Inhoudsopgave
Hoofdstuk 1 Communicatie en achtergronden
Hoofdstuk 1.1 Communicatie en persoonlijke ontwikkeling Blz. 5
Hoofdstuk 1.2 Levenservaring en communicatie Blz. 5/6
Hoofdstuk 1.3 Denkkader Blz. 6
Hoofdstuk 1.4 Verbale en non- verbale communicatie Blz. 6/7
Hoofdstuk 2 Communicatiestijlen
Hoofdstuk 2.1 De keuze voor communicatiestijl Blz. 8
Hoofdstuk 2.1.1 Starten met praten of starten met observeren Blz. 8
Hoofdstuk 2.1.2 Keuze voor observator ‘rustige stijl’ of observator ‘zakelijke stijl’ Blz. 8
Hoofdstuk 2.2 Inzicht in communicatiestijlen Blz. 8
Hoofdstuk 2.2.1 Drijfveren Blz. 9
Hoofdstuk 2.2.2 Zorgen bij de verschillende communicatiestijlen Blz. 9/10/11
Hoofdstuk 2.2.3 Kwaliteiten Blz. 11/12
Hoofdstuk 2.2.4 Beschermingsconstructie en valkuilen Blz. 12/13
Hoofdstuk 3 De draaiende cirkel: effectief communiceren in drie stappen
Hoofdstuk 3.1 Vicieuze cirkel Blz. 14/15
Hoofdstuk 3.2 Methode de draaiende cirkel Blz. 16/17
Hoofdstuk 3.3 Anticiperen Blz. 17/18
Hoofdstuk 4 Gesprekstechnieken
Hoofdstuk 4.1 Luisteren Blz. 19/20
Hoofdstuk 4.2 Vragen stellen: open en gesloten vragen Blz. 20/21
Hoofdstuk 4.3 Concretiseren Blz. 22
Hoofdstuk 4.4 Vormen van samenvatten Blz. 22/23
Hoofdstuk 4.5 Gevoelsreflectie Blz. 22/23
Hoofdstuk 5 Gespreksvoering en de opbouw van een gesprek
Hoofdstuk 5.1 De gespreksfasen Blz. 24
Hoofdstuk 5.1.1 Gespreksfase 1: ontmoeting Blz. 24
Hoofdstuk 5.1.2 Gespreksfase 2: inleiding Blz. 24
Hoofdstuk 5.1.3 Gespreksfase 3: kern van het gesprek Blz. 24/25
Hoofdstuk 5.1.4 Gespreksfase 4: afronding Blz. 25
Hoofdstuk 5.2 slechtnieuwsgesprek Blz. 25/26
Hoofdstuk 6 Presenteren
Hoofdstuk 6.1 Schriftelijke voorbereiding op een presentatie Blz. 27
Hoofdstuk 6.1.1 Oriëntatie Blz. 27
Hoofdstuk 6.1.2 Inventarisatie Blz. 27
Hoofdstuk 6.1.3 Leidraad Blz. 28
Hoofdstuk 6.2 De spreker en de wisselwerking met het publiek Blz. 28
Hoofdstuk 6.2.1 De spreekpositie Blz. 28
Hoofdstuk 6.2.2 Het publiek inschatten Blz. 28
Hoofdstuk 6.2.3 Houding ten opzichte van het publiek Blz. 28
Hoofdstuk 6.2.4 Oogcontact Blz. 28/29
Hoofdstuk 6.2.5 Sturing geven Blz. 29
Hoofdstuk 6.2.6 Spierspanning Blz. 29
Hoofdstuk 6.2.7 Kleding Blz. 29
Hoofdstuk 6.3 Presenteren en communicatiestijlen Blz. 30
Blz. 4
,Hoofdstuk 1 Communicatie en achtergronden
Hoofdstuk 1.1 Communicatie en persoonlijke ontwikkeling
Naast de eerste levensbehoeften is communiceren een belangrijke voorwaarde om te
kunnen leven en je te ontwikkelen.
Kinderen hebben kennelijk instinctief door dat vragen stellen, gevoel verwoorden en
het geven van een mening reacties ontlokken aan de omgeving. Deze reacties
bevatten informatie waarmee tot ontwikkeling en zelfstandigheid gekomen kan
worden. De cognitieve (verstandelijke/ kenvermogen, waarnemen van informatie) en
emotionele ontwikkeling van mensen is afhankelijk van de communicatie met
andere mensen.
Emotionele ontwikkeling, is minstens zo belangrijk, omdat mensen goed beschouwd
doorlopend gevoelens beleven die van invloed zijn ook hun prestaties. Het
gevoelsleven kan niet worden stopgezet.
Voorbeeld: de mens is net een ketel met water die op het vuur staat. Het vuur onder
de ketel staat symbool voor het leven met al zijn ontmoetingen. Er komt als het ware
druk op de ketel en het is verstandig om deze te stabiliseren en niet te hoog te laten
oplopen. Dit kan door regelmatig stoom af te blazen en het water bij te vullen. Dit kan
bijv. Door middel van ontspanning, een borrel te veel drinken, roken, te veel of te
weinig eten, slapen etc.
Hoofdstuk 1.2 Levenservaring en communicatie
Waarom hebben volwassenen tijdens presentaties, overlegsituaties en conflicten vaak
moeite om hun emoties te uiten of een mening te verwoorden? Het antwoord hierop
is te vinden in het levensverhaal van elk mens.
Naast constructieve reacties incasseert iedereen ook negatieve reacties (kunnen
kwetsingen zijn, maar ook minder erge kwetsingen kunnen vanwege hun regelmaat
de nodige impact hebben).
Beschermingsconstructie, kinderen gaan zich beschermen tegen kwetsingen, door
bijv. Veel te praten, verlegenheid en praat weinig, zakelijk praten etc.
Deze beschermingsconstructies hebben echter ook nadelen; mensen komen minder
snel tot een persoonlijk gesprek, met gevolg dat gevoelens worden opgepot. Ook
roept dit de nodige irritaties op als deze worden toepast op mensen die daartoe geen
aanleiding geven.
Blz. 5
, Het belang van kennis over invloed van de opvoeding op de ontwikkeling.
1. Je bent beter in staat valkuilen te minimaliseren als je weet hoe deze zijn ontstaan.
2. Het besef dat elke communicatiestijl gebaseerd is op een uniek levensverhaal tot
flexibiliteit, wat nodig is om effectief te kunnen communiceren.
Hoofdstuk 1.3 Denkkader
Op basis van opvoeding en levenservaring heeft ieder mens een denkkader
ontwikkeld.
Ieder mens denkt, praat en luistert aan de hand van zijn of haar levensverhaal heel
anders. Dit kan leiden tot inspiratie, maar het kan ook leiden tot teleurstelling.
Hoofdstuk 1.4 Verbale en non-verbale communicatie
Woordenstroom, is de meer technische kant van communiceren, waarbij de
overdracht van woorden en inhoud centraal staat.
Gevoelsstroom, is de gespreksstroom waarbij de overdracht van emoties centraal
staat. Woorden kunnen we dan zien als een vervoermiddel van emoties.
De gevoelsstroom is vaak bepalend voor het verloop van het gesprek.
Bij non-verbale communicatie, wordt uitgegaan van het idee dat lichaamstaal wordt
aangestuurd door emoties. Denk bijvoorbeeld aan:
1. Manier van lopen, iedereen loopt op zijn eigen manier.
- Persoon die zich zorgen maakt, loopt waarschijnlijk op een rustige manier, dit
omdat hij zijn energie nodig heeft om na te denken en zal zich niet met snelle
bewegingen willen voortbewegen.
- Persoon die opgelucht en blij is, loopt waarschijnlijk actief en doelgericht.
2. Manier van zitten
- Mensen in spanning, zoeken in een spannende situatie naar extra houvast, hebben
bijvoorbeeld de neiging om de voeten onder de stoel te schuiven.
- Onderuit hangen kan duiden op vermoeidheid of desinteresse.
- Mensen die tijdens een gesprek de kar moeten trekken of geïrriteerd zijn zitten
vaak (licht) voorovergebogen.
3. Armbewegingen
- De armen voor de borstkast gevouwen, die houding straalt geslotenheid uit, kan
enigszins worden genuanceerd (goed doordacht) door het achterliggende motief
te bespreken.
Blz. 6