Samenvatting geschiedenis: H7 tijd van pruiken en revoluties VWO 5
7.1 De eeuw van de Verlichting
kenmerkende aspecten
7a rationeel optimisme en ‘verlicht denken’ dat werd toegepast op alle terreinen van
de samenleving: godsdienst, politiek, economie en sociale verhoudingen
De wetenschappelijke revolutie in westerse landen leidde in de 18e eeuw tot groot
optimisme over de mogelijkheid om met behulp van het verstand alles te begrijpen en te
verbeteren. Verlichte denkers ontwikkelden nieuwe, vaak revolutionaire ideeën op het
terrein van godsdienst, politiek, economie en samenleving.
7b voortbestaan van het ancien régime met pogingen om het vorstelijk bestuur op
eigentijdse verlichte wijze vorm te geven (verlicht absolutisme)
De uit de middeleeuwen stammende standenmaatschappij bleef in Europese landen
bestaan tot het einde van de 18e eeuw. In een aantal landen hielden koningen vast aan
het absolute koningschap. Onder invloed van de verlichting voerden vorsten in andere
landen hervormingen door.
De rede
wetenschappelijke revolutie 17e eeuw veel nieuwe kennis - waarnemingen en gebruik van
ratio waren methodes waarmee wetenschappers deze kennis hadden verkregen
- inspireerde verlichte filosofen en politieke denkers: ratio op samenleving?
de overtuiging dat door het gebruik van de ratio een betere maatschappij kon worden
ontwikkeld, is kenmerkend voor het verlichte denken - rationeel optimisme
filosofen richten kritisch uit op religie
- verlichte ideeën - weinig ruimte voor mysterieuze volksgebruiken
- gericht op ratio op zoek naar godsbewijs - conflict met de kerk
- ze gingen ervan uit dat er rechten bestaan die voor alle mensen gelden, net zoals
natuurwetten bestaan die overal in de natuur gelden. Mensen moeten in hun optiek
altijd vrij over deze natuurlijke rechten beschikken.
Afspraken tussen volk en bestuur
verlichte denkers - keurden het absolutisme af, omdat niet gebaseerd was op ratio meer op
tradities en het droit divin
Volk moest besluiten dat zij tezamen een politieke gemeenschap vormden - sociaal contract:
- moest in bestuur uitgangspunt zijn
- volk moet uit haar midden bestuurders kiezen, die belangen van het volk moest
behartigen en zich aan het volk verantwoorden - soevereiniteit lag bij volk
montesquieu bepleitte trias politica - uitvoerende, wetgevende en rechtsprekende macht -
kans van machtsmisbruik kleiner dan wanneer een persoon of groep alle macht heeft.
filosoof voltaire was oneens dacht dat grootste deel van volk te dom was om bestuurlijke
verantwoordelijkheid te dragen
, Verlichte vorsten
Verlichte ideeën drongen ook door tot europese koningshuizen
- meeste koningen houden absolutisme vast - ancien regime
sommige absolute vorsten staan open voor verlichte denkbeelden: Frederik de Grote van
Pruisen - eerste dienaar van de staat
- wees droit divin af
- sociaal contract met volk - bindend zodat volk hem niet kon afzetten
- gaf volk geen inspraak op bestuur maar zette zich in voor welzijn
- verlicht absolutisme
Rusland - Catharina de Grote
- wou grondwet invoeren - hield niet tot stand omdat edelen oneens waren dat ze aan
dezelfde kant stonden als horigen op landerij
De Encyclopedie
Om zelfstandig kunnen nadenken moet men beschikken over kennis - daarom werd
encyclopedie gemaakt
- franse filosofen Denis Diderot en Jean d´Alembert
- kennis en ideeën werd samengevat
- ruim verspreid en hadden invloed op denken van burgerij in europa
- edelen en geestelijken voelen zich aangevallen - in encyclopedie veel kritiek op
privileges van de adel en de positie van kerk en geestelijkheid
kranten speelden ook grote rol in verspreiden ideeën en nieuws - door nieuwe
druktechnieken snel gedrukt
- analfabetismepercentage nam gestaag af - meer mensen die niet tot sociale
bovenklasse hoorden waren in staat om nieuws en kennis op te nemen
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper anneschuring7. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.