Inhoud
Week 1A: Inleiding, Bevoegdheid.......................................................................................................3
Attributie, delegatie en mandaat (bevoegdheidstoedeling) .............................................................6
Week 1B: Rechtsgelijkheid, Rechtszekerheid/Vertrouwen, Transparantie ...................................... 13
Specialiteitsbeginsel ...................................................................................................................... 13
Gelijkheidsbeginsel ....................................................................................................................... 16
Vertrouwensbeginsel .................................................................................................................... 17
Evenredigheidsbeginsel................................................................................................................. 20
Transparantiebeginsel ................................................................................................................... 21
Contra legem-werking abbb .......................................................................................................... 23
Week 2A: Nadere normstelling, Consistentie, Beleid ....................................................................... 24
Beleidsregels, Instructies, Vaste gedragslijnen en Richtlijnen......................................................... 25
Verschillen tussen beleidsregels en algemeen verbindende voor schriften .................................... 29
Voorrang, transformatie en conversie ........................................................................................... 33
Rechtmatige vaststelling en toepassing beleid Inherente afwijkingsbevoegdheid .......................... 36
Week 2B: Wijzigen en intrekken van algemene regels en beschikkingen, Overgangsrecht .............. 38
Wijzigen en intrekken beleid ......................................................................................................... 38
Wijzigen en intrekken van beschikkingen ...................................................................................... 39
Herhaalde aanvraag (artikel 4:6 Awb), verzoek rechtens onaantastbaar besluit ............................ 42
Overgangsrecht............................................................................................................................. 47
Week 3A: Zorgvuldige voorbereiding: algemeen .............................................................................. 49
Onvolledige aanvraag.................................................................................................................... 51
Advisering bij besluitvorming ........................................................................................................ 52
Hoorplicht bij beschikkingen ......................................................................................................... 53
Motivering en bekendmaking........................................................................................................ 55
Week 3B: Zorgvuldige voorbereiding: bijzondere procedures .......................................................... 57
Elektronisch bestuurlijk verkeer .................................................................................................... 57
Uniforme openbare voorbereidingsprocedure (uov) ..................................................................... 60
Samenhangende besluiten ............................................................................................................ 62
Beslistermijnen ............................................................................................................................. 63
Niet tijdig beslissen ....................................................................................................................... 64
Week 4A: Subsidies, Geldschulden................................................................................................... 65
Subsidies....................................................................................................................................... 65
Bestuurlijke geldschulden ............................................................................................................. 71
Week 4B: Overheid en privaatrecht ................................................................................................. 72
1
, Beperking van het gebruik van het privaatrecht door de overheid: tweewegenleer/
doorkruisingsleer .......................................................................................................................... 75
Openbare zaken ............................................................................................................................ 79
Overeenkomsten met de overheid ................................................................................................ 82
Week 5A: Nadeelcompensatie ......................................................................................................... 84
Nadeelcompensatie o.g.v. een wettelijk voorschrift, beleidsregel of (on)zelfstandig
nadeelcompensatiebesluit ............................................................................................................ 86
Nadeelcompensatie Reikwijdte, randvoorwaarden en titel 4.5 Awb .............................................. 89
Week 5B: Schadevergoeding ............................................................................................................ 93
Week 6A: Toezichtsbevoegdheden, Herstelsancties ........................................................................ 99
Bestuurlijke sancties ..................................................................................................................... 99
Toezicht ...................................................................................................................................... 102
Herstelsancties ........................................................................................................................... 103
Overige herstelsancties ............................................................................................................... 108
Gedogen ..................................................................................................................................... 109
Week 6B: Bestraffende sancties, Handhaving openbare orde........................................................ 110
Bestraffende sanctie ................................................................................................................... 110
Bewijs bij bestuurlijke boete ....................................................................................................... 112
Evenredigheid ............................................................................................................................. 114
Bestuurlijke boete of (bestuurlijke) strafbeschikking? ................................................................. 116
Week 7A: Wob, Gegevensverwerking ............................................................................................ 118
Informatie op verzoek ................................................................................................................. 118
Inhoudelijke beoordeling verzoek ............................................................................................... 119
Misbruik van de Wob .................................................................................................................. 120
Hoofdlijnen AVG ......................................................................................................................... 123
Week 7B: Rechtmatige en behoorlijke handelende overheid ........................................................ 125
Jurisprudentieoverzicht.................................................................................................................. 128
2
,Week 1A: Inleiding, Bevoegdheid
Bestuursrecht kent drie dimensies van normering:
1. Legitimatie: macht, gezag / wederkerigheid
- Overheid – Onderdaan / burger
- Wettelijke grondslag
- Algemeen belang
2. Instrumentatie: organisatie en middelen van de overheid
- Organisatie: kenmerkend aan een organisatie is een gezamenlijke doelstelling, bv. het dienen
van het algemeen belang. Binnen de organisatie dient er een taakverdeling te zijn bv. het zorgen
voor regels en het naleven van regels.
0 Rijk, provincie, gemeente, waterschap, zbo’s etc.
0 Soorten bestuursorganen
- Middelen: organisaties dienen te beschikken over middelen bv:
0 Publiekrechtelijk, privaatrechtelijk, feitelijk
0 Juridisch instrumenten: wetgeving, besluiten, beschikkingen, overeenkomsten
0 Niet-juridisch: geld, voorlichtingen
3. Machtsuitoefening zelf
Normering van en rechtsbescherming tegen overheidshandelen. Als de bestuursorgaan bevoegd
is dan aan welke normen dient de bestuursorgaan zich te houden?
- Normering (gedragsnormen met name voor het bestuur): (Bestuursrecht: Besluitvorming)
- Rechtsbescherming: (Bestuursrecht: Rechtsbescherming)
Besluitvormingsnormen:
Soorten normen
• Rechtsbeginselen
• Wettelijke normen
• Abbb (Gedragsnorm speciaal voor het overheidsbestuur)
• Behoorlijkheidsnormen (Gedragsnorm speciaal voor het overheidsbestuur)
Waarom hebben we normen? (ratio normen):
• Rechtsbedeling: mensen krijgen waar ze recht op hebben
• Gelijke behandeling
• Duidelijkheid
• Communicatienormen
- Horen (bv. hoorplicht), inspraak (bv. inspraakprocedure), motivering (motiveringseisen)
• Transparantienormen
- Rechtszekerheid
• Sociale cohesie, verbinden, draagvlak; legitiem handelen (legitimiteit)
- Horen (bv. hoorplicht), inspraak (bv. inspraakprocedure), motivering (motiveringseisen)
Rechtsbeginselen:
Kenmerkend voor rechtsbeginselen is dat ze gelden voor alle overheidsinstituties, dus niet alleen
voor het bestuur, maar ook voor de rechters en wetgevers.
3
, • Legaliteitsbeginsel (democratie-aspect). Bevat twee aspecten:
- Bevoegdheidsgrondslag (er moet een grondslag zijn in een wettelijk voorschrift)
- Gebondenheid (is er een wettelijke voorschrift dan ben je daar ook aan gebonden)
- legaliteitsbeginsel is vereist voor negatief overheidsoptreden.
• Rechtsgelijkheid: gelijke behandeling
• Rechtszekerheid
- Formeel: kenbaar, duidelijk, begrijpelijk
- Materieel: honoreren gerechtvaardigd vertrouwen (vertrouwensbeginsel)
- Materieel: het verbod van terugwerkende kracht
• Evenredigheid
- Daadwerkelijke belangenafweging
- Het resultaat van de belangenafweging moet voldoen aan: Subsidiariteit en
proportionaliteit; de minste pijn.
Wettelijke normen:
1. Verdragen
2. Europese verordeningen en richtlijnen
3. Grondwet, organieke en bijzondere wetten; Awb
4. Lagere wetgeving
Rechtsbeginselen vs. (wettelijke) regels
De verschillen:
• Rechtsbeginselen:
- Intermediair tussen waarden en regels; gelijke behandeling, rechtszekerheid.
- Rechtsbeginselen zijn altijd open, hebben een open einde. Daardoor zijn rechtsbeginselen
altijd een beetje vaag.
- Rechtsbeginselen gaat soms over het waarom van bepaalde regels.
- In geval van tegenstrijdige beginselen afweging en tussenweg bewandelen. Bijvoorbeeld
rechtszekerheidsbeginsel tegenover vertrouwensbeginsel afwegen. Dan zou het kunnen zijn
dat iemand anders wordt behandeld dan de rest op grond van het vertrouwensregels.
• (Wettelijke) regels:
- Gebod, verboden, verlof, etc.
- Gesloten, scherp/ minder vaag
- Wat je wel en niet mag doen en gaat minder over de waaromvraag.
- In geval van tegenstrijdige regels gaat ene regel voor de andere, er is een hiërarchie
(voorrangsegel). Dit is bij rechtsbeginselen niet het geval.
Rechtsbeginselen hebben een andere functies/ratio dan (wettelijke) regels.
Functies rechtsbeginselen:
• Rechtvaardiging voor regels
• Interpretatie van regels
• Aanvullende functie, als er geen wettelijke voorschriften meer zijn, maar er moet toch
genormeerd worden dan kan er in aanvullende zin rechtsbeginselen gebruikt worden.
• Begrenzende functie -> en daarom in normen hiërarchie hoger dan niet-formele wetgeving.
4
