Vragen retorica
College 1
Wat houdt retorica in?
- Met retorica wordt het overtuigen van andere mensen bedoeld. Dit kan door middel
van rationele middelen (denk aan logica en argumenten) maar zeker ook via emotie.
Retorica is al een oude wetenschap, uit het oude Griekenland al.
Klassieke retorica is descriptief. Wat houdt dat in?
- Je eigen stijl hanteren, geen vaste regels gebruiken.
- Het beschrijft de stappen die genomen kunnen worden die tot overtuiging kunnen
leiden.
Klassieke retorica zou ook als prescriptief gezien kunnen worden, wat houdt dat in?
- Het houdt in dat er in retorica aan een aantal stelregels wordt vastgehouden (vast
model) waaraan men zich hoort te houden om iemand te kunnen overtuigen.
o Zo is de mate van overtuigdheid van spreken afhankelijk van externe factoren,
zoals publiek, situatie en tijdsgewricht.
Overtuigend spreken kan monologisch en dialogisch zijn
Wat is monologisch?
- Eenrichtingsverkeer, denk aan een speech
Wat is dialogisch?
- Tweerichtingsverkeer, denk aan een debat.
In 1925 ging men alleen uit van de zender van een boodschap. Ook ging men ervan uit dat
persoonlijke kenmerken geen invloed hadden op mate van overtuiging.
Het AIDA-model beschrijft waaraan een reclame-uiting moet voldoen om te kunnen
overtuigen. Het bestaat uit 4 stappen die ook op volgorde doorlopen moeten worden.
Beschrijf deze 4 stappen.
- A = Attention
o Aandacht potentiële klant trekken
o Bijvoorbeeld: opvallende kleuren in de reclame uiting.
- I = Interest
o De consument wijzen op positieve aspecten van een product of merk.
o Bijvoorbeeld: een aanbieding.
- D = Desire
o Interesse omzetten in verlangen
o Bijvoorbeeld: een citaat over dat het product of het merk waardevol is.
1
, - A = Action
o De consument aanzetten tot het kopen van ’t product.
o Bijvoorbeeld: geef de consument informatie waar ’t product gekocht kan
worden.
Later kwamen de Dual processing-modellen op. Hierbij ging de overtuiging om zowel de
(persoons)eigenschappen van de zender, als de ontvanger. Noem een voorbeeld hiervan.
- Het Elaboration Likelihood Model (ELM)
Wat houdt dit model in?
- Het gaat uit van twee verwerkingsroutes die informatie kunnen afleggen in je
hersenen:
o De centrale route
je gaat een boodschap verwerken door inhoudelijke afwegingen van
argumenten te maken. En je vormt op basis daarvan een attitude.
o De perifere route
je richt je meer op oppervlakte kenmerken/op de vorm. En je vormt
een attitude op basis daarvan
Bij de perifere route wordt er sneller gebruik gemaakt van
heuristieken. Dat zijn een soort simpele beslisregels die in je hersenen
actief worden bij blootstelling aan een bepaalde stimulus. Dit gebeurt
vooral als:
We niet lang bij een keuze kunnen stilstaan (ability)
We niet lang bij een keuze willen stilstaan (motivation)
Werkt retorica altijd?
- Nee, iedereen heeft een eigen referentiekader. Het overtuigen van mensen gebeurt
op het punt waar de referentiekaders van zender en ontvanger elkaar kruisen.
- Voorbeeld: als je luistert naar een speech over het nut van walvissen, maar je weet
niet van het bestaan van ‘vissen’, dan zal er vrij weinig overtuiging plaatsvinden, hoe
vlammend het betoog ook is.
- Kortom: er moet wel een soort van overlap zijn tussen de werelden van zender en
ontvanger. Als dát zo is, kan je iemand overtuigen met persuasieve opties.
Retorica door de tijd
Hoe zag retorica er in de middeleeuwen uit?
- Er was weinig retorica door het sterke geloof. Het was niet vanzelfsprekend om vrijuit
te kunnen spreken.
Hoe zag retorica er in de 17e en 18e eeuw uit?
- De industrie en de wetenschap kwamen op, waardoor de retorica achter bleef.
2
,Hoe zag retorica er in de 18e en 19e eeuw uit?
- Amerikanen waren gewend aan een politiek die draaide om speeches.
o Woorden waren essentieel en retorische vaardigheden waren cruciaal.
o De speeches zaten vol met Bijbelse verwijzingen
o De speeches gaven een take-away wijsheid mee.
Wat houdt Kairos in?
- Met Kairos worden de keuzes in de speech bedoeld ten opzichte van:
o De situationele context (de aanleiding van de speech)
o De brede context (de ontwikkelingen in de wereld)
o Het moraal (de tijds- en ruimtecontext)
o Het publiek (de referentiekaders van zender en ontvanger moeten kruizen)
Zo is een speech over het uitzoeken van een wasmachine niet relevant, want je
hebt al een wasmachine (de tijd waarin t gespeecht wordt is niet relevant).
Wat houdt framing in?
- Framing is het zoeken naar de beste vorm van het geven van een speech.
o In de retorica is dit vergelijkbaar met Aristoteles zijn ‘gepastheid’: goede
keuzes maken op alle niveaus van inhoud en vormgeving in afhankelijkheid
van intentie, Kairos en publiek.
Noem 3 soorten speech + geef de ‘wat’, intentie, de tijd waarover de speech gaat, het
publiek en een voorbeeld aan
1. Deliberatief
o Wat? deliberative, politieke speeches
o Intentie = overtuigen (stem winnen) + activeren (aanzetten om iets te
doen).
o Tijd = de speech gaat over iets in de toekomst
o Publiek = (Deel van) volk, publieke groepering, een politieke groep
o Voorbeeld = Reclames, peptalks, speech om bij SAM te komen, speech om
op VVD te stemmen, opinie-column krant
2. Judicieel
o Wat? (judicial, gerechtelijke speeches)
o Intentie = overtuigen
o Tijd = de speech gaat over iets in het verleden
o Publiek = een rechtbank, jury en het publiek
o Voorbeeld = vonnis, beschikking, arrest, pleidooi
3. Epideiktisch
o Wat? (epideictic, gelegenheidsspeeches)
3
, o Intentie = Centraal stellen, ritualiseren
o Tijd = de speech gaat over iets in het heden
o Publiek = een (breed) publiek, afhankelijk van gelegenheid
o Voorbeeld = bruiloften, uitvaart, trouwdag
Een pleidooi (judicieel speech) is een bijzonder soort speech. Beschrijf de 4 fases
1. Identifying the case
2. Establishing the case
3. Arguing the case
4. Pronouncing the judgement
De argumentatie gaat volgens een duidelijk patroon. Er worden feiten gepresenteerd
die vervolgens via rechtsbronnen en rechtsregels tot een bepaalde kwalificatie
leiden; in normaal Nederlands: advocaten proberen de feiten via wetten en
jurisprudentie (eerdere uitspraken van de rechter) op zo’n manier neer te zetten dat
dit gunstig uitkomt voor degene die verdedigd wordt. Omdat deze argumentatie via
rechtsbronnen gaat, wordt dit ook wel getrapte argumentatie genoemd.
De kwalificatie wordt beïnvloed door randzaken als verzachtende omstandigheden.
Zie de kwalificatie als de wijn en de verzachtende omstandigheden als het water dat
erbij wordt gegoten, zo komt een rechter uiteindelijk tot een uitspraak.
Wat is kwalificatie?
- Een categorisering van gepleegde feiten
Voorbeeld judicieel speech analyse:
4
