Samenvatting: sociale psychologie & inleiding in de groepsdynamica volgens
planning van blackboard groepsdynamica
Social work: leerjaar 1
Het belang van menselijke relaties
Mensen hebben van nature een sterke ‘Need to belong’, oftewel een sterke behoefte om erbij te
horen én om zowel kortdurende als duurzame banden aan te gaan met andere Mensen. Dat Mensen
zo'n sterke need to belong hebben valt te verklaren vanuit de evolutionaire sociale psychologie, de
tak van de sociale psychologie die Mensen gedragen verklaard uit de functie die het heeft of had
voor het overleven van de menselijke soort. Vanuit de evolutionaire psychologie kan worden gesteld
dat sociale contacten en relaties bijdragen aan het overleven van de menselijke soort om, in ieder
geval, de volgende 3 belangrijke redenen:
1. ze zorgen voor sociale steun
2. ze maken samenwerking bij belangrijke taken mogelijk
3. ze maken voortplanting mogelijk
Leven in een moderne samenleving
-Het brein van Mensen is nog steeds afgestemd op periodes van schaarste en moeilijkheden, en niet
op die van voortdurende welvaart. Uit veel onderzoek blijkt dat Mensen die gebrek ervaren aan
goede relaties, bijvoorbeeld Omdat ze gescheiden zijn of Alleen staat , niet Alleen vaker eenzaam en
depressies zijn, maar ook grotere kans hebben om eerder te overlijden, opgenomen te worden In de
psychiatrische inrichting, en een grotere kans hebben op wonen van Hart en vaatziekten. Sociale
contacten en relaties zijn dus tegenwoordig van groot belang voor de lichamelijke psychische
gezondheid
-sociale contacten en relaties vormen een buffer tegen stress
-Ze zijn voorgeprogrammeerd om anderen op te zoeken. Het draagt tevens bij aan hun overleving en
voortplantings kansen. Misschien hebben Mensen anderen tegenwoordig niet zozeer meer nodig
voor de bevrediging van primaire behoefte kom maar maar wel voor hun psychische en lichamelijke
welzijn.
Sociale steun als overlevingsmechanisme
-Sociaal kapitaal: de bronnen waartoe Mensen via hun relaties met anderen toegang kan hebben
Sociale steun is daarvan een van de belangrijkste. Sociale steun kan daarbij 4 vormen aannemen:
1. emotionele steun: Emotionele steun houdt in dat mensen elkaar op emotioneel gebied helpen
2. informationele steun: Mensen kunnen elkaar steunen door elkaar adviezen te geven of informeel
informatie te verstekken
3.instrumentele steun: praktische hulp
4.waarderende steun: waarderen de steun houdt in dat Mensen bevestiging halen uit het contact
met anderen.
-Belangrijk om op te merken is dat het, bij het ontvangen van steun, niet zozeer gaat om de
daadwerkelijke hoeveelheid steun die Mensen ontvangen, maar om de waargenomen hoeveelheid
steun. Deze steun is zo belangrijk dat zelfs Alleen het idee dat steun in geval van nood beschikbaar
is stress verminderd.
-Niet Alleen ingrijpende levensgebeurtenissen zorgen voor stress , gezondheidsproblemen en
behoefte aan sociale steun. Dit geldt ook voor kleine, dagelijkse ergernissen. Mensen die
,voldoende sociale steun ervaren,ervaren minder van dit soort dagelijkse ergernissen en gaan daar
beter mee om, wat voor minder stress daarmee voor minder gezondheidsproblemen zorgpunt
hoe meer ingrijpende levensgebeurtenissen Mensen meemaken, hoe slechter hun
gezondheid is
hoe meer sociale steun Mensen ervaren, hoe minder vatbaar ze zijn voor de negatieve
invloed van ingrijpende levensgebeurtenissen.
-copingstrategieën: hoe je omgaat met stress en problemen.
-Theorieën Waarom Mensen prosociaal gedrag vertonen (prosociaal gedrag: helpen van Mensen)
Reden 1: Mensen delen een genetische band Theorie van inclusive fitness
Mensen zijn vooral bereid personen te helpen met wie ze een genetische band delen. onbewuste
drijfveer: Mensen zijn gericht op de overleving van hun genen
Reden 2: het verbetert de eigen reputatie Theorie van competive altruism
Mensen vertonen prosociaal gedrag Omdat ze daarmee hun reputatie kunnen verbeteren.
Reden 3: mensen voelen empathie voor de ander
Het is een gevoelsmatige reactie van medeleven die Mensen ervaren als ze contact hebben met
iemand die het moeilijk heeft
Reden 4: mensen zijn gemotiveerd om onlustgevoelens te verminderen negative state relief-
model
Mensen hoeven niet per se empathie te voelen om iemand in nood te helpen. Behalve empathie kan
de persoon in nood bij anderen ook een ongemakkelijk gevoel oproepen. Men voelt zich bijvoorbeeld
angstig worden kom maar gestrest , of schuldig. Men kan de ander dan gaan helpen, niet zozeer om
die anderen een plezier te doen komen maar om bij zichzelf die negatieve gevoelens weg te halen. \
Reden5: mensen zijn gemotiveerd om zich goed te voelen. theorie van de mood enhancement
Helpen Mensen Omdat ze daarmee, onbewust, in een betere stemming proberen te komen
prosociaal gedrag: helpen, steunen, verzorgen. Kan immers heel bevredigend zijn : het geeft je het
gevoel dat je belangrijk bent voor de ander en dat je iemand nodig heeft.
reden 6: Mensen ervaren plichtsbesef
Mensen kunnen ook prosociaal gedrag vertonen Omdat ze zich daartoe, om wat voor reden dan ook,
verplicht voelen.
Reden 7: Mensen streven naar wederkerigheid
volgende sociale uitwisselings theorie in, waarvan een aantal varianten bestaan, helpen Mensen
anderen Omdat ze hopen dan nu of In de toekomst iets voor terug te krijgen af Omdat de ander hen
In het verleden heeft geholpen.
-voor wat hoort wat.
-emotionele besmetting: Mensen zijn onbewust geneigd om, Zonder dat ze doorhebben 1, emoties
van elkaar over te nemen en zich daarmee automatisch inleven In de ander.
-Empathie stimuleert hulp gedrag
Samenwerking als overlevingsmechanisme
Sociale contacten en relaties maken samenwerking mogelijk. Wie gezamenlijk aan een doel werkt
kom maar bereikt vaak meer dan wie Alleen werk, zeker onder moeilijke omstandigheden.
-Om samen te werken zal er sprake moeten zijn van een positieve interdependentie: een situatie
waarin Mensen een doel Alleen maar kunnen bereiken als anderen met wie ze te maken hebben 1,
ook hun doelen bereiken
-negatieve sociale interdependentie: Dit is de situatie dat Mensen hun doelen Alleen kunnen
bereiken Als de ander het juist niet lukt competitie in plaats van samenwerking.
-Voor een optimale samenwerking moet er sprake zijn van positieve sociale interdependentie, groep
doelen kom maar cohesie com maar vertrouwen en een gevoel van rechtvaardigheid.
,-Soms is samenwerking vereiste terwijl groepsleden daar niet meteen de zin van inzien en erin eerste
instantie geen voordeel bij hebben. het eigenbelang én het collectieve belang staan dan
tegenover elkaar = sociaal dilemma.
Kenmerkend voor een sociaal dillema:
-Dat de keuze voor het individuele belang het individu op korte termijn altijd het meeste oplevert,
maar als Iedereen inderdaad kiest wordt het individuele belang, is het op langere termijn schadelijk
voor het collectief en leidt uiteindelijk Iedereen verlies.
-sociale normen: Er zijn gedragsregels waarvan de meeste groepsleden op de hoogte zijn en die
aangeven wat er van groepsleden wordt verwacht. Sociale normen vormen een leidraad voor het
gedrag van groepsleden : die normen geven aan wat ze van elkaar verwachten en hoe ze zich dienen
te gedragen.
Onderscheid sociale normen:
-Descriptieve normen: Geef een a wat Mensen denken dat andere Mensen in een bepaalde situatie
doen of wat ze van andere Mensen zien doen. Voorbeeld: Het schoonhouden van de openbare
ruimte , is iets wat dan een gezamenlijk bereik kan worden door geen afval op straat te gooien, dan
kan het descriptieve norm zijn dat Mensen toch gewoon snoep papier op straat gooien . Dit is wat
Mensen andere wandelaars namelijk zien doen.
-Injunctieve normen: Geven aan wat door een groep als gewenst en ongewenst wordt beschouwd .
Mijn voorbeeld: dat snoep papier In de afvalbakken hoort en dat het op straat gooien van papier niet
goed is.
komen descriptieve en injuctieve normen niet overeen , zoals In het voorbeeld van het snoep
papier, dan zal de descriptieve enorm de doorslag geven of terwijl, vooral datgene wat werkelijk
gebeurd of wat Mensen denken dat er werkelijk gebeurd kom maar bepaalt of Mensen kiezen voor
het eigenbelang of voor het collectieve belang.
Voortplanting als drijveer
Sociale contacten en relaties maken voortplanting mogelijk, vanuit de evolutionaire psychologie
essentiële functie van relaties en Zonder voldoende voortplanting zou de menselijke soort
immers allang uitgestorven zijn
-de mens is onbewust geprogrammeerd om op zoek te gaan naar een partner om zich mee voort te
planten
-tegenwoordig heeft voortplanting onder mensen een heel andere betekenis gekregen punt mensen
hoeven niet bang te zijn dat de menselijke diersoort zal uitsterven, althans niet door een gebrek aan
nieuw geboren kinderen. sterker nog Er is sprake van overbevolking
Sociale netwerken
-Sociale netwerk: het geheel van Mensen met wie rechtstreeks min of meer duurzame banden
worden onderhouden voor de vervulling van dagelijkse behoeften, zoals de behoefte aan steun,
ontspanning en het gevoel van ergens bij horen.
-hulp moe netwerk: Leden van het sociale netwerk hebben vaak al veel geïnvesteerd In de persoon in
kwestie, Zonder daar al te veel voor terug te krijgen. Het netwerk is hulp moe en kan zich uit
zelfbescherming gaan terugtrekken. dit kan ertoe leiden dat Mensen nog meer in isolement raken
en Alleen nog bij de professionele hulpverlening terecht kunnen.
Het sociale netwerk en zijn onderdelen:
1.Steungroep: Mensen bij wie je steun zoekt bij emotionele crisis
2.Sympathiegroep: de groep Mensen met die men goed kan opschieten en waarbij men, als iemand
uit deze groep personen opeens zou komen te overlijden, erg overstuur zou raken.
3.Weakties:
Vrijblijvene contacten die vooral plezier opleveren en weinig verplichtingen met zich meebrengen.
, De praktijk: het ecogram
-de grafische weergave van contacten die de cliënt heeft in een periode van leven.
-Het ecogram bevat zowel de Mensen die deels uitmaken van een steungroep als van de sympathie
groep, als de weak ties.
-de professionals het ecogram Samen met de cliënt op.
-het ecogram kan helpen nagaan wat de kwaliteit en omvang zijn van het sociale netwerk van een
cliënt
Eenzaamheid
-Een van de eerste gevolgen die Mensen ervaren bij een gebrekkig sociaal netwerk is een gevoel van
eenzaamheid. Eenzaamheid is een subjectieve ervaring.
-Eenzaamheid valt het beste te definiëren als de discrepantie die mensen ervaren tussen het
gewenste aantal sociale contacten en het daadwerkelijke aantal sociale contacten dat ze hebben.
-Sociale eenzaamheid: gevoel van sociaal isolement: gebrek aan vrienden en bronnen.
-Emotionele eenzaamheid: afwezigheid van een belangrijke centrale persoon In het leven, zoals voor
een kind en ouder, af voor een volwassene een partner.
Emotionele en sociale eenzaamheid kunnen Samen voorkomen, maar ook apart. Voorbeeld: iemand
kan een heleboel vrienden en kennissen hebben en zich emotioneel gezien toch eenzaam worden.
Bijvoorbeeld Omdat hij geen partner heeft af een huwelijk dat onbevredigend is bent maar ook
bijvoorbeeld als iemand wel een hele gelukkige relatie heeft, kan hij zich dag één zou voelen in dat
geval gaat om een sociale eenzaamheid.
-sociale eenzaamheid kan worden verminderd door social media
Aantasting va de zelfwaardering
Een gebrek aan sociale contacten kan daar toe leiden dat Mensen het gevoel hebben er niet bij te
horen en zich eenzaam gaan voelen. een gevoel van uitsluiting kan er ook toe leiden dat Mensen
zichzelf negatiever gaan beoordelen en dat hun gevoel van zelfwaardering daalt. Dit komt doordat
het zelfbeeld van Mensen een sterk sociaal karakter heeft. Mensen zien zichzelf niet als individu,
maar ook als onderdeel van de groep.
-Sociometerhypothese: Het fenomeen dat het gevoel van zelfwaardering fluctueert met de mate van
sociale acceptatie en afwijzing die mensen ervaren.
