Strafrecht 2
Hoorcollege week 1
Strafbaar feit
- MG (menselijke gedraging)
- DO (delictsomschrijving)
- W (wederrechtelijkheid)
- V (verwijtbaarheid)
Kan schorten aan:
Objectieve zijde: poging en voorbereiding
Onvoltooide delicten
Subjectieve zijde: deelnemingsvormen
Afgeleide aansprakelijkheid
Poging?
Geregeld in art. 45 Sr
1. Poging tot misdrijf is strafbaar, wanneer het voornemen van de dader zich door een begin van
uitvoering heeft geopenbaard.
2. Het maximum van de hoofdstraffen op het misdrijf gesteld wordt bij poging met een derde verminderd.
Voorwaarden: (1) voornemen van de dader (2) begin van de uitvoering (3) ondeugdelijke poging.
Voornemen van de dader?
Waar is het opzet van de dader op gericht?
Diverse gradaties van opzet mogelijk.
Voornemen moet zijn om het gehele delict te plegen.
Begin van uitvoering?
- Subjectieve- en objectieve leer
- HR Eindhovense brandstichting (1934: sterk objectieve leer; HR heeft hier besloten dat er geen sprake
van begin van uitvoering).
- HR Uitzendbureaus Cito (1978: geldende leer; hier in het arrest Eindhovense brandstichting laten
vallen, omdat het te moeilijk was om nog iemand te veroordelen. Criteria ontstaan: De gedraging moet
naar uiterlijke verschijnsel gericht zijn op voltooiing van het voorgenomen misdrijf).
HR Grenswisselkantoor (1987: geen begin van uitvoering; geen sprake van voltooiing van het
voorgenomen misdrijf).
HR Videodozen (1992: nadere invulling uiterlijke verschijningsvorm).
- Definitie volgens geldende leer?
Als er een bepaalde recht in gevaar wordt gebracht, dan is er pas sprake van begin van de uitvoering.
Ondeugdelijke poging?
1. Absoluut ondeugdelijk poging
2. Relatief ondeugdelijk poging
Wat is strafbaar in Nederland?
Voorbereiding?
Daar waar geen strafbare poging is, mogelijk wel strafbare voorbereiding. Art. 46 Sr (in 1994 geïntroduceerd):
1. Een misdrijf waarop een gevangenisstraf van 8 jaren of meer voor staat.
2. Een of meer van de limitatief omschreven voorbereidingsmiddelen en voorbereidingshandelingen:
Middelen: voorwerpen, stoffen, informatiedragers, ruimten, vervoermiddelen.
Handelingen: verwerven, vervaardigen, invoeren, doorvoeren, uitvoeren, voorhanden hebben.
Opzet
Er moet sprake zijn van dubbel opzet:
Opzet op de criminele bestemming (bestemd tot het begaan) van het gebezigde middel.
Opzet op het misdrijf waarop de voorbereiding toeziet (uiteindelijk gronddelict).
,Opzet is gericht op het gehele voorbereidingstraject.
Voorwaardelijk opzet is ook in dit geval voldoende
Wie bewust (willens en wetens) aanvaardt dat hij medewerking verleent aan het mogelijk maken van een
misdrijf is strafbaar.
Voorbereidingsmiddelen
In feite is er geen reële beperking. Er is weliswaar sprake van een limitatieve opsomming maar die is dusdanig
ruim dat zo ongeveer alles er onder valt.
Ook min of meer onschuldige middelen:
Als de objectieve geschiktheid niet direct duidelijk is zal de subjectieve nadruk in de voorbereiding doorslag
kunnen geven.
Grens poging en voorbereiding
Concrete gevaarzetting: “Jetzt geht es los-criterium”
Tevens verschil tussen HR Uitzendbureau Cito en HR Grenswisselkantoor
Vrijwillige terugtred?
- Toepasselijk bij poging en voorbereiding, art. 46b Sr
- Neemt strafbaarheid weg
- Aannemen vrijwillige terugtred leidt tot ovar
- “het misdrijf is niet is voltooid ten gevolge van omstandigheden van de wil van de dader afhankelijk”
(Canopus-arrest).
Webcollege week 1
Vrijwillige terugtred?
Art. 46 SR: 'voorbereiding noch poging is strafbaar indien het misdrijf niet is voltooid tengevolge van
omstandigheden van de wil van de dader afhankelijk
Voorwaarden:
De dader maakt een nieuwe afweging van dezelfde externe omstandigheden en besluit dan af te zien van het
plan
Dat moet de dader zelf beslissen, niet bepaald door factoren van buitenaf (van de wil van de dader
afhankelijk) (hier geldt een causaliteitseis, er mogen wel externe factoren zijn, maar deze mogen niet
doorslaggevend zijn dat moet de wil van de dader zijn).
Toepasselijk bij poging en voorbereiding
Neemt strafbaarheid weg, aannemen vrijwillige terugtred leidt tot OVAR
Gewijzigde omstandigheden buiten de wil van de dader (m.s. Canopus)
Matroos verstopt cocaïne in zijn hut, kapitein wil hutten doorzoeken naar aanleiding van verdwenen
portemonnee, matroos geeft vervolgens vrijwillig toe cocaïne te vervoeren.
Er is geen sprake van gewijzigde omstandigheden als de reden van het terugtreden ligt in gewijzigde
omstandigheden buiten de wil van de dader (horen van sirenes etc.)
Gewijzigde omstandigheden, maar wil van de dader (Filmproducent)
Persoon sprak jonge meisjes aan in het kader van een scene, persoon wilde meisje verkrachten, maar nadat het
meisje wat riep besloot hij zijn misdaad toch niet door te zetten.
Vrijwillige terugtred is ook bij voltooide poging mogelijk (Kopje onder)
Vrijwillige terugtred ziet op het misdrijf waarop de gedragingen van verdachte waren gericht. het gaat er niet om
of verdachte is teruggetreden voordat sprake is van een strafbare poging maar of hij is teruggetreden voordat
sprake is van een voltooid misdrijf.
Vrijwillige terugtred moet tijdig plaatsvinden (Te veel gas)
Er is geen sprake geweest van vrijwillige terugtred, nu het feit dat geen ontploffing heeft plaats gevonden
gelegen is in het feit dat er nog geen ontsteking had plaatsgevonden in het explosieve gebied en dit een van de
wil van de verdachte onafhankelijke omstandigheid is.
Of gedragingen van de verdachte toereikend zijn om de gevolgtrekking te wettigen dat het misdrijf niet is
voltooid ten gevolge van omstandigheden die van zijn wil afhankelijk zijn, hangt -mede gelet op de aard van het
,misdrijf- af van de concrete omstandigheden van het geval. daarbij verdient opmerking dat voor het aannemen
van vrijwillige terugtred in geval van een voltooide poging veelal een zodanig optreden van de verdachte is
vereist dat dit naar aard en tijdstip geschikt is het intreden van het gevolg te beletten. '(r.o. 3.4)
Vrijwillige terugtred bij voorbereiding
Art. 46 sr geldt op dezelfde voet voor voorbereiding, daar is alleen een daad voor nodig die het eerder
verrichte wegneemt en de gevolgen verijdelt
De voorbereider wordt pas straffeloos als hij zijn voorbereidingen weer ongedaan maakt en daardoor het
onmogelijk maakt dat met behulp van zijn voorbereidingshandelingen het misdrijf wordt begaan
Soms lastig voor te stellen, als het gaat om middelen waar juist de intentie van de dader doorslaggevend is.
Handelen in nauwe samenwerking met anderen
Vier daders om een woning te overvallen. Een van de vier loopt naar de deur en bedenkt zich en besluit niet aan
te bellen en te doen alsof hij dat wel had gedaan.
Dader is pas straffeloos als hij zorgt dat het misdrijf ook door de anderen niet wordt voltooid
Lesweek week 1
Kennisvragen:
1. Waarom heeft de wetgever ervoor gekozen om poging strafbaar te stellen?
Het is begrijpelijk dat gedragingen die erop zijn gericht een strafbaar feit te plegen, maatschappelijk
ongewenst zijn en dus tegengegaan moeten worden. Er is sprake van een misdadige wil en dat is ook
strafbaar.
2. Welke criterium hanteert de Hoge Raad om te kunnen bepalen of er sprake is van een begin van
uitvoering? En noem het bijbehorende arrest.
Het geldende criterium oftewel het Cito-criterium voor begin van uitvoering heeft de HR geformuleerd
in het Cito-arrest.
3. Leg uit wat wordt bedoeld met de subjectieve en objectieve theorie over begin van uitvoering. En wat
een indicatie vormt voor het dicht genoeg naderen van voltooiing van het misdrijf?
In de subjectieve theorie ligt de nadruk op de intentie van de dader. Er is al sprake van uitvoering als er
handelingen worden verricht waaruit blijkt dat men naar voltooiing van het misdrijf streeft of uiting
geeft aan de misdadige wil.
In een objectieve opvatting van het begin van uitvoering moet de gedraging daadwerkelijk een begin
vormen van voltooiing van het misdrijf. Men is dan doorgaans de voltooiing van het feit dichter
genaderd dan bij de subjectieve opvatting.
Concrete gevaarzetting voor de delictsomschrijving, dan is er sprake voor het dicht genoeg naderen van
voltooiing van het misdrijf. Er is dus sprake van begin van uitvoering.
4. Waarin verschilt de absoluut van de relatief ondeugdelijke poging?
De absolute ondeugdelijkheid van de poging kan niet alleen veroorzaakt worden door het gebruikte
middel, maar ook door het object van de poging. Het gebruikte middel of het object maakt het slagen
van de poging in alle gevallen onmogelijk.
Bij relatieve ondeugdelijke poging is het middel of het object in principe, onder normale
omstandigheden, geschikt om te komen tot voltooiing, maar door toevallige omstandigheden blijft die
voltooiing uit. Het gaat om middelen die gewoonlijk wel het gewenste gevolg kunnen hebben, maar
alleen in de gegeven omstandigheden de voltooiing van het misdrijf niet kunnen veroorzaken.
Het verschil tussen de relatieve en absolute ondeugdelijke poging is gelegen in de strafbaarheid: een
absoluut ondeugdelijke poging is niet strafbaar. Een relatief ondeugdelijke poging is daarentegen een
strafbare poging.
5. Wat is het verschil tussen strafbare voorbereiding en poging? En waar ligt de grens tussen beiden?
Het belangrijkste verschil tussen voorbereiding en poging is dat volgens het pogingscriterium de
gedraging gericht moet zijn op voltooiing (bij poging).
Casus 1
Tijdens de huldiging van Ajax op het Leidseplein breken er verschillende relletjes uit. ‘Supporters’ gaan over tot
het in brand steken van auto’s en plunderen van winkels. Lodewijk denkt nu een goede gelegenheid te hebben
om eindelijk aan die dure sneakers te komen. Hij gooit met kracht een stoeptegel tegen de etalageruit van de
, schoenenzaak. Tot zijn verbazing blijven de sneakers buiten zijn bereik. Achter de ruit is een zogenaamde
Lexan-ruit geplaatst, die onbreekbaar is. Teleurgesteld druipt Lodewijk af.
a. Is er sprake van strafbare poging tot diefstal met braak?
R: art. 45 lid 1 Sr
T:
Poging tot misdrijf Er is sprake van diefstal met braak, staat in art. 311 lid 1 sub 5 Sr valt onder
diefstal en dat valt onder misdrijven.
Voornemen van de dader Hij dacht het een goede gelegenheid om eindelijk om aan die dure sneakers
te komen. Vervolgens gooit hij met kracht een stoeptegel tegen de etalageruit, dus er is sprake van
opzet.
Begin van uitvoering (Cito-arrest) De gedraging moet naar uiterlijke verschijnsel gericht zijn op
voltooiing van het voorgenomen misdrijf. Uit de casus blijkt dat Lodewijk met kracht een stoeptegel
tegen de etalageruit gooit, dan is er sprake van concrete gevaarzetting.
C: Aan alle voorwaarden is voldaan, dus er is sprake van strafbare poging tot diefstal met braak.
b. Is er sprake van vrijwillige terugtred?
R: art. 46b Sr
T:
Misdrijf Zie vorige vraag.
Niet voltooid Lodewijk heeft de sneakers niet kunnen meenemen, dus het misdrijf is niet voltooid.
Tengevolge van omstandigheden van de wil van de dader afhankelijk Lodewijk druipt teleurgesteld
af, het zwaartepunt ligt niet bij de bezinning of de wil van Lodewijk, maar bij de externe
omstandigheid, namelijk dat de ruit onbreekbaar is.
Als de dader zijn poging vrijwillig opgeeft, is hij niet strafbaar. De zwaartepunt moet liggen bij de wil
van de misdadiger en niet bij de omstandigheden.
C: Er is geen sprake van vrijwillige terugtred, want Lodewijk is gestopt wegens het niet kunnen
doorbreken van de ruit.
Casus 2
Bij het nachtelijk alcoholcontrole in Tilburg krijgt Johannes W, een stopteken van de politie. Terwijl Johannes
zich onderwerpt aan de blaastest, loopt één van de agenten een rondje om de bestelbus. Aan de achterkant van de
bus ziet de agent twee spoorbielzen uitsteken. Als hij de achterklep verder opent, ziet hij dat de bielzen in de
laadruimte van de bus zijn gemonteerd met zware kettingen. In de laadruimte van de bus is verder een motorfiets
geplaatst. Johannes vertelt dat deze spullen van hem zijn. De routeplanner in de bus blijkt te zijn ingesteld op een
plein in Tilburg waar twee bankfilialen zijn gevestigd. Een getuige bevestigt desgevraagd aan de politie dat
Johannes de avond tevoren zij plan om een ramkraak te zetten bij een bank uit de doeken heeft gedaan.
a. Kan Johannes worden veroordeeld voor poging van diefstal met braak?
R: art. 45 lid 1 Sr
T:
Poging tot misdrijf Er is sprake van diefstal met braak, staat in art. 311 lid 1 sub 5 Sr valt onder
diefstal en dat valt onder misdrijven.
Voornemen van de dader Uit de casus blijk dat Johannes was van plan om een avond tevoren een
ramkraak te zetten bij een bank, dit heeft hij gedeeld met een getuige, dus er is sprake van opzet.
Begin van uitvoering (Cito-arrest) De gedraging moet naar uiterlijke verschijnsel gericht zijn op
voltooiing van het voorgenomen misdrijf. Uit de casus blijkt dat er alleen twee spoorbielzen uit zijn bus
steken die gemonteerd zijn met zware kettingen en daarop staat een motorfiets. Verder is er geen sprake
van concrete gevaarzetting, want Johannes is nog te ver verwijderd van het voltooien van het misdrijf.
Hij is namelijk nog onderweg.
C: Er is geen sprake van strafbare poging tot diefstal met braak.
b. Kan Johannes worden veroordeeld voor voorbereiding van diefstal met braak?
R: art. 46 lid 1 Sr
T:
Misdrijf van 8 jaar of meer? Uit art. 311 lid 1 blijkt dat je voor diefstal maar 6 gevangenisstraf, dit is
minder dan 8 jaar.
Wanneer de dader opzettelijk voorbereidingsmiddelen? De voorbereidingsmiddelen zijn de
spoorbielzen, zware kettingen, motorfiets, bestelbus en een routeplanner.
