Week 1 Kennismaking met internationaal recht
Wanneer is een staat een staat?
De voorwaarden zijn:
Grondgebied
Een staat dient te beschikken over grondgebied of territoir. Hoe groot dit grondgebied is, is
niet relevant.
Onder grondgebied verstaan we niet alleen het land, maar ook de binnenwateren. Staten die
aan zee grenzen, kunnen ook een strook zee (territoriale zee) van maximaal twaalf zeemijlen
tot hun grondgebied rekenen, alsmede de luchtkolommen boven deze gebieden.
Evenmin is vereist dat de grenzen exact vaststaan. Wereldwijd worden veel grenzen betwist.
Een gebied wat wordt omsloten door grondgebied van een andere partij heet een enclave.
Bevolking
Noodzakelijk is dat op het grondgebied een bevolking woont. Het gezag moet immers door
iemand en over iemand worden uitgeoefend. Ook hiervoor geldt dat er geen minimumaantal
inwoners is vastgesteld waaraan moet worden voldaan om een staat te kunnen zijn.
Er bestaan dan wel een verschil tussen bewoners van een staat die wel de nationaliteit van
de staat bezitten (onderdanen) en bewoners die niet de nationaliteit van de staat bezitten
(vreemdelingen). Dat verschil heeft ook rechtsgevolgen. Alleen onderdanen van de staat
hebben in beginsel toegang tot de staat. Toegang van vreemdelingen kan dan afhankelijk
gemaakt worden van bijvoorbeeld een visum. De staat mag niet onbeperkt onderscheid
maken tussen onderdanen en vreemdelingen.
Discussie staat er wel over de vraag of er verschil in rechtsgevolg bestaat tussen de
nationaliteit die men van rechtswege heeft verkregen op grond van het ius soli-beginsel (ook
wel territorialiteitsbeginsel genoemd) of het ius sanguinis-beginsel (ook wel het
afstammingsbeginsel genoemd), dan wel dat men de nationaliteit later heeft verkregen.
Soevereiniteit
Andere organisaties kunnen ook regels maken. Bijzonder voor de staat is dat hij als enige de
naleving van deze regels met geweld kan afdwingen, het zogenoemde geweldsmonopolie.
We kunnen dus stellen dat de regels van de staat de hoogste zijn binnen een bepaald gebied,
wat wil zeggen dat de staat soeverein is.
Erkenning
De staat moet worden erkent door andere staten. Dit wordt algemeen niet als een
constituerend element van de definitie van een staat gezien.
Doorwerking internationaal recht
Hoe kan het dat wij ons in Nederland voor de nationale rechter kunnen beroepen op
bepalingen uit internationale verdragen? Juristen hebben het dan over de doorwerking van
het internationale recht in de nationale rechtsorde.
Dit hangt af van het soort systeem waarvoor een lidstaat heeft gekozen. Zo kan een lidstaat
het monistische of het dualistische stelsel hebben ingevoerd. Kiest het voor monisme, dan is
internationaal recht automatisch deel van de nationale rechtsorde. Omzetting van het
internationaal recht naar nationaal recht niveau via een speciale wet is dan niet nodig. Heeft
een staat echter gekozen voor het dualisme, dan moet internationaal recht worden omgezet
of getransformeerd naar nationaal recht via een aparte wet.
,Eenieder verbindende bepaling zijn regels waaruit duidelijk een recht of plicht, een moeten
handelen of nalaten kan worden afgeleid.
De Nederlandse rechter mag verdragen niet toetsen aan de grondwet, dit noemen we
toetsingsverbod.
, Week 2 Internationale rechtssubjecten
Internationale organisaties
De oprichting van deze organisaties is ontstaan door middel van verdragen tussen staten.
We hebben twee internationale organisaties:
Intergouvernementele organisaties
o Verenigde Naties
Supranationale organisaties
o Europese Unie
Internationale organisaties
Bij intergouvernementele organisatie gaat het om besluiten die uitsluitend door nationale
regeringen samen worden genomen. Bij supranationale organisaties gaat het om besluiten
door een instelling die boven de lidstaten staat.
Natuurlijke personen
Individuen worden pas recent gezien als rechtssubject in het internationaal recht. Met name
de gebeurtenissen in de 2e wereldoorlog hebben tot een omslag geleid. Misdaden die tegen
de menselijkheid gericht zijn, genocide (volkenmoord) en oorlogsmisdaden kunnen nu niet
meer aan staten worden toevertrouwd. Het verantwoordlijkheden liggen nu bij de indivuen.
Door de absolute werking kunnen fundamentele belangen en rechten van de
wereldgemeenschap niet worden beperkt.
Volken
Een volk is een groep mensen in een bepaald land, die geschiedenis, taal en cultuur delen.
Zelfbeschikking betekent dat volken binnen een staat zelf mogen bepalen hoe die staat
wordt ingericht. Het betekent niet dat wanneer het recht op zelfbeschikking wordt
geschonden, volken het (eenzijdige) recht hebben om zich af te scheiden van de staat
waarin zij zich bevinden en een eigen staat kunnen vestigen. Wel is deze bepaling van groot
bepaling van groot belang geweest voor het dekolonisatieproces na de tweede
wereldoorlog.
Internationale ondernemingen
Sommige ondernemingen kunnen ook een internationaal rechtssubject zijn. We hebben het
dan over multinationale ondernemingen of transnationale ondernemingen of kortweg
internationale ondernemingen.
Een multinationale onderneming is een onderneming met een hoofdvestiging in een land en
nevenvestiging in andere landen, zoals Philips, Ikea en Nike.
Een transnationale onderneming heeft niet een moederland, maar verspreidt haar
activiteiten over meerdere landen, zoals Shell en Unilever.
Tussen deze internationale ondernemingen en overheden ontstaan soms
investeringsgeschillen, bijvoorbeeld als gevolg van veranderde wetgeving of beleid. Via
verdragen zijn speciale abritagehoven ingesteld om dergelijke geschillen tussen de
internationale ondernemingen en staten te beslechten.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper tessvanoostrom. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,99. Je zit daarna nergens aan vast.