Samenvatting
6679 Samenvatting literatuur Voorlichting & Preventie
- Instelling
- Hogeschool NTI (NTI)
Samenvatting van alle verplichte literatuur voor het vak 6679 Voorlichting en Preventie van jaar 2.
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 34 pagina's
Voorbeeld 4 van de 34 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Gekoppeld boek
Titel boek:
Auteur(s):
- Uitgave:
- ISBN:
- Druk:
Voorbeeld van de inhoud
Het preventie-ultimatumH1 Onze volksgezondheid
Een verkenning van de factoren die onze gezondheid bepalen.
§1.1 Aanleg
Niet alleen om fysieke aspecten, ook om psychische. Aanleg kunnen we niet beïnvloeden, maar we
kunnen er wel rekening mee houden.
§1.2 Gedrag
Gedrag is een determinant die we wel kunnen beïnvloeden. De Big Five van factoren voor (on)gezond
gedrag zijn: bewegen, roken, alcohol, voeding & veiligheid en ontspanning (bravo).
Bewegen: inactiviteit wordt steeds meer onderkend als risicofactor voor de ontwikkeling van
chronische aandoeningen. Wie gedurende de week veel beweegt, kan toch alsnog te veel zitten.
Tabaksgebruik is nog altijd een van de grootste veroorzakers van ziekte en sterfte. In vergelijking
met andere risicofactoren is het verlies aan levensjaren door roken het grootst.
Na roken en inactiviteit wordt alcoholgebruik gezien als derde risicofactor voor chronische ziekten.
Excessief alcoholgebruik geeft een verhoogd risico op kanker, depressie, suicide, diabetes,
leveraandoeningen, hoge bloeddruk en hartziekte door verminderde bloedtoevoer.
Voeding en veiligheid: de meeste mensen eten te veel, maar ook te weinig. Te veel calorieën maar te
weinig groente, fruit en vis. Verder drinken we te veel frisdrank en te weinig water. Tegelijkertijd is de
inname van ongunstige verzadigde vetzuren bij meer dan 90% van de bevolking hoger dan de
aanbevolen 10 energieprocent. Ook het zoutgebruik ligt ver boven de 6 gram per dag. Met diverse
vormen van onveilig gedrag bedreigen we onze eigen gezondheid. Denk aan onveilige seks, het niet
dragen van beschermende kleding op de motor, het niet gebruiken van de autogordel, of te weinig
aandacht voor hygiëne, te veel onbeschermde blootstelling aan de zon, verkeerd gebruik van
medicijnen.
Een goede slaap is net zo belangrijk als gezonde voeding, een gezond lichaamsgewicht en voldoende
beweging. Slaapstoornissen werken stress en hoge bloeddruk in de hand en volgens sommige studies
verhoogt slaaptekort door lawaai de kans op depressies, migraine en concentratiestoornissen. Een
veelgenoemde oorzaak van slaaptekort is stress. Langdurige stress kan leiden tot aandoeningen als
hoge bloeddruk, burn-out en depressie. Slaaptekort kan ook weer stress als gevolg hebben. Er is in
ieder geval dus een nauwe relatie tussen ontspanning en psyche. Uit diverse onderzoeken blijkt dat
traumatisering de oorzaak is van veel psychisch leed.
§1.3 Omgeving en opvoeding
Ook onze omgeving is bepalend voor onze gezondheid. Zowel de sociale als de fysieke. De school
kan veel betekenen in het stimuleren van gezond gedrag. De werkomgeving is hierin ook van belang.
In veel studies is het verband tussen arbeidsparticipatie en gezondheid aangetoond. Werkloosheid leidt
tot een hogere incidentie van psychische aandoeningen en maakt mensen vatbaarder voor
overgewicht, verhoogde bloeddruk en een te hoog cholesterolgehalte. Werk kan echter ook ziek
maken; bv. een ervaren disbalans tussen inspanning en beloning. Ook zijn bedrijven de producenten
van diensten en producten. Wat zij leveren en hun wijze van marketing zijn van invloed op onze
gezondheid. De toegang tot en kwaliteit van voorzieningen is ook een van de determinanten van
gezondheid. Opvoeding kan ook vallen onder omgeving. Uit onderzoek blijkt dat maar liefst de helft
van alle ziektegevallen potentieel vermijdbaar is door preventie.
§1.5 De gezondheidskloof
Vijf elementen zijn duidelijk:
- Inkomen
1
,Naarmate het inkomen hoger is, is ook de (gezonde) levensverwachting hoger. Inkomen is dan ook
een belangrijke indicator voor het nemen van beleidsmaatregelen, gericht op het terugdringen van
sociaaleconomische gezondheids- en sterfteverschillen.
- Gezondheidsvaardigheden en toegang tot voorzieningen
Inkomen en opleiding zijn nauw met elkaar verbonden en hebben beide een sterke relatie met
(on)gezondheid. Investeren in het wegwerken van opleidingsverschillen zal zeker een positieve
invloed hebben op het verkleinen van gezondheidsverschillen. Maar we moeten ook investeren in het
verbeteren van gezondheidsvaardigheden.
- Buurten
Mensen met een lage SES wonen vaak in dezelfde buurten, die over het algemeen qua fysieke
omgeving minder goed scoren.
- Stress
Stress tast het vermogen om langetermijnvoordelen te laten prevaleren boven kortetermijnvoordelen
aan.
- Opvoeding
Ook bij opvoeding spelen de opleidings- en inkomensverschillen een rol. Er zijn meer kinderen met
overgewicht van ouders met een lage SES dan van ouders met een hoge SES. Kinderen uit arme
gezinnen hebben meer kans op sociale, emotionele en gedragsproblemen dan hun leeftijdsgenoten.
Vrouwen met een lage SES hebben verhoogde risico’s op ongunstige zwangerschapsuitkomsten.
H2 Urgentie en doelen
De fitheid van de jeugd in zijn algemeenheid gaat omlaag. Vanuit het perspectief van de
volksgezondheid is dit zorgelijk. Redenen voor preventie:
1) Maatschappelijke opbrengsten omhoog
Als we via preventie aan deel van de ziekten weten te vermijden, kunnen meer mensen (langer)
mantelzorg en vrijwilligerswerk doen of deelnemen aan opleidingen of later met pensioen gaan. Een
goede gezondheid bevordert participatie en een minder goede gezondheid vormt een drempel voor
participatie. Het lijkt dat we de (ervaren) gezondheid moeten zien te verhogen om de participatie in
echt werk en mantelzorg te verbeteren. Als we daarin slagen verhogen we de maatschappelijke
opbrengsten.
2) Kwaliteit van leven omhoog
Ruim driekwart (76%) van de Nederlanders van 20 jaar en ouder ervaart een (zeer) goede gezondheid.
Een van onze doelen kan zijn om het aantal mensen dat een slechte gezondheid ervaart te verkleinen.
3) Zorgkosten
Het terugdringen van de (stijging van) de zorgkosten is een legitiem doel.
4) Preventie als grondrecht
Artikel 22 van de Grondwet: de overheid treft maatregelen ter bevordering van de volksgezondheid.
5) Doelen en maatschappelijke kosten-batenanalyses
Er bestaan MKBA’s → maatschappelijke kosten-baten analyses. Daarin drukken we álle kosten en
baten uit in geld en wegen ze tegen elkaar af. Het probleem zit hem erin dat de effecten van preventie
pas op de lange termijn zichtbaar zijn en de baten liggen deels buiten de zorg. Dus wie betaalt en wie
profiteert?
H3 Kijk door de ogen van de ander
In de marketing ligt veel kennis besloten die we kunnen gebruiken om de gezonde keuze aantrekkelijk
te maken. Sociale marketing biedt ons vijf instrumenten om een ruil te realiseren: Allereerst het
‘product’, de dienst. Dat bevat voordeel in de ogen van de doelgroep. Maar gezondheid is niet voor
iedereen een passend aanbod. Misschien zijn er andere beloningen waarvoor de doelgroepen gevoelig
2
,zijn. Het tweede instrument is prijs. Er zijn ook andere barrières dan geld die tot prijs gerekend
kunnen worden zoals uitsluiting van een sociale groep of lichamelijke klachten. Ook die elementen
worden gerekend tot prijs. Verder worden diensten geleverd door personen. Wie de dienst levert
beïnvloedt ook de bereidwilligheid van de doelgroep om aan het project mee te doen. Plaats en
tijdstip waarop de dienst wordt geleverd alsmede de promotie maken de 5 P’s compleet.
Ruilen is subjectief, wat de één een voordeel vindt, vindt de ander afschuwelijk. We moeten
differentiëren. Dit kan door middel van de genoemde determinanten in hoofdstuk 1, die gebruiken we
om binnen de bevolking verschillende doelcategorieën te onderscheiden. Van de doelcategorie waar
we ons op richten, moeten we de leefstijl kennen. Meestal willen we daar iets aan veranderen of
behouden. Een marketeer vraagt zich dan af welke voordelen de leefstijl voor de betrokkene heeft.
Wat zijn de voor- en nadelen van de leefstijl die wij voor de betrokkene in de aanbieding hebben?
Misschien moeten we zelfs een stapje verder gaan dan verschillen in gedrag en ook naar de beleving
kijken om daar met onze ruil op aan te sluiten. Het maakt nogal wat uit of overgewicht voor iemand
een vorm van status is, of een last.
Ook marketing gaat uit van een zekere rationaliteit. Daar is echter niet altijd sprake van. Mensen
kunnen lekker paradoxaal zijn. De redzame patiënt is geïnformeerd, volgt een gezonde leefstijl, kiest
zelf voor een behandelaar en beslist actief mee over de behandeling. Maar lang niet alle burgers zijn
onder alle omstandigheden hiertoe in staat. Er is een aantoonbaar verschil tussen wat er van burgers
wordt verwacht en wat zij daadwerkelijk aankunnen. De afgelopen jaren is er in wetenschap en beleid
de nodige aandacht geweest voor de beperkingen van het menselijke denk- en oordeelsvermogen.
Gedragswetenschappers hebben aangetoond dat het vermogen van mensen om informatie te wegen en
rationele keuzes te maken, begrensd is. Als de keuzedruk te hoog oploopt, neemt de kwaliteit van de
beslissing af. Naast denkvermogen hebben we ook een zeker ‘doenvermogen’. In het dagelijks
spraakgebruik wordt dit vaak aangeduid met persoonlijkheid en karakter. Gedoeld wordt op
non-cognitieve vermogens zoals een doel stellen en een plan maken, in actie komen, volhouden en
kunnen omgaan met verleidingen en tegenslagen. Aan de basis van het doenvermogen liggen drie
persoonskenmerken: temperament, zelfcontrole en overtuiging. Niet alle burgers hebben in aanleg
gelijke kansen op redzaamheid, omdat hierin een erfelijke component zit, net als bij intelligentie.
Bovendien zijn levensomstandigheden van invloed op de inzetbaarheid van die niet-cognitieve
vermogens. We weten dat zelfcontrole onder druk komt te staan door veeleisende cognitieve taken of
door langdurige blootstelling aan verleidingen. Dat is extra problematisch op het moment wanneer het
leven tegenzit. Juist dan is het cruciaal dat iemand in actie komt, de juiste keuzes maakt en die weet
vol te houden. Helaas zijn dit nu net de meest stressvolle situaties. Bovendien kan een keuze die op de
lange termijn onverstandig is, op de korte termijn wel degelijk de verstandige optie zijn voor de
betreffende persoon. Onder stress kiezen mensen eerder voor de korte termijn.
Uit onderzoek blijkt dat bijna de helft van de Nederlanders (48%) moeite heeft om zelf de regie te
voeren over gezondheid en ziekte en daarbij ondersteuning nodig heeft. De WHO beschouwt
gezondheidsvaardigheden zelfs als centrale determinant van ongelijkheid in gezondheid. Wanneer we
het makkelijker maken voor mensen met minder gezondheidsvaardigheden dan profiteren de mensen
met meer vaardigheden daar ook van. Waarom vertonen mensen met een lager inkomen of lagere
opleiding meer ongezond gedrag? Het antwoord is vaak dat gezond leven duur is en kennis over
gezondheid vraagt. Maar geld en kennis zijn niet de enige redenen. Roken bijv. is hartstikke duur.
Men veronderstelt dat achterstanden deels ontstaan doordat mensen uit lagere sociaaleconomische
groepen vaker minder gunstige woon-, werk-, en leefomstandigheden hebben.
Gezondheidsachterstanden ontstaan op verschillende momenten in het leven. Het
3
, levensloopperspectief maakt duidelijk dat interventies die gericht zijn op de bestrijding van
sociaaleconomische verschillen in overgewicht en obesitas, op jonge leeftijd moeten starten. Als je er
vroeg bij bent, is het vaak wel moeilijker om mensen te overtuigen hun gedrag te veranderen omdat er
nog geen klachten zijn. In de VS is een model ontwikkeld met daarin tien kenmerken waaraan een
gezondheidsvaardige zorgorganisatie zou moeten voldoen om optimaal aan te sluiten bij de wensen en
behoeften van mensen met lage vaardigheden. Het bevat bestuurlijke aspecten, zoals structurele
aandacht voor gezondheidsvaardigheden in de missie en het beleid van de organisatie en inbedding in
het kwaliteitsbeleid. Het adviseert om medewerkers toe te rusten met de juiste kennis en vaardigheden
en om de doelgroep te betrekken bij ontwikkeling, implementatie en evaluatie van activiteiten.
Daarnaast gaat het om het verbeteren van de toegankelijkheid van de zorginstelling en het
vereenvoudigen van informatievoorziening en communicatie.
H4 Naar een preventiecocktail
Letten we op de doelgroep dan onderscheiden we drie soorten preventie. Allereerst universele
preventie, gericht op iedereen in een bestuurlijke regio met tot doel het ontstaan van ziekte of
risicofactoren te verminderen. Selectieve preventie is gericht op een bevolkingsgroep met een
verhoogd risico. Individuele preventie is gericht op een individu en kan onderscheiden worden in
geïndiceerde preventie (ontstaan van ziekte of verdere gezondheidsschade voorkomen) en
zorggerelateerde preventie (gericht op het individu met gezondheidsproblemen om ziektelast te
reduceren en zelfredzaamheid te ondersteunen). Naast dit onderscheid in doelgroepen kunnen we
preventie ook verdelen op grond van maatregelen:
Gezondheidsbescherming grijpt in in de omgeving. Beschermen tegen blootstelling aan
risicofactoren. De wetgever zou strengere eisen kunnen stellen aan de hoeveelheden suiker, zout of vet
in voedingsproducten. Hij kan accijnzen of het btw-tarief op tabak en andere ongezonde producten
verhogen, het aantal reclameactiviteiten en verkooppunten beperken. Gezondheidsbevordering is
gericht op het gedrag van mensen. Maatregelen die gezonde gedragskeuzes vergemakkelijken of
gezondheidsvaardigheden vergroten. Specifieke ziektepreventie richt zich op het voorkomen of
vroegtijdig ontdekken van bepaalde ziekten. Vroegsignalering en screening.
“Passieve bescherming is vaak effectiever dan actieve gedragsverandering.” Er is gekeken welke
interventies het meest effect hebben op het verkleinen van sociaaleconomische verschillen. Bij
volwassenen is dat het beperken van roken. Laagopgeleide mensen roken meer en dat levert
aanzienlijke gezondheidsschade op. De meest effectieve methode om roken terug te dringen is een
drastische verhoging van de prijs en beperking van verkooppunten.
Er is weinig bewijs dat interventies die gericht zijn op het veranderen van individueel gedrag zonder
de omgevingsinvloeden aan te pakken de sociaaleconomische gezondheidsverschillen in de
beroepsbevolking verkleinen. Mogelijke redenen? Deze interventies baseren zich vaak op de
sociaal-cognitieve gedragsaanpak. Voor werknemers met een lage sociaaleconomische positie is dit
echter geen voor de hand liggende leerstijl. In de meeste interventies doen we een groot beroep op het
vermogen tot zelfmanagement van de participanten. En zoals we reeds zagen, is niet iedereen daartoe
in staat. En als het wel aanslaat, maar de interventie ophoudt, dan is het effect weg omdat er in het
dagelijks leven (de omgeving) niets is veranderd. Wie succesvol ziekten wil voorkomen, heeft een
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper jocea. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 66579 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen