Urinewegstelsel
Hoorcollege 4.2
Nieren
Nieren bestaan uit een aantal miljoen functionele eenheden nefronen (glomeruli en tubuli) en het
pyelum. Glomeruli zijn capillaire filterlichaampjes. De nieren bevatten ook nierschors en niermerg.
De ureteren voeren urine af vanuit het pyelum naar de blaas. De blaas verzamelt urine, waar daarna
mictie wordt geregeld. De urethra is de afvoerbuis tussen de blaas en buitenwereld.
De functie van de nieren zijn:
- Het ontdoen van bloed, van afvalstoffen die ontstaan bij metabolisme/celafbraak of
verwerking van voedingsmiddelen en medicatie.
- Uitscheiding, in het nefron onder invloed van bloeddruk van water/zouten en andere kleine
moleculen naar het tubulaire systeem.
- Resorptie en actieve uitscheiding onderweg in tubuli en lis van Henle.
- Ureteren, transport van urine vanuit de nieren naar de blaas.
- Verzamelfunctie van de blaas, waardoor continue productie van de nieren kan leideen tot
discontinue mictie en daarmee continentie.
- Belangrijke rol in de regeling van circulatie.
Terminologie
Hematurie (erythrocyturie) Bloed in de urine
Polyurie Overmatige hoeveelheid urine productie/lozing
Oligurie Te lage urine productie/lozing
Anurie Geen of nauwelijks urine productie/lozing
Dysurie Pijnlijke en moeilijke urine lozing
Strangurie Moeizame urine lozing
Pollakisurie Frequentie van urine lozing
Bacteriurie Bacteriën in de urine
Leukocyturie Witte bloedcellen in de urine
Proteinurie Eiwitten in de urine
Mictie Urine lozing
Diagnostiek
Onderzoek kan bestaan uit een urineonderzoek (nitriettest, dipslide en een kweek). Bij de strips
(dipstick): natrium, kalium, pH, creatinine urobiline en wat er niet in hoort te zitten bilirubine,
glucose, hemoglobine, proteïne/albumine. Een urinesediment dat is een gecentrifugeerde urine, op
2500 toeren gedurende 5 minuten, waarna de zwaardere delen zoals kristallen en cellen onder de
microscoop bekeken worden. Er kan bloedonderzoek uitgevoerd worden waar gekeken wordt naar
de nierfunctie MDR, eGFR, maar ook kalium, natrium, creatinine, ureum, pH, ect. Een blaasscan,
waarbij ze de blaasvulling (retentie) meten. En beeldvormend zoals echo, IntraVeneus Pyelogram,
CTscan en MRI. Cystoscopie gaan ze met een flexibele slang de urineweg onderzoeken. En ander
optie is een punctie/biopsie van de nier of blaas.
, Glomerulaire filtratie
snelheid
eGFR: estimated Glomerular Filtration
Rate. Voorheen was dit MDRD:
Modification of Diet in Renal Disease. De
CKD-EPI (verticaal) is hoe lager, des te
slechter. Albuminurie (horizontaal) hoe
meer, des te slechter. Er is risico op
schade, progressie en mortaliteit.
Nierinsufficiëntie
Acute nierinsufficiëntie heeft drie hoofdoorzaken;
- Schock, nierperfusie (doorbloeding) is gestoord
- Tubulaire necrose, ook wel acute tubulaire necrose (ATN)
- Urinestase, door obstructie van de urinewegen (tumor/steen drukt op de ureter)
Symptomen:
- Oligurie (<400 mL/per dag)
- Anurie, geen of nauwelijks urine (<100 mL/per dag)
- Systemische symptomen: misselijk, braken, diarree, uremische foetor (ammoniak/vislucht
gedurende adem)
- Hoofdpijn, sufheid, verwardheid (vergiftiging)
- En uiteindelijk neurologische problematiek (neuropathie, insulten en coma)
Etiologie:
- Bloeddruk te laag (shock door afsluiting arterie)
- Nefrotoxische medicatie
- Obstructie
- Vergiftiging (medicatie, zware metalen)
- Ontsteking/infectie ((glomerulo)nefritis)
Therapie:
- Perfusie optimaliseren (bloeddruk reguleren)
- Medicatiebeleid
- Obstructie opheffen
- Elektrolyten in balans brengen
- Nierdialyse
Urineweginfectie
UWI komt voornamelijk bij vrouwen voor, doordat de vrouwelijke urethra korter is en dichter bij de
anus uitmondt. De coïtus en het gebruik van condooms met spermadodende glijmiddelen zijn
bevorderende factoren voor het ontwikkelen van (recidiverende) urineweginfecties bij vrouwen
Hoofdzakelijk wordt veroorzaakt door E. Coli bacterie (darmbacterie), maar ook andere bacteriën:
pseudomonas bijvoorbeeld. Urineweg infectie bij man is vaker op grond van een onderliggend
anatomisch of fysiologisch probleem ontstaan: vraagt dus vaak nader onderzoek, in tegenstelling tot