Dit document bevat een samenvatting van de literatuur die hoort bij de ZSO's van orale pathologie van speekselklieren. Gegeven in hoofdfase 2 van de opleiding Mondzorgkunde.
MKA-chirurgie Hoofdstuk 17: Oncologie
17.1 Inleiding
- Benigne tumor = Allen sprake van lokale weefseltoename, waarbij omgevende
weefsels kunnen worden verdrongen (expansieve groei) maar worden niet
geïnfiltreerd. De tumor heeft geen uitzaaiingen.
- Maligne tumor = Dit is een kwaadaardige tumor die vaak infiltratief groeien en
bezitten wél de potentie om uit te zaaien (te metastaseren)
- Maligne tumoren gaan uit van de mucosa maar kunnen ook in de kleine en grote
speekselklieren, huid, weke delen en bot ontstaan. De maxillofaciale tumoren
worden tot de hoofd-halstumoren gerekend vanwege zelfde etiologie.
- Kleine tumoren die nog niet gemetastaseerd zijn, hebben de grootste kans op
genezing bij een adequate behandeling. Een vroege diagnose is een belangrijke
prognostische factor.
- Bij verdenken van maligniteit moet de tandarts gelijk doorverwijzen naar MKA-
chirurg. Gelijk in verbinding stellen met de huisarts van de patiënt
17.2 Algemene aspecten van kanker
Gezwelgroei:
- De groei is meestal gereguleerd en er is een dynamisch evenwicht als een orgaan zijn
definitieve omvang heeft bereikt. Als de aanmaak en afbraak van cellen niet meer
adequaat door mechanismen (anabolisme/katabolisme) wordt gereguleerd, zal dit
evenwicht worden verstoord en overheerst of de aanmaak, of de afbraak.
- Symptomen van een tumor zijn:
o Obstructie
o Ulceratie
o Neurologische verschijnselen (zenuwuitval)
o Bloedingen (leidt tot anemie)
o Pijn
- Goedaardige tumoren groeien meestal langzaam door een kleine mitose-activiteit en
zijn daardoor goed begrensd + hebben expansieve groeiwijze. Kwaadaardige
tumoren hebben een hoge groeisnelheid door een hogere mitose activiteit en
daardoor zijn ze minder goed begrensd + hebben infiltratieve groeiwijze.
Kwaadaardige tumoren zijn vaak matig-weinig gedifferentieerd. Goedaardige
tumoren zijn dit niet.
- Tumoren bestaan uit kankercellen & stroma. Het stroma bestaat uit bindweefsel &
bloedvaten zodat de cellen kunnen overleven. Tumorcellen vermeerderen zich door
mitose in een aantal fases: G0-fase (geen celdeling) – G1-fase – S-fase (DNA-
synthese) – G2-fase (DNA verdubbelen) – M-fase (celdeling)
o Bij gezonde cellen gaat dit gereguleerd waarbij je uiteindelijk celdood krijgt
(apoptose). Bij kankercellen is het DNA beschadigd waardoor er minder
apoptose is en daardoor tumorgroei.
- Tumorcellen kunnen infiltreren door een stoornis in de synthese van moleculen die
verantwoordelijk zijn voor de adherentie tussen cellen. Daarnaast produceren
kankercellen proteasen die collageen uit het bindweefsel kan afbreken. Cellen
kunnen migreren doordat celwandmoleculen zich tijdelijk hechten aan componenten
van de extracellulaire matrix en hierdoor kunnen ze zich verplaatsen.
, - Lymfogene/hematogene metastasering = Als tumorcellen in bloedvaten of
lymfevaten komen, kunnen ze in het lumen terecht komen en zo door het lichaam
heen.
- Regionale metastasen = Tumorcellen in lymfebanen worden in regionale lymfeklieren
opgevangen en groeien daar verder uit tot lymfekliermetastasen.
- Metastase op afstand = De tumorcellen kunnen via de afvoerende lymfebaan verder
gaan via de ductus thoraticus. Dit is de verbinding tussen het lymfatische systeem en
de bloedbaan. In de bloedbaan kan het de capillairen gaan vastlopen en daar
uitgroeien.
- Gezwelgroei is een niet adequaat gereguleerde proliferatie van genetisch
beschadigde cellen. Kwaadaardige gezwellen hebben de eigenschap om infiltratief te
groeien en regionaal en/of op afstand te metastaseren.
Carcinogenese:
- Carcinogenese = Het mechanisme van het ontstaan van maligne tumoren.
- Carcinogenen = Stoffen die kanker kunnen veroorzaken.
o Chemische carcinogenen: cyclische koolwaterstoffen, nitrosaminen en asbest
o Fysische carcinogenen: ioniserende straling, UV-licht
o Biologische carcinogenen: bacteriën en virussen.
- Er zijn meerdere beschadigingen van genetisch materiaal nodig voor het ontstaan
van tumorgroei. Gastheerfactoren zoals circulatie en afweer spelen ook een rol.
- Er zijn 2 fases in de carcinogenese:
o Initiatie fase: Er ontstaan essentiële veranderingen in de cel
o Promotie fase: Niet-specifieke weefselbeschadiging, die de veranderde cel
‘aanzet’ tot tumorvorming.
Kunnen door 2 aparte stoffen maar ook door dezelfde stof geschieden
Epidemiologie:
,Classificatie van tumoren:
- De belangrijkste gegevens voor de classificatie van een maligne proces zijn:
histologische diagnose – omvang en lokale uitbreiding van de tumor – mate van
regionale metastasering – aan/afwezigheid van metastasen op afstand.
o Histologische diagnose: type tumor – subtypering – differentiatiegraad –
groeikenmerken (sprieterige groei, angio-invasie en perineurale groei)
Biopsie kan via incisie of via een opgespelde manier.
TNM-classificatie:
- T = tumor
- N = regionale metastasering
- M = metastasen op afstand
, 17.3 Premaligne afwijkingen in het maxillofaciale gebied:
- Premaligne afwijking = Aandoening waarvan de kans op het ontstaan van maligniteit
groter is dan in ander gezond weefsel.
- Premaligne conditie = Afwijking van de algehele conditie die een verhoogd risico
geeft voor het ontstaan van kanker.
- Leukoplakie is de premaligne afwijking van de mucosa. Erytroplakie komt minder
vaak voor, maar heeft een grotere kans op maligne ontaarding dan leukoplakie.
= een hoofdzakelijk witte afwijking van het mondslijmvlies die niet als een bepaalde
definieerbare ziekte of afwijking kan worden gekenmerkt. Sommige leukoplakieën
kunnen in kanker veranderen.
->de kans dat in een leukoplakie met plaveiselcelcarcinoom ontstaat, is groter dan in
gezonde orale mucosa.
- Het is nog niet duidelijk of lichen planus een premaligne afwijking is.
Plaveiselcelcarcinomen lijken op te treden in op lichen planus gelijkende afwijkingen.
Die plekken noem je ook wel lichenoïde laesies.
- Benigne tumoren kunnen ook degenereren tot maligne. Het pleiomorf adenoom is
een goedaardig gezwel wat uitgaat van speekselklierweefsel.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper studentmzkhan. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €10,49. Je zit daarna nergens aan vast.
