Een uitgebreide samenvatting voor het vak Natuur en Techniek in jaar 2 van de ALPO. Het gaat om hoofdstuk 1-4, 7, 8 en 25. Bespaar jezelf tijd! Een 9 gehaald met deze samenvatting!
Hoofdstuk 1: Planten
1.1 Indeling van het plantenrijk
1.1.1 De groene wereld van de planten
- Een gemeenschappelijk kenmerk van planten: groene kleur.
o Bladgroen
Fotosynthese: zonlicht, CO2 en bladgroen voedsel
Onmisbaar in voedselketen.
- Planten worden ingedeeld in soorten, gebaseerd op verwantschap
o Manier van voortplanten
o Bouw
1.1.2 Wieren (algen)
- Meest eenvoudige bouw
o Geen echte wortels, stengels en bladeren
- Veel wieren veel zuurstof
- Verschillende groottes:
o Eencellige wieren (algen)
o Meercellige wieren
Kranswier: alleen in schone sloten en of plassen
Flap: verzamelnaam voor draadvormige wieren in overbemeste sloten.
- Leven voornamelijk in het water, maar kunnen ook op het land leven:
o Bijv. boomalgen (beste in vochtige omgeving aan de noordwestelijke zijde van een
boom (schaduw en regen)).
- Korstmossen
o Komen voor op bomen en steen
o Samenlevingsvorm tussen een alg en een schimmel: symbiose
Alg levert voedingsstoffen
Schimmel beschermt alg tegen uitdroging
o Grijsgroene kleur
o Verschillende soorten:
Korstvormig
Bladvormig
Struikvormig
o Afhankelijk van regenwater en gevoelig voor vervuiling gebruikt als natuurlijke
graadmeter voor luchtvervuiling
Struikvormig is het meest gevoelig.
1.1.3 Mossen
- Landplanten in een vochtige leefomgeving
- Geen transportsysteem van vaatbundels waarmee ze water uit de bodem kunnen hebben
o Geen echte wortels (haakjes)
o Nemen water op door blaadjes
- Om water vast te houden en verdamping tegen te gaan: vormen van kussentjes (veel
mosplanten bij elkaar).
o Bij uitdroging lijken ze dood, maar dit is vaak niet zo.
- Voortplanting: produceren sporendragers of sporenkapsels
o Doosje op een steeltje met daarin sporen
Geen embryonaal plantje
, Geen reservevoetsel
Bestaan alleen uit erfelijk materiaal
o Bij droog weer springt de sporendrager open sporen als stof verspreid
1.1.4 Paardenstaarten (bijv. heermoes)
- Droger landleven
- Bestaat uit een gelede stengel en bladeren.
- In de hoogte groeien en zonlicht opvangen door:
o Echte wortels en wasachtige laag op bladeren en stengels
o Bevatten vaatbundels waarmee water en voedingsstoffen kunnen worden
getransporteerd
o Houtachtig materiaal zorgt voor stevigheid
o Hoe hoger de plant, hoe meer zonlicht
- De voorouders van paardenstaarten zijn fossiele brandstoffen geworden.
- Paardenstaarten kun je makkelijk uit elkaar trekken:
o Stengel bestaat uit leden
o Op de grens tussen leden bevindt zich een krans van blaadjes die ook weer geleed
zij.
- Uit een ondergrondse wortelstok kunnen meerdere plantenstengels groeien
o Hieruit kan ook een gespecialiseerde stengel groeien met aan de top een eivormige
sporendrager.
1.1.5 Varens
- Groeien uit een wortelstok
- Grote veernervige bladeren
- Wortelstelsel en vaatbundels
- Komen stevig opgerold uit de grond: als ze gaan groeien, ontrollen de bladeren zich.
- Sporendragers bevinden zich aan de onderkant van het blad (bruine puntjes/streepjes)
o Beter beschut tegen de regen.
1.1.6 Zaadplanten
- Best aangepast aan het landleven
- Uitgebreid wortelstelsel en vaatbundels
- Bladeren en stengels hebben een wasachtige laag tegen uitdroging
- Worden het grootste (bomen)
o Speciale verstevigde stengel
- Planten zich voort doormiddel van zaden
o Bevat een embryonaal plantje met voedsel voor de kiemperiode
Zaadhuid barst open
Embryonaal plantje kiemplantje met wortels, stengels, bladeren.
- Subgroepen (gebaseerd op de manier waarop zaden gevormd worden):
o Coniferen (naaktzadigen)
Kegeldrager
Geen bloemen en vruchten
Zaden ontwikkelen zich op de houtige schubben van kegels (dennenappels),
dus niet in een vrucht.
o Bloemplanten (bedektzadigen)
80% van alle plantensoorten op aarde
Voorbeelden:
Loofbomen
Struiken
, Kruidachtige planten
o Stengels sterven na elk groeiseizoen af.
Bloemen spelen een centrale rol bij voortplanting
Verschillende manieren om ervoor te zorgen dat stuifmeel bij een
bloem komt veelvormigheid
Na bestuiving vindt bevruchting plaats in het vruchtbeginsel
Vruchtbeginsel vrucht met daarin het rijpe zaad: bedektzadigen
o Vruchten spelen belangrijke rol bij het verspreiden van
zaden.
1.2 De bouw van zaadplanten
1.2.1 Wat heeft een plant nodig om te groeien?
- Planten groeien hun leven lang.
o Groei vind plaats in bepaalde delen:
Groei in de lengte: toppen van stengels en wortels
Knoppen nieuwe zijtakken, bladeren en bloemen
Groei in de dikte: speciale cellen in de stengel.
- Snellere groei in gunstige omstandigheden
o Groeivoorwaarden:
Licht
Kolstofdioxide
Zuurstof
Water
Voedingszouten
Warmte.
o Groei stimuleren door groeivoorwaarden te optimaliseren.
De bouw van planten is gemaakt om de groeivoorwaarden optimaal te
benutten.
1.2.2 De bouw en functie van bladeren
- Belangrijkste functie: aanmaken van voedsel door middel van fotosynthese
o Vindt plaats in bladgroenkorrels
Zijn groen doordat ze al het zonlicht absorberen, behalve groen: dat wordt
weerkaatst.
o Uit koolstofdioxide en water, worden suikers en zuurstof gevormd.
Suikers worden gebruikt voor:
Opbouw van weefsels
o Ook voedingszouten worden hiervoor gebruikt.
Brandstof
o Omgekeerde van het fotosyntheseproces: suiker en zuurstof
CO2 en water
o Deze energie wordt gebruikt bij de groei van een plant en
vorming van bloemen, vruchten en zaden.
o De bouw van een blad zorgt ervoor dat de groeivoorwaarden goed benut kunnen
worden.
Uitwendige bouw:
Grote bladeren
o Opname van veel zonlicht
o Opname van veel koolstofdioxide
Bladeren overlappen zo min mogelijkveel zonlicht opvangen
Via fijn netwerk van hoofd- en zijnerven wordt water aangevoerd.
, Wasachtig laagje aan de boven- en onderkant voorkomt onnodige
verdamping en uitdroging
Inwendige bouw:
Cellen met de meeste bladgroenkorrels bevinden zich aan de
bovenkant van het blad
Huidmondjes aan de onderkant
o Aanvoer en afvoer van koolstofdioxide en zuurstof
o Verdamping
1.2.3 De bouw en functie van wortels
- Functie van wortelstelsel:
o Verankeren de plant stevig in de grond: wind kan er geen vat op krijgen
o Opnemen van water
Nodig voor fotosynthese
Nodig voor stevigheid
Te weinig water slap: verwelken
Vooral jonge planten en kruidachtige planten ontlenen hun
stevigheid aan vochtgehalte van cellen.
Wordt gedaan door wortelharen achter de toppen van wortels.
o Opnemen van voedingszouten (stikstof, fosfor, magnesium, kalium)
Voedingszouten ontstaan door plantaardig en dierlijk materiaal wordt
afgebroken door afbrekers.
Zouten zijn in het water opgelost
o Opslagplaats van reservevoedsel
Suikers die door de bladeren zijn aangemaakt, worden als zetmeel
opgeslagen in de wortels.
1.2.4 De bouw en functies van stengels
- Draagt bladeren gunstige plaats ten opzichte van het licht.
- Geeft stevigheid
- Als de stengel groen is: fotosynthese
- Transport van water en voedingsstoffen (belangrijkste)
o Doordat elk plantenonderdeel met de stengel verbonden is, kan de stengel alle
stoffen aan- en afvoeren.
Suikers naar plantendelen die energie en bouwstoffen nodig hebben voor
groei.
Water met opgeloste zouten naar bladeren voor fotosynthese
o Hiervoor bestaat de stengel uit een stelsel van vaatbundels: buisachtige cellen die
met elkaar verbonden zijn. Een vaatbundel bestaat uit twee soorten vaten:
Bastvaten
Liggen het dichtst bij de buitenkant van de stengel
Vervoeren suikers vanuit de bladeren naar de rest van de plant.
Houtvaten
Liggen meer in het midden
Vervoeren water en zouten vanuit de wortels omhoog
Celwanden zijn extra verstevigd met houtstof
o Voorkomt het aan elkaar plakken bij de opname van water
o Cambium: dun laagje cellen tussen bast- en houtvaten dat nieuwe cellen aanmaakt.
Naar buitenkant bastcellen, naar binnenkant houtcellen.
Doordat een plant vaak ook een laagje cambium heeft in de stengel kan een
plant in de dikte groeien.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper daniekvg26. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,99. Je zit daarna nergens aan vast.
