Hoorcolleges Biologische en cognitieve psychologie DEEL II
Inhoudsopgave
Hoorcollege 15 ................................................................................................................................................. 1
Quiz................................................................................................................................................................... 10
Hoorcollege 16 ............................................................................................................................................... 10
Quiz................................................................................................................................................................... 18
Hoorcollege 17 ............................................................................................................................................... 18
Quiz................................................................................................................................................................... 23
Hoorcollege 18 ............................................................................................................................................... 24
Quiz................................................................................................................................................................... 26
Hoorcollege 19 ............................................................................................................................................... 31
Quiz................................................................................................................................................................... 37
Hoorcollege 15
Emoties
Darwinistic visie
• Emoties zijn echter een reactie van onze hersenen op een positieve of negatieve
gebeurtenis, die resulteert in bepaald gedrag (zoals vluchten of naderen) en
fysiologische reacties.
• De waardevolle gevolgen van emotionele reacties op overleving en voortplanting zijn
ook in overeenstemming met het feit dat emoties natuurlijke selectie hebben
doorstaan
o Vechten om te overleven bijvoorbeeld
Hoe veel emoties/gevoelens zijn er?
Ekman en Friesen (1971) classificeerde emoties op basis van de gelijkenis in
gezichtsuitdrukkingen van emoties in verschillende culturen.
• 6 basis emoties
o Boos
o Walging
o Angst
o Blij
o Verdrietig
o Verrast
• Alle andere emoties zijn combinaties van deze emoties. Bijvoorbeeld verrast en
verdrietig samen.
1
,Angst
Negatieve emoties zijn het meest bestudeerd: in het bijzonder angst.
• Een belangrijk hersengebied hier bij is de amygdala
1. Afscheiding van zweetklieren neemt toe
2. Stresshormonen komen vrij
3. Sneller en dieper ademen
4. Verhoogde bloedstroom in spieren
5. Spieren worden gespannen
6. Pijn tijdelijk onderdrukt
7. Gelaatsuitdrukking van emoties
8. Opwinding (noradrenaline, serotonine, acetylcholine)
9. Vecht, vlucht, bevries gedrag
De amygdala
In dierproeven wordt angst vaak bestudeerd door middel van angstconditionering
• Leerfase: licht (geconditioneerde stimulus) gevolgd door schok (ongeconditioneerde
stimulus)
• Later: stress reactie wanneer licht aan gaat (geconditioneerde response)
• Dit manifesteert zich als een versterkte schrik voor een plotseling geluid
- Na amygdala-laesies: geen geconditioneerde respons (versterkt schrikmiddel)
De amygdala en angst conditionering
De amygdala heeft ook een rol bij mensen
• Blauw vierkant wordt gevolgd door een schok → conditionele response: stress
(zweten) na het zien van een blauw vierkant.
• En geen fysiologische stress response bij mensen met een amygdala laesie
fMRI bij angst-gerelateerde woorden
2
, • Angst: graf, mes, hel, kanker
• Neutraal: deurknop, spel, rivier, document
Als je deze van elkaar aftrekt (substraction) zien we dat er een verhoogde amygdala
activering is na angstgerelateerde woorden:
Nucleus van de amygdala
Stress response lichaam:
• Laterale hypothalamus:
o Activering sympatisch zenuwstelsel (maakt je lichaam klaar voor actie)
• Dorsale motorische kern van de nervus vagus:
o Remming parasympatische zenuwstelsel (relax systeem)
→ nu ben je klaar om met actie om te gaan.
• Paraventriculaire kern:
o Hypothalamic-hypofyse-bijnieras
1. Laterale nucleus (in sensorische cortex) → ontvangt sensorische informatie. Stuurt
naar:
2. Basale nucleus: stuurt naar:
3. Centrale nucleus: deze projecteert weer naar regio’s van de hypothalamus,
middenbrein, pons en medulla. Als de centrale nucleus niet werkt, kan er geen angst
ervaren worden.
Parasympatische zenuwstelsel
Angst:
3
, • Parasympatisch: verlaagt, rust
• Sympatisch: stress
Dus bij stress: parasympatisch inhibeert en sympatisch exciteert, dit kost energie. En de HPA
geeft je die extra energie:
Hypothalamic pituitary adrenocortical axis (HPA-as)
1. Stresssignaal van amygdala activeert paraventriculaire hypothalamische nucleus
2. Hypothalamus produceert corticotropin, vrijlatende factor
3. Corticopotrin releasing factor, stimuleert hypofyse om adrenocorticotroop hormoon
(ACTH) in het bloed af te scheiden
4. ACTH stimuleert de adrenaline ‘’gland’’ om cortisol te produceren
5. Cortisol veroorzaakt het afbreken van protein in de spieren, om glucose vrij te laten
(Energie) for fysiologische alertheid en inhibeert de hypothalamus en de hypofyse
→ zo heb je meer energie voor als er je iets overkomt.
Amygdala is het doelwit van anxiolytica
Angst stimulus
• Bij een angst stimulus, wordt de amygdala geactiveerd door glutamaat, en hierdoor
komt een angst response.
De amygdala is onder control: zodat je niet te vaak angst responses hebt. De amygdala is
geinhibeert door GABA neuronen. Benzo’s en valium, zijn agonisten voor Gaba neuronen, ze
helpen de amygdala meer te inhiberen. En deze gaba-ergic neuronen komen van je
voorhersenen. Als je deze dus stimuleert dan wordt de amygdala ook geinhibeert.
• Je kan ook serotonine toevoegen, die inhiberen ook de amygdala (bijvoorbeeld
prozac). Die laten de excitatie toenemen van de Gaba-ergic neuronen, waardoor de
amygdala geinhibeert wordt.
Amygdala is ook belangrijk bij het herinneren van emoties. In bijzonder voor
gezichtsexpressie van angst.
• Substraction van angst en blije gezichten = amydagala activatie bij angstige
gezichten.
4
, • Mensen met amygdala laesie lijken moeilijk angstige gezichten kunnen te herinneren.
• Mensen met amygdala laesie lijken niet naar de ogen te kijken maar bijna alleen naar
de neus, dit lijkt een verklaring te zijn voor de moeite die deze mensen hebben met
het herkennen van angstige gezichten.
• Dit zie je ook bij mensen met autisme.
• Mensen zonder laesie kijken vooral naar de mond, neus en ogen.
De ventromediale prefrontale cortex (rode gedeelte)
• Is voor het controleren van emotioneel gedrag (voor het controleren van de
amygdala). Zodat je niet bang bent voor alles
Bewijs hiervoor:
Phineas gage (1848)
Hij had schade aan zijn ventromediale prefrontale cortex, wat een verandering in
emotioneel gedrag veroorzaakte.
• Voor de schade: serieus, gewijd
• Na de schade: kinderlijk, onverantwoordelijk, geen empathie, woede uitbarstingen
Ander bewijs:
• De amygdala (emotioneel gedrag) ontwikkeld eerder dan de prefrontale kwab
(onderdrukt agressief gedrag). En agressief gedrag is positief gecorreleerd met de
volume van amygdala en negatief gecorreleerd met de volume van prefrontale
cortex.
o Dus hoe groter de amygdala hoe meer emotioneel/agressief gedrag
o Dus hoe groter de prefrontale kwab, hoe beter ze instaat zijn deze
gedragingen te inhiberen
• Verhoogde subcorticale hersenactiviteit (inclusief amygdala) en verminderde
prefrontale hersenactiviteit, met name bij impulsieve emotionele moordernaars.
De ventro mediale prefrontale cortex en sociale beslissingen
• Een trein komt en een werker is druk, jij kan de wissel controleren
a. Doe niks, 5 werkers gaan dood
b. Wissel de track, 5 werkers blijven leven, maar 1 ander gaat dood.
Ik kies optie b. 1 dode beter dan 5
5
, • Een trein komt, en of ik gooi er iemand voor en diegene gaat dood, of de 5 mensen
die op het spoor liggen gaan dood
a. Je gaat niet iemand voor de trein gooien dat geeft een slecht gevoel. Het heeft een
emotionele invloed op je beslissing.
Patiënten met een laesie aan de Ventro mediale cortex, worden dus niet emotioneel
beïnvloed en maken vaker een rationele keus!
De ventromediale prefrontale cortex reguleert de amygdala
• Ze hebben GABA-energic neuronen die de amygdala inhiberen, zodat je niet voor
alles bang bent.
• Maar de hippocampus (herinneringen) is ook belangrijk bij de beïnvloeding van de
context.
• We laten ook angst zien, bij slangen bijvoorbeeld. Omdat we dit bijvoorbeeld geleerd
hebben van tv (hippocampus is daar belangrijk voor).
1) Which of the following is true of the facial expression of emotion?
A) Each culture has its own unique set of facial expression to communicate emotion.
B) The facial expression of emotion involves the left hemisphere more than the right
hemisphere.
C) Facial expressions of emotion are the same in blind children as in sighted
children.
D) Facial emotional expressions are learned rather than innate.
* nee: gezichtsuitdrukkingen zijn niet geleerd maar zijn ingebed.
2) The _______ is most important for the expression of emotional responses provoked by
aversive stimuli.
A) central nucleus of the amygdala.
B) orbitofrontal cortex.
C) corpus callosum.
D) lateral hypothalamus.
Hippocampus, stress en cortisol
We kunnen leren dat een specifieke stimulus/gebeurtenis negatieve consequenties heeft.
Zelf als we deze gebeurtenis nooit zelf ervaren hebben.
• Hier is de hippocampus belangrijk voor (slang)
Leren over bepaalde negatieve consequenties (slang is giftig bijv.)
• Positief: beschermd
• Negatief: nadenken over negatieve gevolgen als u uw partner verliest of uw baan
leidt tot stress. Continu piekeren is ook niet goed, want dit activeert ook je amygdala.
Chronische stress (depressiviteit)
• Stress leidt tot activeren CRH → tot activeren ACTH → zorgt voor over activatie van
HPA-axis, toename bloed cortisol levels.
• Dit is ook bij mensen met een depressie zo, die hebben ook hogere cortisol levels.
6