Hoorcolleges Pathologie
Inflammatory Bowel Disease + Darmontstekingen
Bronnen: Pathologie boek – Hoofdstuk 9, 9.1, 9.2, 9.6.4 t/m 9.6.6
Onderwerpen
❖ Ontsteking en infectie
❖ Ziekte van Crohn
❖ Colitis Ulcerosa
❖ Diverticulose + Diverticulitis
IBD = Inflammatory Bowel Disease
IBS = Irritable Bowel Syndrome → Prikkelbare darm syndroom (PDS, geen ontstekingen wel klachten)
Ontsteking en infectie
▪ Infectie = Het binnendringen van micro-organismen (bacteriën, virussen, schimmels en
parasieten) die zich gaan vermenigvuldigen (proces in principe onzichtbaar zonder
microscoop).
Het vermenigvuldigen kan zijn door delen, voortplanten, kopiëren etc.
▪ Ontsteking = Een afweerreactie/immuunreactie die wordt opgeroepen door een infectie.
Deze is wel zichtbaar en/of merkbaar, door roodheid, dikte, pijn, warmte, gestoorde functie.
Dit is terecht en nuttig, want je lichaam wil je verdedigen tegen die lichaamsvreemde stoffen.
Een ontsteking niet op basis van een infectie, dus geen micro-organismen, wordt een steriele
ontsteking genoemd. Het lichaam denkt dat er micro-organismen zijn, hierdoor wordt het
afweersysteem getriggerd. Dit komt bijvoorbeeld door pollen. Dit komt door een overgevoelige
reactie op een stof, nergens voor nodig (allergische reactie).
Auto-immuun ontstekingen zijn ook steriele ontstekingen. Hierbij reageert het lichaam niet op
stoffen van buiten, maar valt het lichaam lichaamseigen stoffen aan. Het lichaam kan als het ware
geen onderscheid maken tussen stoffen die van buiten komen en die van ons zelf zijn.
Als een ontsteking wel op basis is van micro-organismen, dan spreken we van een niet-steriele
ontsteking.
Kenmerken van een ontsteking:
▪ Lokale verschijnselen → Altijd aanwezig, niet altijd zichtbaar
Rubor = roodheid → een oorzaak van vaatverwijding (meer bloedtoevoer)
Calor = warmte → een oorzaak van vaatverwijding (meer bloedtoevoer)
Dolor = pijn → een oorzaak van vaatverwijding (meer bloedtoevoer) en .
door de afweerreactie van het immuunsysteem (leukocyten), .
hierbij komen er afvalstoffen vrij en deze veroorzaken pijn
Tumor = zwelling → een oorzaak van pijn
Functio laesa = gestoorde functie → een gevolg van de pijn en zwelling
▪ Systemische verschijnselen → Niet altijd aanwezig, alleen bij grotere ontstekingen
(Sub)febriel = verhoging/koorts
Hoofdpijn
Algehele malaise = algeheel ziek zijn
, Hoorcolleges Pathologie
Ziekte van Crohn
De naam van de ziekte:
Ziekte die voor het eerst beschreven is in 1932 door Burril Bernard Crohn. Het
beschrijft een aantal patiënten met een ontsteking van het laatste deel van het
ileum, een ziekte die gepaard gaat met diarree, buikpijn en slijm en bloed bij de
ontlasting.
Crohn zag het als een steriele ontsteking, hij zag dus behalve de normale
darmbacteriën, geen anderen vinden. Het werd ileitis terminalis genoemd (oftewel
een ontsteking aan het einde van het ileum).
Kenmerken ziekte van Crohn:
De ziekte van Crohn is een Inflammatoire Darm ziekte, ook wel Inflammatory Bowel Disease
genoemd.
Transmuraal → Ontstekingen zitten door de hele darmwand heen, zowel binnenkant als
buitenkant.
Segmentaal → Ontstekingen zitten verspreid over het hele maagdarm stelsel, van mond tot
kont als het ware.
Auto-immuun ontsteking, van buitenaf onzichtbaar. Oftewel een ontsteking gericht tegen
eigen weefsel
Wel gestoorde functie merkbaar. Deze ondervind je door
problemen met de vertering
Lokale ontstekingsverschijnselen. Zo is de darmwand rood, warm
en is er een zwelling. Deze zijn wel zichtbaar bij een laparoscopie
(kijken in de buikholte) en endoscopie (kijken in een orgaan).
Wat je ziet:
Verdikking in de hele wand.
Binnenzijde is het “Cobble Stone” effect te zien. Alsof je grote
ronde stenen ziet in de wand.
Dunne darm is met vet omgeven. Dit is het meeste te zien op de
plek van de ontsteking.
❖ Ontstekingen >> Bindweefselvorming >> Passage problemen (obstructie)
In bindweefsel zit collageen. Collageen is een prima reparatiemiddel al je een klein wondje
hebt. Dit zit als het ware als een pleister op de wond.
De obstructie kan ervoor zorgen dat de vertering vertraagd wordt of juist versneld door een
toename in druk. Je kunt obstipatie krijgen, maar dus ook diarree. → verminderde resorptie.
Brijige ontlasting tot dunne diarree, vaak met veel slijm, pus en/of bloed.
, Hoorcolleges Pathologie
▪ Bij aantasting duodenum of jejunum:
Koolhydratenvertering minder >> Gistingsdiarree
Doordat alle koolhydraten onverteerd in de dikke
darm terecht komen, voeden de vele bacteriën zich
hiermee en deze gaan zich weer vermenigvuldigen.
Dit zorgt voor een overgroei van bacteriën, deze
prikkelen de dikke darm en de dikke darm versnelt
het verteren om ze weg te krijgen, waardoor ook het
water niet geresorbeerd wordt. De koolhydraten die
niet verwerkt worden, leveren gisting op.
Eiwitvertering minder >> Rottingsdiarree
Door de snellere passage, breken de enzymen de
eiwitten minder af. En omdat de darmwand
ontstoken is, worden de aminozuren ook niet goed
opgenomen. Deze komen dus weer kant en klaar in
de dikke darm en hier zullen andere bacteriën die
eiwitten gebruiken. Bij die afbraak van eiwitten, komt
zwavel door rotting vrij.
▪ Bij aantasting laatste deel ileum:
Vetresorptie minder >> Steatorrhoe (vetdiarree)
Vetten die in de voeding zitten, moeten eerst
geëmulgeerd worden (gebeurd door gal). Vetten
worden dan opgelost en er komt lypase vrij, dit zorgt
ervoor dat vetten in kleine stukjes worden gehakt. De
vetten zijn dan klaar voor opname op het moment
dat ze het laatste deel van het ileum bereiken. Omdat
het slijmvlies van dit stuk ontstoken is, kunnen de
vetten niet goed worden opgenomen. Je krijgt dan
diarree met veel onverteerde vetten.
Tevens worden een aantal vitamines niet meer
opgenomen, omdat deze moeten worden
opgenomen met vetten samen.
❖ Vocht, zwelling in de wand >> Meer water in darm en minder opname water >> Dunnere
ontlasting
❖ Extra groei bacteriën in dikke darm door niet-verteerde voedingsstoffen >> Prikkeling colon
>> Minder terugresorptie door snellere passage >> Dunnere ontlasting
❖ Mindere opname voedingsstoffen >> Minder opname vetten en vet oplosbare stoffen,
zoals vitamine A, D, E en K >> Vitaminetekort
, Hoorcolleges Pathologie
Epidemiologie:
IBD prevalentie in Nederland: 80.000 patiënten
Prevalentie: iets minder dan de helft heeft de ziekte van Crohn (1:400 Nederlanders)
Incidentie: ongeveer 1.000 per 100.000 diagnoses per jaar in Nederland
Vooral bij Kaukasische ras, het blanke ras
Meer bij vrouwen dan bij mannen
Voorkeursleeftijd ligt tussen de 15 en 30 jaar
Etiologie:
Auto-immuunziekte, een probleem met de immuniteit
Risicofactoren → Genetisch, roken, bepaalde voedingsstoffen
Gebruik NSAID’s (= zware pijnstillers, zoals aspirine, ibuprofen) en stress lokken exacerbaties
(opvlammingen) uit
Symptomatologie:
Diarree papperig met slijm en soms bloed
Verminderde vertering door snellere passage: diarree gisting, rottend en vethoudend
Obstructies door ontstekingen en/of bindweefselvorming (vaak blijvend)
Buikpijn met name rechtsonder (lijkt op appendicitis)
Voorkeurslokalisatie: ileum terminalis en coecum en rectum (fistels)
Subfebriele temperatuur
Gevolgen >> Complicaties:
Bloedverlies: ijzergebreksanemie >> Moeheid, duizeligheid, dyspnoe (kortademig .
door tekort aan rode bloedcellen), .
bleek/bleke slijmvliezen, tachycardie (sneller
. kloppen om rode bloedcellen sneller rond te .
laten gaan)
Vitamine B12 tekort: megaloblastaire anemie
Vitamine A tekort >> Nachtblindheid
Vitamine D tekort >> Botten worden zwakker
Vitamine E tekort >> Slechter immuunsysteem
Vitamine K tekort >> Stollingssysteem gaat achteruit
Fistelvorming (buisje): darm > huid | darm > blaas | darm > darm | darm > vagina
Perianale abcessen (moeilijk te opereren)
Anorexie, laag BMI, ondervoeding
Lekkage, perforatie, ileus door obstructie (door bindweefsel)
Soms ook andere ontstekingen: gewrichts- en oogontstekingen, artritis, uveitis