Dit document bevat meer diepgang over het boek 'De kleine Johannes'. In dit document wordt de stroming (naturalisme) in het algemeen uitgelegd en daarnaast toegepast op het boek. Ook wordt er in dit document meer verteld over de auteur Frederik van Eeden, met name zijn leven en zijn opvattingen.
Inhoudsopgave
Stroming 3
Algemeen gedeelte: wat is naturalisme? 3
Naturalisme algemeen 3
Naturalisme in de literatuur 4
Specifiek gedeelte: herkennen van naturalistische kenmerken in eigen boek 5
Auteur 6
Bronvermelding 8
Bijlagen 9
, Stroming
Algemeen gedeelte: wat is naturalisme?
Naturalisme algemeen
De samenleving in de 19e eeuw
Nadat Napoleon in 1815 was verslagen werden de Noordelijke en Zuidelijke Nederlanden kort herenigd in een
koninkrijk onder koning Willem I. Na opstanden werd in 1839 het Zuiden onafhankelijk en vormde een nieuw
koninkrijk: België. In 1848 kwam er een grondwet, geschreven door de liberale politicus Johan Rudolf
Thorbecke. Hierdoor werd Nederland een parlementaire democratie en verschoof de politieke macht naar de
welgestelde burgerij. Nadat de liberalen hun machtspositie verloren in 1887 lag de politieke macht meer bij de
bescheiden burgerij.
Door de bevrijding van Napoleon en de afscheiding van België kwam het nationalisme ook in Nederland op.
In de 19e eeuw werd Nederland een geïndustrialiseerde maatschappij, getekend door een sterk toenemende
verstedelijking en de verzwakking van regionale bindingen. De moderniteit zorgde voor nieuwe
transportmethoden, maar ook voor de verpaupering in de stad.
In de Nederlandse Handelsmaatschappij scheen ook het imperialisme in Nederland door. De koloniën werden
geëxploiteerd vanwege grondstoffen voor de industrie en gebruikt als afzetgebied voor de eindproducten van
diezelfde industrie.
Door de opkomst van de industrie nam het individualisme ook toe. De traditionele omgangsnormen tussen
mensen (in het gezin, de wijk of in een groep) verdwenen. Hierdoor waren mensen meer op zichzelf
aangewezen. De massaculturen die in de steden ontstonden vormden een bedreiging van de officiële,
burgerlijke cultuur.
De Nederlandse maatschappij had bepaalde rangen, je rang werd bepaald door je geboorte. Sociaal gedrag
werd bepaald door het burgerlijk moraal, veelal bestaande uit eenvoud, herkenbaarheid en het christelijke
geloof. Belangrijke normen en waarden in deze tijd waren: eer, deugdzaamheid, respect voor gezag en
godsdienst. Centraal in het leven stonden het gezin, de kerk, de eigen woon- een leefomgeving, het vaderland,
het vorstenhuis, veiligheid en geborgenheid.
Door modernisering versnelde de ontkerkelijking in Nederland. Een reactie hierop was de verzuiling, waarmee
de gelovigen het geloof wilden versterken. Dat het dagelijks leven werd georganiseerd in eigen kring, werd
beschouwd als een vorm van emancipatie.
Aan het eind van de 19e eeuw kwam het feminisme op, met Aletta Jacobs als boegbeeld van deze eerste golf.
De beweging van Tachtig
Vanaf 1885 kwam er een nieuwe beweging op gang. De beweging van Tachtig, ook we de Tachtigers genoemd,
wilden de literatuur bevrijden van religieuze, morele en onderwijzende einddoelen. Volgens hen hoorde bij de
nieuwe eeuw ook nieuwe vormen van kunst. Om dit te bereiken moest er worden afgerekend met de oude
vormen van kunst, de oude boodschap en de oude generatie. Het motto van de Tachtigers was dan ook: ‘kunst
is de aller individueelste expressie van de aller individueelste emotie’. De beweging van Tachtig was
nieuwsgierig naar de echte wereld en beschreef deze ook in hun literatuur. Onderwerpen die vroeger taboe
waren, werden nu uitgebreid beschreven. Ook werd er aandacht gegeven aan de geschapen burgerlijkheid, zo
lieten ze doorschemeren in hun romans dat dit gedrag gekmakend was om te zien. Nieuwe wetenschappelijke
inzichten werden ook verwerkt in de romans, zo bracht Frederik van Eeden psychologische ziekten terug.
Volgens hem was de maatschappij ziek en kon een mens alleen groeien als de maatschappij rustig was. De
Tachtigers kregen ook te maken met het opkomende socialisme. Ze werden boos op de mensen die hun kunst
gebruikten als ‘propaganda’ voor deze stroming. Zodra je dat deed was het geen kunst meer, vonden zij. De
kunst moest onafhankelijk zijn.
Het realisme
In de 19e eeuw kwam ook het realisme op gang. Het realisme beeldde mensen af in de sociale en economische
werkelijkheid. De realisten waren gericht op de eigentijdse werkelijkheid en onderwerpen, zij maakten dit dan
ook tot serieuze en ernstige onderwerpen voor de kunst.
2
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Helena0207. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,99. Je zit daarna nergens aan vast.
