemt en zich uiteindelijk identificeert met de
gedragsverandering.
Kwantiteit en kwaliteit van de motivatie
De kwantiteit van motivatie heeft te maken met de sterkte van de veranderintentie van de cliënt.
De kwaliteit van de motivatie is echter van groter belang.
De eigen motivatie om te veranderen versterken
De gesprekstechnieken van MG faciliteren de persoonlijke ontwikkeling van cliënten met
betrekking tot hun psychologische basisbehoeften en de integratie daarvan. Dat gebeurt op
twee manieren:
1. Door de manier waarop de begeleider interacteert met de cliënt in de bijeenkomsten zelf.
2. Door cliënten op een zodanige wijze te ondersteunen, dat ook na het contact met de
hulverlener en op langere termijn voldaan wordt aan psychologische basisbehoeften, die dan
ook met elkaar in samenhang gebracht kunnen worden.
Hoe ondersteunt MG autonomie?
Ondersteuning van de autonomie omvat de volgende elementen:
- geen druk uitoefenen;
- met de weerstand meerollen;
- uitgaan van het perspectief en de kijk op de wereld van de cliënt;
- zo veel mogelijk keuzemogelijkheden benoemen binnen de beperkingen van de context. Altijd
de cliënt zoveel mogelijk ruimte geven over het wat en hoe van de verandering;
- SDT voegt daar nog aan toe: uitleg geven bij situaties waarin geen keuze mogelijk is.
Voor verdere uitleg van deze punten zie pagina 32 en 33.
Hoe stimuleert MG verbondenheid?
Betrokkenheid met de cliënt wordt binnen MG als volgt vormgegeven:
- empathie uitdrukken;
- exploreren van gedachten en zaken die de cliënt bezighoudt;
- begrip tonen voor de positie waarin de cliënt verkeert.
Hoe stimuleert MG competentie?
MG ondersteunt competentie door structuur en richting te geven en door het vertrouwen te
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Maroucha. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,29. Je zit daarna nergens aan vast.
