Rechtseconomie in het ondernemingsrecht
Geschiedenis
Ontstaan in de VS; jaren 60
“hoe efficiënt is een bepaalde rechtsregel” bereiken van maximale efficiëntie is het
doel
Ex post Ex ante
Jurist Rechtseconoom
Probleem achteraf oplossen Toekomstig gedrag sturen d.m.v. rechtsregel
A.d.h.v. beschikbare feiten en intuïtie a.d.h.v. theorie
1. mensen handelen rationeel
2. mensen streven naar maximale winst
Efficiëntie (baten > kosten)
Efficiëntie houdt geen rekening met rechtvaardigheid of met de kosten &
baten op individueel niveau
Pareto-efficiëntie = wanneer een rechtsregel wordt ingevoerd of veranderd en als
gevolg daarvan de welvaart van 1 of meer personen toeneemt & niemand erop
achteruitgaat. de baten stijgen en de kosten blijven gelijk
- Biedt weinig ruimte voor verandering
Bijvoorbeeld: alle verkeersdeelnemers moeten in NL rechts rijden
Kaldor-Hicks-efficiëntie = wanneer er meer mensen op de verandering vooruitgaan
dan dat erop achteruitgaan, dan neemt de maatschappelijke welvaart toe.
verandering baten > kosten.
Cooter en Ulen = er is sprake van een efficiënt productieproces wanneer:
1) Het niet mogelijk om hetzelfde te produceren met goedkopere middelen
2) Het niet mogelijk is om meer dan 1 product te produceren met dezelfde middelen
Eigendomsrecht
Politieke functie beschermen van de burgers tegen willekeurige overheidsingrepen
Economische functie mogelijkheid voor burgers om op een onafhankelijke wijze
welvaart te verwerven
Eigendom in de rechtseconomie:
1) Het recht om het goed te gebruiken
2) Het recht op de opbrengsten van het goed
3) Het recht om een ander uit te sluiten van gebruik en opbrengst
4) Het recht om het goed over te dragen
5) Het recht om over het goed te beheren
Er zijn drie soorten eigendomsrechten
1. Particulier eigendom het eigendom heeft één eigenaar, deze eigenaar kan ene
ieder uitsluiten van gebruik en opbrengst (bv een auto)
2. Collectief eigendom het eigendom wordt gedeeld met verschillende leden van een
groep. Ieder lid heeft een recht op een gedeelte van de opbrengst. (bv onderneming).
3. Geen eigendom (vrije toegang) iedereen mag vrij gebruik maken van het goed (bv
lantaarnpalen).
, In de vrijemarkteconomie worden goeder onderhandeld en geruild hierdoor wordt de
welvaart vergroot (Pareto-efficiëntie). Op deze markt bestaan aan de ene kant aanbieders en
aan de andere kant vragers.
Coöperatief surplus = de gezamenlijke welvaart verbetert en de partijen behalen
daarbij beide een voordeel (ontstaan van een gezamenlijk voordeel).
Theorieën over het eigendomsrecht:
Thomas Hobbes “de natuurtoestand”: productie wordt ontmoedigd vanwege
diefstal en de (hoge) kosten van bescherming van eigendom
Het theorema van Coase “Aan wie moeten de eigendomsrechten worden gegeven
voor maximale efficiëntie”
- Geen transactiekosten maakt niet uit aan wie het eigendomsrecht wordt
toegekend
- Een efficiënt resultaat wordt dan vanzelf bereikt doordat partijen gaan
onderhandelen; er is geen tussenkomst van de overheid nodig in de vorm van
rechtsregels
- Door onderhandelingen komen Pareto-efficiënte uitkomsten tot stand geen
tussenkomst van de overheid
Er is echter vrijwel altijd sprake van transactiekosten (= kosten van een ruil)
1. Zoekkosten
2. Onderhandelingskosten
3. Kosten voor het afdwingen van de overeenkomst
- Volgens Coase geen onderhandelingen wanneer de transactiekosten te hoog
zijn >>> er zijn overheidsingrijpen nodig via regelgeving nodig voor het oplossen
van negatieve externe effecten. 3 regels van de rechtseconomie:
1. Overheid moet eigendomsrecht toewijzen aan degene die het meest efficiënt
kan aanwenden
2. Overheid moet het recht zo inrichten dat de belemmeringen voor
onderhandelingen en vrijwillige transactie worden genomen
3. Het theorema van Coase geldt voor het hele recht
Theorie van Calabresi en Melamed deze theorie onderscheidt twee manieren
waarop eigendomsrechten kunnen worden beschermd:
1. De property rule niemand mag inbreuk maken op het eigendomsrecht
Transactiekosten laag
2. De liability rule eigenaar kan slechts het recht op schadevergoeding laten
gelden tegenover de dader, indien hij slachtoffer is
Transactiekosten hoog
Bescherming van het eigendomsrecht
Legal remedies Equitable remedies
Ex post Ex ante
Schadevergoeding OF compensatie Actie ondernemen of stoppen
“recht op schadevergoeding” “recht op stopzetten”
Soorten eigendom
1. Publieke goederen
a. Rivaliserend/niet-rivaliserend
b. Exclusieve/niet-exclusieve sommige consumenten worden uitgesloten
2. Common-acces goederen meerdere individuen hebben gebruiksrecht op het goed,
zonder dat een van deze individuen gebruik door anderen uitsluiten.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper ImkeVerstraaten. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
