Hoofdstuk 9 Rechtsvormen
De rechtsvorm van een onderneming
De rechtsvorm is de juridische vorm van een organisatie. Per rechtsvorm is een aantal
rechtsregels vastgelegd. Zo is afgesproken wie de leiding heeft en bij wie de
verantwoordelijkheid ligt. Voor verantwoordelijkheid onderscheiden we:
1. Natuurlijk persoon,
De verantwoordelijkheid van het bedrijf ligt bij de eigenaar van het bedrijf.
2. Rechtspersoon,
De organisatie heeft zelfstandige rechten en plichten. Het ondernemingsvermogen staat
los van het privévermogen van de eigenaren. De organisatie kan bezittingen hebben en de
producten zijn van de organisatie zelf. Niet van een persoon.
Voor het eindexamen moeten we een aantal Rechtsvormen kennen:
Eenmanszaak
Beschrijving De eenmanszaak is een ondernemingsvorm die geen rechtspersoonlijkheid
bezit. Er is één eigenaar die de leiding heeft, het vermogen heeft ingebracht en
verantwoordelijk is voor alle schulden.
Oprichting Inschrijving KvK
Rechtsvorm Natuurlijk persoon
Eigenaar Éen eigenaar
Bestuur Eigenaar
Financiering Veel EV, moeilijk VV aantrekken
Aansprakelijkheid Eigenaar met zakelijk en privévermogen verantwoordelijk
Relatie overheid Inkomstenbelasting over winst
Vennootschap onder Firma
Beschrijving Een vennootschap onder firma is een organisatie waarin twee of meer
personen zijn overeengekomen onder een gemeenschappelijke naam een
bedrijf uit te oefenen.
Commerciële organisaties
Oprichting Inschrijving KvK en (vrijwillig) notariële akte met afspraken over
vermogensinbreng, bevoegdheden en winstverdeling
Rechtsvorm Natuurlijk persoon
Eigenaar Minimaal 2 eigenaren
Bestuur Eigenaren
Financiering Veel EV, mwa VV aantrekken
Aansprakelijkheid Alle eigenaren hoofdelijk met zakelijk en privévermogen
Relatie overheid Inkomstenbelasting over winst
Besloten/Naamloze vennootschap
Beschrijving De naamloze vennootschap, ook wel nv genoemd, is een organisatie met
rechtspersoonlijkheid. Het kapitaal is verdeeld in aandelen die in het bezit zijn
van aandeelhouders. Bij een NV zijn deze aandelen vrij verhandelbaar, bij een
BV staan deze aandelen op naam.
Oprichting Inschrijving KvK en Notariële akte met statuten, een verklaring van geen
bezwaar van de minister van Justitie en minimum storting van €45.000
Rechtsvorm Rechtspersoon
Eigenaar Algemene vergadering van Aandeelhouders,
Bestuur Directie (soms onder controle van Raad van Commissarissen)
Financiering EV door aandeelhouders + makkelijk VV
Aansprakelijkheid De onderneming zelf, want er is sprake van een rechtspersoon
Relatie overheid Vennootschapsbelasting en jaarrekening.
, Vereniging
Beschrijving Een samenwerkingsverband tussen twee of meerdere
personen (de leden) die een bepaald doel willen bereiken
We maken bij een vereniging onderscheid tussen een formele vereniging, notarieel vastgelegd
en ingeschreven en bezit rechtsbevoegdheid, en de informele vereniging, inschrijven is niet
nodig, zelfs een mondelinge overeenkomst is al voldoende, bezit dan ook geen
rechtsbevoegdheid. Voorwaarde is dat een vereniging altijd door 2 personen wordt opgericht.
Non- Commerciële organisaties
Bij een vereniging is de algemene ledenvergadering de hoogste macht. Ieder lid heeft
een stem. Bij zeer grote verenigingen worden afgevaardigden gekozen. De ledenvergadering
kiest voor de leiding het bestuur (voorzitter, secretaris en penningmeester).
Eenmaal per jaar moet het bestuur ( de penningmeester vooral) laten zien wat ze
hebben gedaan en het jaarverslag rapporteren met daarin het overzicht van inkomsten en
uitgaven.
Een vereniging haalt haar geld uit contributies, subsidies, sponsoring en giften en
houdt op met bestaan door faillissement, gebrek aan leden of doel bereikt.
Stichting
Beschrijving Een stichting is een rechtspersoon zonder leden die met behulp van een
vermogen een bepaald doel wil bereiken en niet naar winst mag streven.
Oprichting Inschrijving KvK en notariële akte
Rechtsvorm Rechtspersoon
Bestuur Bestuur en directie, maar hoeft geen verantwoording af te leggen
Financiering donaties, subsidies en leningen
Opheffing doelstelling bereikt, onvoldoende vermogen (heeft geen zin) of failliet.
Hoe komen non-commerciële organisaties aan geld?
1. Budgetfinanciering
Geldnemer geeft overzicht van toekomstige plannen en kosten die daarbij horen.
Krijgen daarvoor dan een budget. Vaak bij overheidsinstelling.
2. Lumpsum financiering
Meer geld als je bedrijf groter is, wat je met geld doet is vrijheid. Veel in onderwijs:
meer leerlingen = meer geld.
3. Subsidie
Overheid is niet verplicht om kosten te dragen, maar steunt toch. Vaak voor goede
dingen voor de maatschappij, denk aan lage prijzen landproducten of sportstimulatie.
4. Leningen
5. Sponsoring
6. Contributies
7. Boetes VB: bibliotheek
8. Giften
4 t/m 6 vaak voor noodzakelijke investeringen.
,Hoofdstuk 10 Vermogensmarkt
De vragers van vermogen
1. Consumenten
Consumenten financieren aankopen door geld te lenen. Aan het lenen van geld zijn kosten
verbonden: financieringskosten. VB: rentekosten en afsluitprovisie
2. De overheid
Als de overheid meer geld uitgeeft dan ontvangt, dan zullen zei het tekort aan geld moeten
financieren..
3. Ondernemingen
Een onderneming komt voornamelijk aan eigen vermogen door aandelen te verkopen
(BV&NV).
De aanbieders van vermogen
1. Institutionele beleggers
Organisaties die al gevolg van hun hoofdtaak over veel geld beschikken. Bijvoorbeeld,
pensioenfondsen, levensverzekeringsmaatschappijen. Ze innen premies en beleggen die om in
de toekomst uitkeringen te kunnen verschaffen
2. Spaarders
Over gespaard geld ontvang je interest/rente. Mensen met hoog inkomen kopen daarnaast
soms ook aandelen i.v.m. dividend en/of koersvoordelen.
3. Beleggingsfondsen
I.p.v. zelf beleggen, kun je je geld ook geven aan organisaties die het voor jou doen. Zij hebben
beleggingsexperts die zogenaamd beter dan jij zijn. Als je deel neemt in een beleggingsfonds
dan krijg je daarvoor in de ruil een participatie: een klein deel van het bedrijf zodat je mede-
eigenaar van hun portefeuille bent.
4. Ondernemingen
Als ondernemingen tijdelijk geld over hebben, dan kunnen ze dat beleggen en er winst op
maken (theoretisch).
5. De overheid
Als de overheid geld over zou hebben, dan kunnen ze dat tijdelijk beleggen. Overheid is niet
alleen regering, ook kleine delen zoals gemeenten.
,Effecten
Effecten zijn waardepapieren die kunnen worden gekocht of verkocht. Voorbeelden zijn
aandelen, obligaties en aandelenparticipaties of beleggingsfondsen.
Als een belegger effecten wil kopen of verkopen, moet hij zich wenden tot een van de leden
van de Vereniging van de Effectenhandel. De leden zijn de banken en commissionairs. Zij
voeren vervolgens de opdracht voor de belegger uit. Voor deze bemiddeling moet provisie
worden betaald.
Een belegger kan twee soorten orders geven:
1. Limietorders (geeft de belegger een maximale koopprijs of een minimale verkoopprijs
op, geen zekerheid of het wel lukt, maar tenminste niet tegen elke prijs.)
2. Market orders (kopen tegen de huidige prijs. Zo weet je zeker dat je de aandelen
krijgt. )
Effecten voor een bedrijf
Als een bedrijf een groter eigen vermogen wilt, moet hij zorgen dat je meer aandelen kunt
uitgeven. Dat kan op de beursgang. Een onderneming gaat naar de beurs om de volgende
redenen:
Een nv van wie de aandelen op de beurs genoteerd worden, krijgt een
grotere naamsbekendheid en status.
De aandelen van een beursgenoteerde nv zijn gemakkelijker verhandelbaar.
De eigenaren van een onderneming die naar de beurs gaat, kunnen hieraan flink
verdienen. De aandelen die de eigenaren in bezit hebben, kunnen, als de beursgang
een succes wordt, veel opbrengen. We spreken in dit verband wel van ‘cashen’.
Een onderneming die een beursnotering overweegt, is verplicht een prospectus
(winstverwachtingen etc.) uit te geven.
Een ‘emissiehuis’ benadert institutionele beleggers om de komende emissie toe te lichten.
Banken kunnen bij een emissie samenwerken en vormen dan een syndicaat of consortium.
Het verloop van de koers
De koers van een effect wijzigt veel. Dit kan onder meer komen door:
De verwachte resultaten die positief of negatief zijn
De verwachten fusie met een ander bedrijf
Economische ontwikkelingen of geruchten
Rentestand, daling meer beleggen in aandelen.
Het koersverloop van een voor bepaalde beurs representatieve groep effecten wordt
weergeven in een index (meervoud indices). Een index geeft een beeld van de gezamenlijke
prestaties van deze fondsen.
Het marktkapitalisme is een bedrag dat men berekend door het aantal aandelen dat de
onderneming heeft uitgeven te vermenigvuldigen met de koers van het aandeel van die
onderneming.
,Hoofdstuk 11 EV
Aandelenvermogen
Het EV van BV en NV bestaat uit het geplaatste aandelenvermogen en de reserves.
Een aandeel is een bewijs van deelname in het aandelenvermogen van een nv. Alle aandelen
vormen samen het permanente vermogen van een onderneming: het aandelenvermogen. Het
aandelenvermogen is het EV en dient een garantiefunctie, namelijk het opvangen van verlies
en een solvabiliteitsfunctie.
Wat aandelenvermogen betreft kennen we 3 begrippen:
1. Maatschappelijk aandelenvermogen is het totaalbedrag dat de onderneming aan
nominaal aandelenvermogen nodig denkt te hebben (statutair bij notaris).
2. Geplaatst aandelenvermogen is het maatschappelijk aandelenvermogen verminderd
met het bedrag van de niet-uitgegeven aandelen (in portefeuille).
Wanneer een onderneming het aandelenvermogen wil uitbreiden besluit zij tot emissie van
aandelen en moet zij een prospectus uitbrengen met overzichten en doelen. De prijs van
aandelen noemen we de emissiekoers. Deze kan zijn:
A pari ( Gelijk aan de nominale waarde)
Boven pari, (boven de nominale waarde).
Dit wordt gedaan als de toekomst er goed uitziet/ als er al aandelen bestaan (i.v.m.
opgebouwde reserves) De opbrengst komt dan in de agioreserve.
Beneden pari (onder de nominale waarde)(alleen aan de bank)
Dividend en koerswinsten
Voor een belegger die aandelen koopt zijn er twee mogelijke opbrengsten. Hij zou zijn aandeel
tegen een hogere koers kunnen verkopen en zo koerswinst boeken of het aandeel lang genoeg
houden om een uitkering van de winst van het bedrijf te ontvangen (dividend). Als er geen
dividend wordt uitgekeerd, maar gereserveerd wordt, verhoogt dit weer de koers.
Ook directieleden en commissarissen hebben voordeel bij een hoge koers (tantièmes en
optieregeling). Leveranciers en afnemers hebben meer vertrouwen in levering en betaling.
Preferent aandelenvermogen
Naast normale aandelen bestaan er ook preferente aandelen. Deze hebben op bepaalde gebieden
een streepje voor bij:
Winstuitkering: Het dividend wordt eerst aan degenen uitgekeerd die preferente
aandelen en soms is er ook sprake van meer dividend. (BV. 8% preferente aandelen)
Zeggenschap, ze hebben bijvoorbeeld het recht om 2 bestuursleden te selecteren waarop
de gewone aandelenhouders mogen kiezen(Prioriteitsaandelen). Dit soort aandelen staan
op naam en zijn vaak van de oprichters.
Uitkering bij Liquidatie: Als de onderneming wordt opgeheven krijgen de verschaffers van
het VV het eerst hun geld terug. Vervolgens de preferente en als laatste de normale
aandeelhouders.
Preferente aandelen zijn vaak goedkoper dan normale omdat ze op naam staan. De
normale worden echter wel minder waard als er preferente zijn.
Reserves
Reserves zijn gelijk aan dat deel van het EV, dat aanwezig is boven het GAV en het winstsaldo.
We maken onderscheid tussen 3 reserves:
1. Winstreserve, potje waarin de winst die niet uitgekeerd wordt beland. Er kan in de
statuten eisen staan voor een winstreserve en het een hoge winstreserve verhoogt de
koers van het bedrijf op de beurs.
2. Agioreserve, Ontstaat door het uitgeven van aandelen boven pari.
, 3. Herwaarderingsreserve, gebouw wordt meer waard, moet hoger op de balans, debet
gebouw hoger en credit HWR hoger.
Waarom gebruikt een onderneming reserves:
Het vergroten van de weerstand van de onderneming. (buffer voor slechte tijden en om
VV aan te trekken.)
Vervangen van het VV, aflossen van schulden om de interestkosten te verlagen
Dividendstabilisatie, als er weinig winst, alsnog zelfde hoeveelheid dividend
Uitbreiding, om later te kunnen groeien en uitbreiden.
Intrinsieke Waarde
Intrinsieke Waarde is de waarde van de onderneming volgens de balansgegevens en speelt een
grote rol voor de beurskoers . We kunnen deze op 2 manieren berekenen:
Debet min Vreemd vermogen (bezittingen min vreemd vermogen)
Gelijk aan het Eigen vermogen.
De intrinsieke waarde wordt ook gebruikt bij waarde van een aandeel. Dan is het intrinsieke
waarde/aantal geplaatste aandelen.
Dividend
Als een onderneming winst maakt, wordt dit verdeeld onder de aandeelhouders (dividend), de
werknemers en commissarissen (tantièmes) en de werknemers (winstbonus):
De Aandeelhouders kunnen 2 soorten dividend ontvangen:
1. Cashdividend, dividendpercentage over het geplaatste aandelenvermogen, hier gaat
dan 15% dividendbelasting vanaf en wordt gedeeld door het aantal geplaatste voor
dividend per aandeel. (zie Bijlage II)
2. Stockdividend, i.p.v. cash krijg je meer aandelen. Het lastige hieraan is: hoe zit het met
de belasting. Meestal krijg je zowel stock als cash. Als dat het geval is, wordt de
dividendbelasting over de gehele waarde van het dividend (incl. De waarde van het
stockdividend) belast op het cashdividend. (zie Bijlage II)
Dividendpercentage kun anders om ook zelf berekenen. (Bijlage II)
Voordelen voor de onderneming voor het uitgeven van stockdividend:
Er verdwijnt geen geld uit de onderneming, dus kunnen worden gebruikt voor
bepaalde doelen
Er worden minder liquide middelen onttrokken en hoeft geen beroep op de
vermogensmarkt te doen
Het EV groeit en hierdoor kun je makkelijker VV aantrekken
Veel aandeelhouders vinden dit ook fijn
En het is ook nog een extraatje omdat ze tegen een hogere waarde verkocht kunnen
worden