In deze samenvatting (Nectar hoofdstuk 19: Sport, vwo 5) staat alles wat je moet weten over spieren en dissimilatie. In deze samenvatting staat alle noodzakelijke informatie met handige plaatjes. Begrippen staan aangegeven en er wordt veel nadruk op verbanden gelegd. Veel succes met leren!
H19 – SPORT
19.1 BOUW VAN PEZEN EN SPIEREN (NIET OP CE)
BEWEGEN: SPIEREN, PEZEN EN GEWRICHTEN
Skeletspieren (organen/weefsel) activeren > beweging botten
Gewrichten – scharnier tussen 2 botten (moeten soepel bewegen)
Pezen verbinden bot met skeletspier, Banden verbinden bot met bot
Bindweefsel – verbindt weefsels (bot/spier) met behulp van tussencelstof
BOUW VAN PEZEN
Collageenketens > Collageenfibril > collageenvezels > collageenbundels > pees
Collageen is een eiwit gemaakt door de peescellen
Pees kan niet uitrekken, wel kracht doorgeven (kabelstructuur slaat veerenergie op)
CONTACT HOUDEN
Bindweefselcellen maken contact via membranen uitlopers
Connexon-eiwitten in membraan vormen een gap junction (eiwitkanaal) voor stofwisseling
BOUW VAN SKELETSPIEREN
Skeletspieren zijn opgebouwd uit bundels spiervezels omgeven door bindweefsel met bloedvaten
Spiervezels bestaan uit myofibrillen (eiwit) die voor samentrekking zorgen
Dunne myofibrillen bestaan uit 2 gedraaide actine ketens, dikke myofibrillen uit veel myosine ketens
Gerangschikt door lichte (I-band) en donkere (A-band) banden > dwarsgestreept spierweefsel
In het midden van I-band ligt de Z-lijn > deel tussen 2 Z-lijnen is het sarcomeer (kleinste spiereenheid)
GECOÖRDINEERD SAMENTREKKEN
Hersenen geven impuls > ruggenmerg > motorneuronen > neuromusculaire synapsen
Motorische eenheid – groep spiervezels die op impuls van 1 axon reageert
Vrijkomen acetylcholine > activeert spiervezels > myosine en actine schuiven in elkaar > korter sarcomeer
SPIERWEEFSEL ROND HOLLE ORGANEN
Hartspierweefsel (dwarsgestreept) vormt netwerk
van vezels (gap junctions zorgen voor coördinatie)
, Glad spierweefsel bestaat uit enkelvoudige spiercellen zonder streeppatroon (myofibrillen niet geordend)
19.2 BEWEGINGEN IN SPIERVEZELS (NIET OP CE)
BOUW EN WERKING SPIERVEZELS
Om myofibrillen: membranennetwerk – sarcoplasmatisch reticulum (veel Ca2+)
T-buisjes beginnen bij sarcolemma (membraan spiervezel) en liggen tegen SR
Impuls > synaps > acetylcholine > depolarisatie T-buisje/sarcolemma > spier
> Ca2+-poort SR open > actine/myosine schuiven in
elkaar > korter sarcomeer
= samentrekking (binas 90C)
SPIERKRACHT IS EIWITKRACHT
Tropomyosine slingert zich om actinefilament > blokkeert bindingsplaats myosine met actine
Ca2+ > tropomysosine verplaatst (motoreiwit dat beweegt door ATP) > bindingsplaats komt vrij
ATP omgezet in ADP + Pi > ADP blijft aan myosinekop zitten > buiging
Koppelen myosine > ADP laat los > kop met actine veert terug > Z-lijn naar midden > korter sarcomeer (1%)
Nieuw ATP > actine laat los en het proces (binas 90C) kan herhaald worden
SAMENWERKENDE SPIEREN
Antagonist – spieren met tegengestelde werking (buig-/strekspier arm)
Te grote druk op pees/spierspoeltje > impuls naar ruggenmerg > impuls naar antagonist
Bloed heeft antagonistische werking op hartspier in rust
Gladde spieren werken in koppels (kring-/lengtespieren slokdarm)
Als ze steeds om en om ontspannen/samentrekken wordt het voedsel vooruit geschoven
SPRINTEN EN LANGE AFSTANDEN LOPEN
Snelle spiervezel splitst ATP sneller > meer actine/myosine bindingen > korte/krachtige/snelle inspanning
Krachttraining > extra myosine-/actinefilamenten > vergroot volume/kracht spiervezels
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper lottevanderlee. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
