Dit is een zeer uitgebreide samenvatting van het boek psychologie van Peter Kemper.
Het boek is een onderdeel van het tentamen voor het vak profiel onderwijs op de Hogeschool van Amsterdam.
Het zijn 75 bladzijdes vol relevante informatie.
1.1
Psychologie is de wetenschap waarbij het zich verplaatsen in een ander een belangrijke rol
speelt. Psychologie werd in 1879 officieel erkent als wetenschap.
1.1.2 De drie thema’s van de psychologie
Onze gedachten bepalen voor een deel onze emoties, en omgekeerd kan een sombere
stemming leiden tot negatieve gedachten. Ook kan bepaald gedrag weer leiden tot prettige
emoties.
De psychologie houdt zich bezig met de wisselwerking tussen deze zaken.
Psychologie is de wetenschap die zich richt op het beschrijven, verklaren en voorspelen van
het gedrag, de gedachten en de emoties van mensen.
Een variant van de psychologie is de klinische psychologie. Hier ligt de focus op stoornissen
en wordt bekeken hoe emoties, gedachten en gedrag afwijken van wat normaal is.
In tegenstelling tot de klinische psychologie houdt de psychologie zich bezig met normale
gedachten, emoties en gedrag. Al zolang mensen bestaan, hebben we ons beziggehouden
met deze drie psychologische thema’s.
Maar aan de oorsprong van de psychologie als wetenschap worden twee namen verbonden:
de Duitser Wilhelm Wundt en de Amerikaan William James.
We beschouwen hen als grondleggers omdat zij de psychologische onderwerpen (emoties,
gedrag en denken) voor het eerst aan wetenschappelijk onderzoek onderwierpen.
Wat maakt wetenschappelijke kennis over psychologie nu zoveel anders dan de kennis die
we in het dagelijks leven op doen over onszelf en over anderen?
Het belangrijkste verschil is dat wetenschappers veronderstellingen grondiger toetsen
voordat ze tot een oordeel komen.
Daar waar de dagelijkse kennis ophoudt, gaat wetenschappelijke kennis verder. Het verschil
tussen wetenschap en dagelijks leven zit niet zozeer in de vragen die gesteld worden, als wel
in de grondigere methoden die gebruikt worden om een antwoord op deze vragen te
krijgen.
De vragen die filosofen zich honderden jaren geleden stelde, spelen nog altijd een rol in
psychologisch onderzoek. Zo zijn de vragen of de verschillen tussen mensen aangeboren of
aangeleerd zijn, en hoe de geest en het lichaam met elkaar in verbinding staan, tot de dag
van vandaag kwesties waarover psychologen zich het hoofd buigen.
,Hoofdstuk 2
De invloedrijkste stromingen zijn
1. De psychoanalyse
2. Het behaviorisme
3. Het humanisme
4. Het cognitivisme
5. De biologische benadering
2.1 De psychoanalyse
Sigmund Freud is de grondlegger van de psychoanalyse. Freud opvattingen zijn in het
werkveld nog altijd actueel: de nadruk die hij legde op onbewuste processen en het belang
van de kindertijd voor de verdere ontwikkeling is ingeburgerd geraakt, en de termen die hij
introduceerde worden nog altijd gebruikt.
Freud raakt zeer geboeid door hysterische klachten, want hoe kon iemand blind worden als
de ogen goed functioneren? Hoe kan je verklaren dat soldaten niet meer konden lopen als er
niets met hun spieren aan de hand was? Dat moest het werk van de psyche zijn. Freud brak
hiermee met de opvattingen van Descartes, die stelde dat lichaam en geest gescheiden
waren. Volgens Freud had de psyche een grote invloed op lichamelijke processen.
Freud stelde dat de psyche een sterke invloed had op het lichaam en in staat was om
zintuigen en lichaamsdelen uit te schakelen. Freuds verklaring voor shellshock was dan ook
dat de soldaten bang waren om te sterven en dat de psyche hun lichaam uitschakelde om
ervoor te zorgen dat ze niet meer aan het front hoefden te vechten.
Bij zijn beschrijving van de werking van de psyche werd Freud sterk geïnspireerd door
Charles Darwin, die korte tijd daarvoor de evolutietheorie had gepubliceerd (1859). Volgens
Darwin overleven alleen die leden van een diersoort die zich het beste hebben aangepast
aan hun omgeving; voornamelijk zij geven hun genen door. Wat is er nu van centraal belang
voor overleven en het doorgeven van genen?
Volgens Freud worden mensen hiervoor met twee onmisbare basisbehoefte geboren: een
behoefte aan seks en een behoefte aan agressie.
De agressie behoefte zorgt ervoor dat iemand zijn territorium kan verdedigen en de seksuele
behoefte zorgt voor nageslacht.
In Freuds ogen bezat een baby dus al seksuele en agressieve behoeftes, doorgegeven via de
evolutie.
In dit opzicht past Freud – met als Descartes – binnen de nature-opvatringen, waarbij het
belang van aangeboren eigenschappen wordt benadrukt.
,2.1 Hoe ziet het psyche er volgens Freud uit?
De behoeftes van een mens vormden één onderdeel van de psyche. Freud noemde deze
behoeftes driften: innerlijke krachten die het individu aanzetten tot gedrag.
Het onderdeel van de psyche waarin de driften gehuisvest zijn noemde Freud Id.
Deze driften zijn aangeboren.
Volgens Freud waren baby’s helemaal geen schattige wezens, maar een vleesgeworden Id;
een bonk behoeftes, vanaf de geboorte gericht op seks en agressie. Een baby moest worden
opgevoed om de scherpe kanten van het ‘kwaadaardige’ eraf te halen.
Door opvoeding leert een kind welk gedrag wel en niet gewenst is. De seksuele en agressieve
impulsen blijven bestaan, maar een kind leert dat het deze moet onderdrukken, omdat de
ouders het kind anders kunnen straffen.
Zo ontstond er volgens Freud van het tweede levensjaar een nieuw onderdeel van de
psyche: het geweten.
Daarin zijn alle aangeleerde normen en regels opgenomen. Dit geweten noemde Freud het
Superego.
Volgens Freud is de kindertijd zeer bepalend voor de ontwikkeling van de persoonlijkheid. Bij
een klein kind zijn zowel het Id als het Superego aanwezig. Een kind leert in de eerste
levensjaren in hoeverre hij andere mensen kan vertrouwen en in hoeverre hij geliefd is. Dit
drukte volgens Freud een levenslange stempel op ons gedrag en de manier waarop wij
onszelf zien. Volgens Freud was de kindertijd dan ook van cruciaal belang voor iemands
verdere ontwikkeling.
In de eerste levensjaren zijn de hersenen nog zeer plastisch en is het brein extra gevoelig
voor prikkels, waardoor ervaringen in de jeugd een zware stempel kunnen drukken op zowel
emotionele als cognitieve ontwikkeling.
Met het ouder worden neemt deze plasticiteit af. Bij de geboorte kan iemand bijvoorbeeld
nog elke taal ter wereld accentloos leren spreken, een vermogen dat bij het ouder worden
sterk afneemt.
Kinderen die in hun jeugd verwaarloosd zijn, ontwikkelen een wat lager hersenvolume dan
kinderen die een stimulerende jeugd hebben gehad.
Volgens Freud was er naast het Id en het Superego nog een derde instantie in de psyche
aanwezig: Het Ego. Het Ego heeft de ondankbare taak om een soort middenweg te vinden
tussen de tegenstelde eisen die het Id (met daarin onze behoeftes) en het Superego (met
daarin het geweten) aan ons stellen.
Het ego dient ook om alle verontrustende en negatieve gedachten die wij over onszelf en de
omgeving hebben naar het onbewuste te verbannen.
, 2.1.2 De afweermechanismes
Volgens Freud heeft ieder mens zogenaamde afweermechanismes tot zijn beschiking.
Hiermee kunnen we met onze behoeftes omgaan zodat we een positief beeld van onszelf
kunnen hebben.
De afweermechanismes:
• Verdringing -> het niet tot het bewuste toelaten van verontrustende gedachten of
behoeftes.
• Rationalisatie -> het verzinnen van een plausibele onzinverklaring voor het eigen
gedrag.
• Verplaatsing -> het verschuiven van ontoelaatbare behoeftes naar een object waarop
deze wel kunnen worden gebotvierd.
• Sublimatie -> het uiten van behoeftes op een manier die de maatschappij toejuicht.
• Projectie -> het waarnemen van de eigen negatieve eigenschappen in iets of iemand
anders.
• Reactieformatie -> precies het tegenovergestelde doen van wat iemand (onbewust)
werkelijk wil.
2.1.3 Hoe te behandelen?
Voor hulpverleners is de Freudiaanse behandelmethode nog altijd relevant. Het centrale
doel binnen de Freudiaanse hulp is bewustwording en het bieden van inzichten, waarbij
gekeken wordt naar ervaringen uit de kindertijd.
Het persoonlijke verhaal van de cliënt staat voorop. Deze vorm van hulpverlenen komen we
tegenwoordig tegen binnen het narratief werken, waarbij het uitgangspunt is dat de cliënt
een levensverhaal voor zichzelf creëert waarbij hij het huidige probleem opvat als onderdeel
van zijn hele levensloop.
Zo kan hij zijn huidige probleem beter begrijpen en relativeren, en kan gewerkt worden aan
zingeving.
De effectiviteit van deze vorm van behandelen aantonen is echter complex.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Jolanda7891. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.
