Overzicht hoofdstukken
Brede basis [BB]:
Hoofdstuk 8 ‘Methodisch werken met groepen’; bladzijde 181 tm 193
Groep: definitie. Als (ped)agogsiche omgeving (pp 186-187)
Groepswerk: doel, stromingen (social group work & groepsdynamica), methode (stappen en principes), toekomst (2
ontwikkelingen: accent collectieve interventies in sociaal beleid & toenemende diversiteit met belang inclusie)
Hoofdstuk 9 ‘Wonen met support: werken aan herstel en sociale inclusie’; bladzijde 195 tm 207
Langdurige zorg: geschiedenis, aantal cliënten en werknemers, enkele wetten, normalisering, de-institutionalisering,
verschuivingen in de zorg
Supported living: uitgangspunten
Inclusie: 2 dimensies (inclusief werken (relatiedimensie) & inclusiegericht werken(handelingsdimensie)), 3 e dimensie
(tijdsdimensie), overzicht kenmerken inclusief werken VS inclusiegericht werken, profiel inclusiegerichte sociaal werker
Methodes (supported living): Krachtwerk, rehabilitatie, kwartiermaken, sociale netwerkmethoden. Doel (goede match
helpen bewerkstelligen tussen wensen & mogelijkheden cliënt en wensen & mogelijkheden omgeving). Nuttige interventies
en methoden (pp205-206).
Hoofdstuk 10 ‘Leren en educatie in het sociaal werk’; bladzijde 209 tm 228
Leren centraal: kort uiteengezet, effecten zie non-verbale leeromgeving, past bij vroeger en nu sw, leren centraal
praktijkvoorbeelden (onderwijs, gemeente…), rol sw’er. Geschiedenis hiervan
Leren: definitie. Uit zichzelf is vaak krachtig door intrinsieke motivatie (self-directed learners). Leercyclus Kolb (pp 227)
Educatie: definitie. Kenmerken schools (formeel), non-formeel en informeel leren. 10.5 over verschillende specifieke
aandachtsvelden & deskundigheid hierbij
In de praktijk, stuk over gemeenten (pp 223-224)
Leven Lang Leren: 6 functies van non-formele educatie (pp 218). Uitgaan vanuit behoeften van laagopgeleiden & andere
kwetsbare groepen (want geen positieve ervaringen in onderwijs om op terug te vallen) voor bepalen inhoud & vorm van
betekenisvolle programma’s. Ontwikkelingen in EU.
Verbonden met oa: wonen, relaties, vrije tijd, gezondheid, levensstijl, religie, opvoeding & burgerschap
Rol SW’er: Ruimte maken voor eigen inbreng deelnemers, zorgdragen voor transfer van geleerde naar praktijk. 6
competenties (pp 225. Coach/begeleider die voortdurend van rol kan wisselen, passend bij fase van leerproces deelnemers
in groep. Motiveren vaak het moeilijkst. Ondersteun, op basis van wat je van ins & outs die je van hen weet
Hoofdstuk 11 ‘Het werken met informele groepen in open situaties’; bladzijde 229 tm 245
Informele groep: definitie, peergroup. 3 soorten motieven voor deelname (sociale, educatieve & psychologische),
gestructureerde informaliteit
Versterken sociale netwerken (sociaal kapitaal): effect, Robert Putnam – sw’ers vergroten sociaal kapitaal, daardoor
bonding, bridging & linking burgers. Hoe: versterk zelforganiserend vermogen lichte netwerken, creëer openheid binnen
gesloten netwerken waar uitsluiting & grote sociale controle plaatsvinden, arrangeer verbindingen tussen netwerken.
Uitgebreid verhaal over sw’ers (pp. 236)
Processen van zelforganisatie (groep): neigen vaak naar lichte vormen van uitsluiting, machtsconcentratie rond kleine
kerngroep & bureaucratisering
Logica van activeren: 5 elementen (pp 235)
Activeren informele groep in open situaties: sw’er sluit aan bij doelen & kwaliteit sociale netwerken – 2 kenmerken: beeld
onderlinge verbondenheid, de soort wederkerigheid – 4 soorten sociale netwerken (pp 237).
Sw’er moet tolerant zijn (eigen doelen, normen & waarden op achtergrond), kunnen omgaan met processen waarvan zij
beloop niet weten & andere partijen daarin kunnen meenemen. Met inzicht in beleids-, organisatie- & groepsdynamica
moeten ze procesmatig kunnen samenwerken binnen & buiten eigen organisatie vanuit gedeelde verantwoordelijkheid &
horizontaal partnerschap.
4 bouwstenen methodisch referentiekader voor groepsgerichte activering: groepsdynamisch ontwikkelingsmodel,
pluralistisch handelingsmodel, Communities of Practice, methodiek van Oasis Games
Groepsdynamica [GD]:
Hoofdstuk 1 ‘Inleiding op de groepsdynamica’ bladzijde 4 tm 28
Groepsdynamica: over aard van groepen, gedrag in groepen, ontwikkeling van groepen, onderlinge relaties tussen groepen
&individuen en grotere instituties. Belangrijk om inzicht te krijgen in werking groepen & effectieve groep te creëren.
Groep: definities (gebaseerd op doel/interdependentie/interactie/perceptie groepslidmaatschap/gestructureerde
relaties/wederzijdse beïnvloeding/motivatie (pp 7-8)
2 standpunten over groepen: groepsoriëntatie & individuele oriëntatie (pp9-10)
Groepseffectiviteit: definitie. Hangt direct samen met kvl
, Belang groepen: gezinsleven, bedrijfsleven, onderwijs, gezondheid. Belangrijke effecten groepsdynamica pp 12.
Groepsstructuur: rollen (differentiëren verantwoordelijkheden van leden)(complementair, rolconflict, status), normen
(integreren activiteiten van groepsleden tot geheel)
Soorten productieve groepen: pseudogroep, traditionele groep, effectieve groep, zeer succesvolle groep.
Effectieve groep: 3 taken (gestelde doelen bereiken, positieve werkrelaties tussen groepsleden in stand houden, aanpassen
aan veranderende omstandigheden in omgeving), richtlijnen om dit te creëren (pp20-23).
Groepsontwikkeling: zich-herhalende-fasetheorieën (taakgericht&relatiegericht)& opeenvolgende-fasetheorieën (Tuckman
fasemodel). 7 ontwikkelingsfasen GD (pp25-27)
Hoofdstuk 2 ‘Effectieve samenwerking’ bladzijde 32 tm 61
Sociale interdependentie: definitie. Vormt kern van alle interacties tussen mensen.
Doelen stellen & eraan verbinden & inzetten: doel & manier waarop te bereiken zijn duidelijk gespecificeerd & meetbaar.
Sociale interdependentie moet gestructureerd. In vertrouwen.
Doelen: het belang (pp34), opstellen (effectiviteit (draagvlak door betrokkenheid), helderheid (SMART), concreetheid
(voordelen concreetheid)), 2 typen doelstellingen (leerdoelstelling, prestatiedoelstelling), verborgen agenda
3 theorieën over blik op samenwerking: cognitieve-ontwikkelingstheorie, behavioristische theorie, sociale-
interdependentietheorie.
Sociale interdependentietheorie (pp 39): Kurt Lewin. 2 aspecten, 3 typen (pp 39). Tabel pp 40. Interactiepatronen bij
interdependentie. Resultaten samenwerking & interdependentie (pp 41-46) Groepswinst, brainstormen (2 factoren
divergerend denken), samenwerking leidt tot acceptatie & verbondenheid, groepscohesie
Competitie: omstandigheden voor constructieve competitie (pp 46-47)
Individuele activiteiten: effectiever als geen geschikte/bekwame partners beschikbaar zijn voor samenwerking/
noodzakelijke middelen voor samenwerking ontbreken. Niet nodig als deelnemers denken zelf doel te kunnen
bereiken/eenvoudige opdracht/instructies duidelijk&concreet.
- kunnen ook als aanvulling van coöperatieve activiteiten.
Bouwstenen effectieve samenwerking: positieve interdependentie (resultaatinterdependentie &
middeleninterdependentie)(motivatie & productiviteit), eenheid binnen groep (effecten pp 49), aansprakelijkheid &
verantwoordelijkheid (groeps-/individuele), positieve interactie, sociale vaardigheden, groepsreflectie
Sociale vaardigheden in groep: pp 51-52
Groepsleden belonen: gebaseerd op rechtvaardigheid, gelijkheid & behoefte (voor-& nadelen etc) (pp55-56)
Vertrouwen: belangrijk voor effectiviteit groep. Opbouwen (openheid & delen, acceptatie& steun & coöperatieve
bedoelingen), stappenplan opbouwen vertrouwen (pp58-59). Verband met betrouwbaar gedrag. Afbreken vertrouwen.
Herstellen vertrouwen. Verband selffulfilling prophecy. 3 kenmerken voor mensen met veel vertrouwen (pp 60).
Hoofdstuk 3 ‘Communiceren in groepen’ bladzijde 68 tm 83
Groepscommunicatie: pp 69-70.
Zenden effectieve boodschap: pp 71
Ontvangen boodschap: pp 72
Vaardigheden effectieve communicatie: parafraseren, nagaan of waarneming klopt & doorvragen op betekenis (pp73)
Communicatie in probleemoplossende groep: vaak is info niet over alle leden goed verdeeld. Integreer
info/ideeën/ervaringen/meningen van groepsleden. Of dit lukt hangt af van hun vaardigheden als zender & ontvanger, de
groepsnormen tav communicatie(procedures), & communicatiepatroon tussen leden
Communicatiepatroon volgens interactieanalyse: Equilibriumtheorie Bales. Communicatie heeft 2 functies (stimulerende &
neutraliserende) voor effectieve besluitvorming. Concentreer op analyse probleem, kiezen duidelijke & realistische doelen
& kritische & realistische evaluatie van info & beschikbare alternatieven
- Niveaus interactie: relatieve frequentie & duur van communicatieve acties, wie communiceert met wie, wie activeert op
welke manier
Roos van Leary: pp 75-76. Macht & invloed, Intimiteit & afstand. Boven VS Onder, Samen & Samen
Communicatiepatroon volgens communicatienetwerken: communicatienetwerken beïnvloeden ontwikkeling leiderschap,
organisatieontwikkeling, stemming leden, effectiviteit probleemoplossing. Groepslid met centrale positie in comm.netwerk
meestal meer info, leider groep, beter in staat om activiteiten groep te coördineren.
Communicatiepatroon volgens benadering van eenzijdige & tweezijdige communicatie: Deze communicatiepatronen
vooral in groep als er gezagshiërarchie is. Eenzijdige communicatie, eenzijdige met feedback, tweezijdige communicatie (pp
79). Effecten eenzijdige communicatie (simplificeren= nivelleren, aanscherpen, assimileren)
Factoren communicatie: groepsklimaat (communicatievaardigheden, competitief/coöperatief), omgeving, opstelling
zitplaatsen (beïnvloedt perceptie status, participatiepatronen, leiderschapsactiviteiten & affectieve reacties), humor
(functies pp 83)
Hoofdstuk 4 ‘Leiderschap’ bladzijde 89 tm 108
Leiderschap volgens eigenschappentheorie: geboren eigenschappen: daadkracht & doelgerichtheid & visie, charismatische
