Rigter, J. (2020) Handboek ontwikkelingspsychopathologie bij kinderen en jeugdigen.
Bussem: Coutinho.
Samenvatting Slaapstoornissen:
H5: slaapstoornissen en slaapproblemen.
5.2 Wat is slaap:
Toestand van verminderde motorische activiteit en verminderde verwerking van zintuigelijke
prikkels, waaruit men gewekt kan worden en die gemiddeld eenmaal per etmaal (24 uur)
voorkomt. Wanneer de slaap verstoord wordt en te kort is kan dit negatieve invloeden
hebben op regulerende functies, Zo kunnen we eerder ziek worden en gevoeliger voor
stress.
5.2.1 De slaapcyclus
Remslaap (Rapid Eye Movement): wordt ook wel de actieve en droomslaap genoemd. Al is
dromen geen uniek en onderscheidend kenmerk voor de remslaap. Mensen dromen ook
buiten de droomslaap of dromen niet tijdens de remslaap.
Non-remslaap: ook wel rustige slaap, hierin is geen oog movement. Deze vorm bestaat uit 4
fases:
1. Bij het inslaap vallen, lichte slaap. Slaapcyclus begint hier en ‘daalt’ snel naar fase 2.
(Non-rem)
2. Iets minder lichte slaap (Non-rem)
3. Diepe slaap (Rem)
4. Diepe slaap (Rem)
Bij fase 3 en 4 is iemand moeilijker te wekken en duurt het langer voordat iemand volkomen
wakker is. Dit is ook een duidelijk verschil met fasen 1 en 2 van de non-remslaap en de
remslaap.
De totale eerste non-remslaap duurt ongeveer 90 min en de daaropvolgende remslaap
periode duurt ongeveer tussen de 10 en 20 min. En dan begint de cyclus weer opnieuw bij
de non-remslaap van 90 min etc. De cyclus 4 à 5 keer per nachtrust.
5.2.2 Functie van remslaap en non-remslaap
Er zijn verschillende slaapstadia te onderscheiden m.b.v. eeg-meting (elektro-encefalografie)
Hieruit blijkt dat er tijdens de remslaap en wakker zijn er ongeveer evenveel hersenactiviteit
is. Men vermoed dat de remslaap een rol speelt bij de vorming en in vorm houden van het
zenuwstelsel en het geheugen.
De Non-remslaap wordt in verband gebracht met lichamelijke herstelfuncties (eiwitten
aangemaakt, energievoorraad aangevuld en nieuw weefsel gevormd. Vaak hoe dieper de
fase, hoe lager de activiteit.
Tijdens de remslaap kan verslapping van de ledematen optreden. Als een kind dus veel
beweegt in zijn slaap is dit waarschijnlijk geen droom want het bevindt zich meestal in de
non-remslaapfase.
5.2.3 Biologische klokken
Mensen en dieren beschikken over meerdere biologische klokken die het ritme van
lichaamsfunctie sturen of beïnvloeden. Zo zijn bijv. lichaamstempratuur en bloedruk in de
, middag optimaal en groeihormonen juist in de nacht. Dag- en nachtritme is belangrijk voor
ons lichaam en onze geest. Dit ritme is wel enigszins variabel en wordt: circadiaan genoemd.
Een ander slaapmechanisme is het feit dat als je lang wakker bent je moe wordt en
slaapbehoefte ervaart.
Melatonine is een slaaphormoon. Bij een toename van melatonine neemt slaap toe, een
afname bevordert (ont)waken. Licht speelt een rol bij de melatonine vorming. Bij afname licht
neemt melatonine af en toename licht neemt melatonine af. Mensen met ADHD en autisme
hebben soms last van een verstoorde melatonineproductie en hebben vaker
slaapproblemen.
5.3 Normale ontwikkeling van slaap
Een baby en volwassen verschillen van slaap zowel kwantitatief als kwalitatief.
5.3.1 omvang slaaptijd
Een foetus van 28 weken slaapt al. Een foetus slaapt gemiddeld 22 uur en heeft hiervan
90% remslaap. Dit neemt na de geboorte en naar mate de mens ouder wordt allebei af.
5.3.3 Kenmerken slaapperiodes
Bij baby’s worden in eerste instantie de waakperiodes aangestuurd door hongergevoelens.
Ze kunnen steeds langer door slapen in de nacht, de slaapuren totaal (dus overdag) worden
wel minder.
Als een baby leert doorslapen veranderd de kwaliteit van slapen. Twee belangrijke
verschillen tussen volwassen/ oudere kinderen en pasgeborenen.
1. Pasgeborenen start met de remslaap.
2. Non-remslaap van een pasgeborenen bestaat alleen uit fase 1 en 2 (=lichte slaap).
Overgang van non-remslaap naar remslaap is een gevoelig moment tijdens de slaap en
zowel kinderen als volwassenen kunnen gedeeltelijk wakker worden. Bij kinderen is de
slaapcyclus korter en slapen meer, zij maken dus vaker deze momenten mee.
Slaapproblemen komen dus meer bij kinderen voor. Dit is een normaal rijpingsproces op
jonge leeftijd.
5.3.4 ontwikkeling van de biologische klok
Bij foetus en pasgeborenen is melatonine productie vrijwel nihil en kennen nog geen
circadiaan ritme. Dit ritme ontwikkelt op ongeveer 3 mnd. oud, melatonine ontwikkeling komt
ook op gang. Als moeder borstvoeding geeft kan dit eerder en het kind zelf kan bepalen
wanneer het zich laat voeden (feeding on demand) In de melk zit namelijk melatonine.
Bij adolescenten verschuift het tijdstip van de melatonineproductie naar een later tijdstip,
hierdoor slapen zij later in.
5.3.5 leren slapen.
Als een kind wakker wordt in de nacht moet het zichzelf leren troosten (duim, knuffel etc.)
Het moet hiermee om leren gaan en niet afhankelijk blijven van ouders of alleen in slaap
kunnen vallen in bij zijn van ouders. Vanaf een jaar of 2/3 wordt het kind bewust van sociale
leven om hem heen en ontstaan er slaaprituelen als voorlezen. Vanaf 3 kunnen nachtmerries
ontstaan. Zij kunnen zich gaan verzetten tegen slaap, ook omdat zij meer bewust ervan zijn
dat zij apart slapen van ouders. Ouders moeten kinderen hierin coachen, troost bieden en
zorgen dat het kind niet wakker wordt van bijv geluid.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper megantamerus. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
