Internationaal recht hoorcollege 1
Definitie: internationaal recht
Twee juridische disciplines:
- Het internationaal publiekrecht of volkenrecht: dit recht reguleert de betrekkingen
tussen staten en internationale organisaties, waarbij het gaat om gebieden als de
mensenrechten, het verdragsrecht, het zeerecht, het internationaal strafrecht en het
internationaal humanitair recht.
- Het internationaal privaatrecht of het internationaal conflictenrecht: een samenstel
van procesrechtsregels die bepalen welk rechtsstelsel en welk recht op een gegeven
juridisch geschil van toepassing zijn. Deze regels gelden wanneer een juridisch
geschil een grensoverschrijdend element bevat.
Hoofdrechtsbronnen:
- Verdragen -> algemene rechtsbeginselen (redelijkheid & billijkheid, goede trouw,
beginsel dat schending van een rechtsplicht leidt tot aansprakelijkheid)
- Internationaal gewoonterecht -> rechterlijke beslissingen (jurisprudentie), doctrines,
eenzijdige handelingen en verklaringen en bindende besluiten van internationale
organisaties.
Rechtssubjecten:
- Staten
- Internationale organisaties
- Natuurlijke personen
- Volken
- Internationale ondernemingen
- De-factoregeringen
- Bevrijdingsbewegingen
- Non-gouvernementele organisaties (Ngo’s)
Om als staat erkend te worden moeten entiteiten volgens het internationale gewoonterecht
voldoen aan 3 cumulatieve voorwaarden:
- Er is sprake van een territoir of grondgebied
- Waarbinnen er een bevolking is
- En er een regering/bestuur is die effectief het hoogste gezag uitoefent.
- Erkenning door andere staten, dat hoeft niet altijd het geval te zijn, geen constitueren
element, geldt op andere delen van de wereld.
Internationale organisaties:
- Verenigde Naties, 193 VN-leden +3 erkende onafhankelijke staten: Palestina,
Vaticaanstad & Kosovo.
- Raad van Europa, 46 staten.
- Europese Unie, 27 lidstaten.
Internationale gerechten:
- Internationaal Gerechtshof (VN)
- Internationaal Strafhof (opvolger tribunalen: permanent)
- Europees Hof voor de Rechten van de Mens (Raad van Europa)
- Hof van Justitie van de Europese Unie (Europese Unie)
, Het internationaal Strafhof is onafhankelijk maar werkt nauw samen met de VN. Ze
berechten personen die worden verdacht van het misdrijf genocide, oorlogsmisdrijven,
misdrijven tegen de menselijkheid of het misdrijf agressie. Het is gevestigd in Den Haag. Het
Internationaal Gerechtshof is het voornaamste gerechtelijke orgaan van de VN. Ze lossen
juridische geschillen op tussen staten en ze adviseren de VN over rechtsvragen. Het is
gevestigd in Den Haag.
Leerdoel 1: de student weet wat de begrippen internationaal recht, internationale
rechtsorde, internationale rechtssubjecten inhouden. (Hoofdstuk 1+2)
Staten zijn de belangrijkste spelers in de internationale rechtsorde. Ook internationale
organisaties en individuen spelen een grote rol.
Het begrip internationaal staat tegenover het begrip nationaal. Binnen het nationale recht
creëert de soevereine overheid wetten en regels voor burgers op het grondgebied.
Internationaal gelden er andere regels, namelijk regelgeving die staten waardevol vinden om
daadwerkelijk na te komen, zoals verdragen en internationaal gewoonterecht.
Internationaal privaatrecht richt zich met name op geschillen tussen natuurlijke personen
en/of rechtspersonen onderling. Met internationaal privaatrecht hebben we te maken als in
een privaatrechtelijke situatie sprake is van verbinding tussen twee of meer landen. Staten
maken zelf internationaal privaatrecht om dit soort problemen op te lossen. Staten kunnen
namelijk zelf bepalen welke regels van internationaal privaatrecht ze maken. In het
internationaal privaatrecht wordt onderscheid gemaakt tussen formeel en materieel recht. Bij
formeel recht gaat het onder meer om procesrecht, maar dan wel om internationaal
procesrecht. Dat gaan onder andere over de rechtsmacht, over de erkenning van
buitenlandse uitspraken en authentieke akten over internationale samenwerking tussen
staten. Als gevolg van globalisering en internationaliseren is er steeds meer sprake van
relaties en overeenkomsten tussen mensen en bedrijven uit verschillende landen. We
hebben er dus voor gekozen om ons nationale internationale privaatrecht te harmoniseren
(af te stemmen) met andere landen.
De afwezigheid van een internationaal systeem van handhaven is kenmerkend voor de
internationale rechtsorde. Het ontbreken van een centraal systeem van uitvoerende,
wetgevende en handhavende macht in het internationaal systeem heeft als gevolg dat er niet
een centraal orgaan is aan te wijzen dat wetten of regels maakt. De staten hebben toch
regels vastgelegd in bijvoorbeeld verdragen. Die behoren tot (de bronnen van) het recht. In
een nationaal systeem legt de overheid sancties op bij het overtreden van een rechtsregel. In
de internationale gemeenschap leven staten de regels na die uit onderlinge afspraken
voortvloeien, omdat ze dit belangrijk en waardevol vinden.
Momenteel zijn er 193 staten lid van de VN. Zij kunnen zelfstandig verplichtingen met andere
staten aangaan. Een aantal andere staten kan dat ook, hoewel zij geen lid zijn van de VN.
We spreken in het internationaal recht dan ook van een horizontale rechtsorde.
Kortom, binnen de Nederlandse rechtsorde is het internationaal recht van
invloed op de besluitvorming door de rechter, want hij kan toetsen of nationaal recht strijdig is
met internationaal recht, met inachtneming van artikel 120 Grondwet. Voorts kan het individu,
de burger, zich beroepen op Verdragsbepalingen. Tot slot heeft ook het parlement te maken
met internationaal recht, op grond van artikel 91 Grondwet. Dit laatste artikel bepaalt dat
'Het Koninkrijk niet aan verdragen wordt gebonden en deze worden niet opgezegd zonder
voorafgaande goedkeuring van de Staten-Generaal. De wet bepaalt de gevallen waarin geen
goedkeuring is vereist.' Het parlement dient ook toestemming te geven voor een
oorlogsverklaring, zie hiervoor artikel 96 Grondwet. Ook dient het parlement op grond van
