Hoofdstuk 1 Observeren als methode van dataverzameling
Wanneer observeren?
- Wetenschappelijke onderzoek
- Psychologisch onderzoek
- Intake en beoordeling
In het dagelijks leven observeren we continu zonder een vooropgezet plan. In de wetenschap gelden
wel wat regels:
- Slechts van tevoren nauwkeurig gedefinieerde stukken gedrag onder de loep nemen
- Anderszins het geobserveerde categoriseren
- Op andere wijzen bewust registreren wat zich afspeelt met het oog op een doel
(participerend)
Gedrag en beweging lenen zich bij uitstek als onderwerp van observatie; over bepaalde
proefpersonen kan slechts kennis vergaard kan worden door middel van observatie.
Menselijk handelen (er wordt gelijktijdig gedacht aan het waarom van handelingen – de doelen,
intenties van dat gedrag – terwijl gedrag zich veeleer tot de buitenkant beperkt) is een motief om te
observeren
Etnografen wetenschappers, die geïnteresseerd zijn in andere culturen en vooral in de
betekenissen, functies en consequenties van handelingen door de leden van die cultuur.
Etnografische traditie heimelijke observatie door zich voor te doen als lid van de groep, waarmee
zij soms doordringen tot groepen die normaal niet gauw toestemming zouden geven voor deelname
aan onderzoek.
We gebruiken observatie om gedrag en beweging in kaart te brengen, maar we observeren ook om
mensen die niet toegankelijk zijn voor andere methoden van onderzoek te bestuderen. Etnografen
gebruiken participerende observatie om achter de betekenis van menselijke handelingen te komen,
maar participeren ook heimelijk in groepen die niet aan onderzoek willen mee werken.
Een voorbeeld uit de ethologie
Secundaire drifthypothese (moederliefde van de baby) de baby heeft honger die gestild wordt
door de moeder. De baby legt al snel de koppeling tussen het gevoel van honger en de verlichting
van dat gevoel. Even later begint de baby die verlichting van de honger te associëren met de moeder,
dat is de tweede of secundaire koppeling.
Harlow toetste deze hypothese: pasgeboren aapjes bij 2 kunstmoeders. De ene kunstmoeder was
zacht en de andere kunstmoeder had een fles melk. De aapjes kozen voor de zachte moeder. Zo
belangrijk was het stillen van de honger dus niet en daarmee viel de bodem onder Freuds hypothese
weg.
, Insider of outsider? Met of zonder systematiek?
Sociale wetenschappers en ethologen observeren in de regel systematisch of gestructureerd, dat wil
zeggen dat zij het gedrag onder studie opknippen in stukjes (categorieën) en vooral registeren
wanneer (hoe lang, hoe vaak, hoeveel) die categorieën zich voordoen of juist niet voordoen (latentie)
of hoe intens (zwak v.s krachtig) bepaalde gedragingen zijn.
Participerende observatie de onderzoeker neemt deel aan de groep die hij observeert.
Niet-participerende observatie de onderzoeker neemt niet deel aan de groep die hij observeert.
Gestructureerd (systematisch) er ligt precies vast hoe en wat er wordt waargenomen.
Ongestructureerd (onsystematisch) er ligt niet vast hoe en wat er wordt waargenomen.
Onsystematisch en niet- participerend buiten een supermarkt staan en observeren
Onsystematisch en participerend tussen de apen zitten
Systematisch en participerend in een groep observeren en bijvoorbeeld turven
Systematisch en niet participerend achter een one way screen zitten en bijvoorbeeld turven
Alleen systematische observaties behoren tot de wetenschappelijke activiteit. Het participerende
aspect is slechts een verschil in stijl en maakt wel degelijk deel uit van de methoden van de
sociaalwetenschappelijke onderzoeker.
Stappen bij observatieonderzoek
1. Onderzoeksvraag ; vooral een leidraad
2. De observatiefase/ rating scales (verzameling van gedragscategorieën) ; je gaat observeren
op de plek waarop je onderzoek moet worden uitgevoerd. Je werkt aan het ontwikkelen van
je instrument.
Het kijken naar doelgedrag (half onsystematisch) is ook van belang om hypothesen te
formuleren of om bij te stellen. Hypothesen worden vaak geformuleerd op basis van de
literatuur.
3. Hypothese ; concrete voorspellingen over wat je in de werkelijkheid denkt aan te treffen.
4. Variabelen ; het hebben van hypothesen en voorspellingen is bepalend voor de selectie van
de variabelen die in elk geval gemeten dienen te worden om die voorspellingen te toetsen.
Onafhankelijke variable kun je variëren en manipuleren (oorzaak)
Afhankelijke variable is de uitkomst (gevolg)
5. Karakteristieken ; als we een idee hebben over de categorieën die we willen opnemen, dan
kunnen we een beslissing nemen over welke karakteristieken van het gedag we gaan
registreren. Wordt het de duur, de frequentie, de intensiteit of een andere eigenschap van
doelgedragingen?
6. Gegevens verzamelen ; voer je onderzoek uit en verzamel voldoende gegevens
7. Gegevens analyseren ; analyseer de gegevens met behulp van statische technieken en ga na
of je voorspellingen uitkomen of niet.
8. Onderzoeksverslag ; maak een verslag van je onderzoek volgens de regels van het vak.
(Inleiding, methode, resultaten en discussie, literatuurlijst)
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper NinadH. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,69. Je zit daarna nergens aan vast.