College 1 Zuurstoftransport
2 miljard geleden eerste organismen die in staat waren tot fotosynthese. Gevolg:
- Diersoorten gevoelig voor zuurstof stierven uit (oxygen crisis)
- Afkoeling van de aarde
- Fe + O2 -> Fe2O3
Lucht bestaat voor 80% uit N2 en 20% uit O2
Hoge concentraties O2 zijn schadelijk omdat er radicaalvorming ontstaat: OH, O2-, O3, dit zijn
reactive oxygen species (ROS). Deze radicalen beschadigen andere biomoleculen.
Een cel beschermt zich tegen deze radicaalvorming door anti-oxidantia:
- Vitamine C
- Vitamine E
- Glutathion = een tri peptide van glu-cys-gly
Op deze manier worden radicalen onschadelijk gemaakt en wordt H2O gevormd (ook
onschadelijk):
Zuurstoftransport:
Problemen met zuurstoftransport:
- Zuurstof is slecht in water oplosbaar (ongeveer 35 micromol). Wanneer het oplost in
water vormt het zuurstofradicalen en dat zorgt weer (zoals eerder gezegd) voor
beschadiging van biomoleculen.
Koolhydraten en vetten zijn ongeschikt om zuurstof te transporteren. Ze kunnen zuurstof
binden maar ze reageren er direct mee; er worden chemische verbindingen
(vanderwaalsbindingen) gemaakt waardoor het zuurstof vervolgens niet meer vrij kan
worden gemaakt.
Eiwitten zijn in staat allerlei moleculen heel goed te verbinden (ligand-substraat bijv.). Toch
zijn eiwitten niet geschikt omdat ook eiwitten dmv een chemische verbinding zullen
reageren met zuurstof waardoor het niet meer losgelaten kan worden.
Oplossing is hemoglobine:
Hemoglobine: Fe bevattend eiwit (mens)
Hemocyanine: Cu bevattend eiwit (slak, insect)
1 hemoglobine molecuul bestaat uit 2 bèta eenheden en 2 alfa eenheden. Binnen in elke
eenheid bevindt zich een haemgroep, deze is heel belangrijk voor zuurstoftransport.
,Myoglobine zit voornamelijk in de spieren, is vooral bedoeld voor opslag van zuurstof.
Myoglobine lijkt heel erg op 1 sub unit van hemoglobine.
Ijzer (Fe) is een reactief metaal, daarom kan het makkelijk van Fe 2+ -> Fe3+ + e-
We moeten voldoende vitamine C eten, dit zorgt ervoor dat ijzer wordt geoxideerd tot Fe 2+,
de enige vorm die wij van ijzer in ons lichaam op kunnen nemen.
De hele structuur van hemoglobine is erop gericht de chemische reactie tussen Fe en O 2 te
voorkomen:
- Het Fe-ion zit goed opgesloten in een haemgroep, deze groep zorgt ervoor dat
zuurstof wel tijdelijk kan binden, maar niet met een vanderwaalsbinding kan
reageren met zuurstof.
- Het Fe-ion kan reageren met histidine, dit zorgt ervoor dat het Fe-ion een stukje uit
het heamvlak wordt getrokken. Dit zorgt ervoor dat het Fe-ion nog minder goed kan
reageren met het zuurstof molecuul waardoor het zuurstof ook los kan laten
wanneer nodig:
Bloedtransport
Bloed transporteert zuurstof, voedingsstoffen en hormonen naar de weefsels/cellen, en
vanuit de weefsels/cellen CO2, voedingsstoffen en afbraakproducten.
Bloed is betrokken bij:
- Handhaving lichaamstemperatuur
- pH/elektrolyt/water balans
- Bescherming (afweer)
, Neerslag rode bloedcellen = hematocriet, het volume dat wordt ingenomen door rode
bloedcellen, meestal rond 40%. Dopamine kan bijvoorbeeld zorgen voor een volume van
>50.
Hoe meer hemoglobine in je bloed, hoe meer rode bloedcellen, hoe hoger je hematocriet
waarde.
Epo is het hormoon dat rode bloedcellen aanmaakt -> zorgt voor verdikking bloed ->
verhoogt kans op trombose en hartstilstand.
Rode bloedcel, erythrocyt is de zuurstof transporterende cel:
- Geen kern, geen mitochondria
- Kunnen niet delen
- Gevormd in beenmerg: ongeveer 3 miljoen per seconde
- Levensduur = 120 dagen, hierna worden ze opgeruimd in de milt
O2 transport van longen naar weefsels
CO2 transport van weefsels naar longen
Bloedcirculatie in rust:
- Een ronde duurt ongeveer 60 seconden (na 1 min hardlopen uitgeput)
- Stroomsnelheid in aorta: 18.6 m/s = 66 km/uur