Samenvatting van het boek “Grondtrekken van het Nederlandse Strafrecht”. Er missen tussendoor soms een enkele paragraaf die ik niet hoefde te kennen voor mijn tentamen.
Recht en vaardig 1 - Strafrecht
Samenvatti ng – Tentamen A
Hoofdstuk 1 Inleiding
§1.2 Plaats van het strafrecht
Het strafrecht is het bestraffen van personen die een strafbaar feit hebben gepleegd. Het
regelt wie straf kan krijgen en waarvoor.
De Staat heeft een monopolie op straffen. Als een burger een strafbaar feit pleegt, moet hij
verantwoording afleggen aan de overheid, die hem namens de samenleving een straf kan
opleggen.
Dit is een kenmerkend verschil met het civielrechtelijke rechtsgebied. Het civiele recht
(burgerlijk) regelt de verhouding tussen burgers onderling. Bijvoorbeeld: overeenkomsten
sluiten. De Staat blijft hier in principe buiten.
Bij het bestuursrecht is er ook sprake van een verhouding tussen burgers en de Staat. Denk
aan een horecavergunning van de gemeente. Het is de wijze waarop het openbaar bestuur
moet functioneren bij het nemen van beslissingen die de burger kan raken. Dit staat in de
Algemene wet bestuursrecht (Awb).
De verhouding tussen het bestuursrecht en het strafrecht is vrij complex.
Civiele recht: burger kan een andere burger laten dagvaarden.
Strafrecht: de enige die een verdachte van een strafbaar feit voor de (straf)rechter kan
brengen is de officier van justitie. Hij is een vertegenwoordiger van het staatsorgaan dat
belast is met de vervolging van verdachten (het openbaar ministerie).
Een geschil is een situatie waarbij partijen serieus met elkaar van mening verschillen. Er
wordt hierbij gestreefd naar een oplossing.
Eigenrichting (= het recht in eigen handen nemen) is verboden.
Er bestaat binnen het strafrecht een systeem waarbij er een mogelijkheid is voor de
slachtoffers van strafbare feiten om een schadevergoeding te verzoeken aan de strafrechter.
Dit kan ook via het civiele recht gebeuren, maar dit is een ingewikkelde en geld rovende
procedure. Deze wettelijke voorziening via het strafrecht zorgt ervoor dat schade
eenvoudiger verhaalt kan worden van de dader.
§1.3 Doelen van straffen
Het opleggen van een straf dien voornamelijk voor twee doelen: vergelding en preventie.
Eén vergeldingsaspect is leedtoevoeging. Dit kan zorgen voor een morele genoegdoening.
De preventiegedachte wordt minder snel aangevoeld. Het opleggen van een straf zou er zo
toe moeten leiden dat minder mensen strafbare feiten plegen.
Er zijn twee soorten preventie: speciale preventie en generale preventie. Speciale preventie
is dat de dader die in aanraking is gekomen met de gevolgen van het overschrijden van een
strafrechtelijke norm, de volgende keer wel twee keer zal nadenken, voordat hij nog een iets
dergelijks doet. Het is de bedoeling dat het voorkomt en ontmoedigt. Het opleggen van
voorwaardelijke straffen is hier een voorbeeld van. De generale preventie is dat ook anderen
,dan de gestrafte lering trekken uit het feit dat er voor het plegen van een strafbaar feit straf
opgelegd kan worden. Het is de bedoeling dat het anderen afschrikt.
§1.4 Materieel strafrecht, formeel strafrecht en sanctierecht
Het rechtsgebied strafrecht kan worden onderverdeeld in drie delen:
1. Materieel strafrecht
Is de vraag wat een strafbaar feit is. Het bepaalt welk gedrag niet toegestaan is en
welke personen daarvoor kunnen worden gestraft.
Strafbepalingen (bv. diefstal of moord).
Uitsluiting van strafbaarheid (bv. noodweer).
Uitbreiding van strafbaarheid (bv. poging en medeplichtigheid).
Geregeld in het Wetboek van Strafrecht
2. Formele strafrecht
Is ook wel het strafprocesrecht of de strafvordering. Het bepaalt welke regels moeten
worden gevolgd wanneer er een norm van het materiele strafrecht is overtreden.
Geregeld in het Wetboek van Strafvordering.
3. Sanctierecht
Zijn de voorwaarden waaronder bepaalde straffen mogen worden opgelegd en ten
uitvoer gelegd.
Word er voor een bepaald feit een taakstraf opgelegd? En welke voorwaarden mag
de rechter opstellen voor een straf?
Geregeld in het Wetboek van Strafrecht en het Wetboek van Strafvordering.
In het Wetboek van Strafrecht is dus vooral materieel strafrecht en sanctierecht te vinden,
maar er zijn hier ook onderwerpen geregeld met een sterk formeelrechtelijk karakter, zoals
ne bis in idem. Dit is een recht waarbij iemand niet twee keer gestraft mag worden voor
hetzelfde strafbare feit.
Een wet in formele zin is een wet die tot stand gekomen is in samenwerking tussen de
regering en de Staten-Generaal. Zegt alleen iets over hoe de wet tot stand is gekomen.
De wet in materiele zin is een wet met de algemene regels die de burgers binden. Dit zegt
wel iets over de inhoud van de wet.
§1.5 Commuun en bijzonder strafrecht
Het strafrecht dat in de wetboeken is opgenomen, duidt men vaak aan als het commune
strafrecht. Daarnaast bestaan er veel strafbepalingen in andere wetten: Wegenverkeerswet
1994, de Wet wapens en munitie en de Opiumwet. Deze wetten worden bijzondere
strafwetten genoemd en vormen samen het bijzondere strafrecht. In het bijzondere
strafrecht treft men strafbepalingen aan die behoren tot het materiele strafrecht, maar vaak
ook bevoegdheden die behoren tot het formele strafrecht. Dit zijn allemaal wetten in
formele zin.
Er bestaan ook wetten die tot stand zijn gekomen zonder de Staten-Generaal en de regering,
maar door lagere openbare lichamen. Denk hierbij aan de algemene plaatselijke verordening
(APV) van een gemeente. Het is goed mogelijk dat een gedraging in de ene gemeente
strafbaar is en in de andere niet. Dit zijn wetten in materiele zin.
, §1.6 De opbouw van het Wetboek van Strafrecht en het Wetboek van
Strafvordering
Wetboek van Strafrecht
Boek 1 regelt de algemene leerstukken van materieel strafrecht, zoals
strafuitsluitingsgronden en poging. Dit zijn algemene leerstukken, omdat deze van
toepassing zijn op alle delicten die in het Wetboek van Strafrecht strafbaar zijn
gesteld.
Boek 2 en 3 bevatten uitsluitend strafbepalingen: omschrijvingen van gedrag dat
strafbaar is, met daarbij een aanduiding van de maximale straffen die mogen worden
opgelegd. Boek 2 worden alleen misdrijven strafbaar gesteld en boek 3 bevat
uitsluitend overtredingen.
Wetboek van Strafvordering
Deze boeken volgen de chronologische volgorde van het strafproces.
Boek 1 regelt de belangrijkste bevoegdheden tijdens het opsporingsonderzoek
(algemene bepalingen).
Boek 2 regelt de vervolgingsbeslissing van de officier van justitie en de hele
procedure voor de berechting van een verdachte door de rechtbank. Is de verdachte
het hiermee oneens dan kan hij een rechtsmiddel toevoegen en de beslissing
aanvechten bij een hogere instantie.
Boek 3 regelt de rechtsmiddelen.
Boek 6 regelt de tenuitvoerlegging.
De wetboeken zijn in respectievelijk 1881 en 1921 tot stand gekomen.
Hoofdstuk 2 Inleiding materieel strafrecht
§2.1 Plaats en structuur van strafbepalingen
De strafbepaling bestaat uit een delictsomschrijving, een kwalificatie-aanduiding en een
strafbedreiging. De delictsomschrijving geeft aan welke ongewenste gedraging de wetgever
strafbaar wil stellen. De kwalificatie-aanduiding maakt duidelijk hoe het gedrag in juridisch
opzicht moet worden benoemd. De strafbedreiging bepaalt welke soort straf mag worden
opgelegd en wat het maximum daarbij is.
§2.2 De opbouw van het strafbare feit in vier componenten
Een strafbaar feit is een menselijke gedraging die valt binnen de grenzen van een wettelijke
delictsomschrijving, die wederrechtelijk is en aan schuld te wijten.
Het vierlagenmodel
1. Menselijke gedraging (MG)
De gedraging moet verricht zijn door een mens. Ook moet het gaan om een
gedraging. Niemand kan vervolgd worden voor het hebben van bepaalde gedachten.
Het nalaten om actief op te treden kan ook een strafbare gedraging opleveren.
2. Wettelijke delictsomschrijving (DO)
Gedragingen zijn pas strafbaar als zij in de strafwet terug te vinden zijn. De feitelijke
gedraging moet een juridische duiding of juridisch etiket krijgen en dit moet
overeenkomen met de menselijke gedraging.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper rosanverheul. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,99. Je zit daarna nergens aan vast.
