Samenvatting
6:TOP: samenvatting REM. zie bundel voor verkoop
Samenvatting van 8 pagina's voor het vak Recht, Economie En Maatschappij aan de EUR (probleem 6)
[Meer zien]Voorbeeld 2 van de 8 pagina's
Voorbeeld 2 van de 8 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Verkoper
Volgen
Voorbeeld van de inhoud
01-03-2021REM Leerdoelen Probleem 6
Leerdoelen:
1. Welke 3 juridische manieren (privaatrecht, strafrecht en bestuursrecht) zijn er beschikbaar om
problemen op te lossen?
2. Wat zijn economisch gezien de voor- en nadelen van privaatrecht, strafrecht en
bestuursrecht?
Vraag 1: Welke 3 juridische manieren (privaatrecht, strafrecht en
bestuursrecht) zijn er beschikbaar om problemen op te lossen?
Rechtshandhaving kan worden verdeeld in toezicht en sanctionering.
- Toezicht: het toezien op het naleven van de regels. Je observeert het gedrag van een
individu/onderneming en stelt vast of hij wel of niet gehandeld heeft overeenkomstig de van
toepassing zijnde gedragsnormen. Het doel is om de potentiële normovertreder met het
uitoefenen van toezicht te prikkelen om zich aan de rechtsnormen te blijven houden.
- Sanctionering: een reactie op een geconstateerde overtreding van een regel. Sanctionering is
een ruim begrip: toepassen van sancties (schadevergoeding, boete gevangenisstraf) en
lichtere instrumenten (aanmaning, waarschuwing). Het doel van sanctionering is dat de
normovertreder in de toekomst de regels wel zal naleven en dat anderen zich door de dreiging
van sancties de regels zullen naleven.
Vanuit rechtseconomisch perspectief heeft rechtshandhaving een afschrikwekkende (preventieve)
functie. Met de afschrikkende werking van toezicht en preventie wordt geprobeerd de potentiële
overtredingen van normen te voorkomen. De reden hiervoor is de maatschappelijke schade die
ontstaat bij niet-naleving van normen. Een rationeel persoon zal een kosten en baten afweging maken
van zijn handelen. Een rechtsnorm zal overtreden worden als de verwachte baten groter zijn dan de
verwachte kosten. Als iemand een norm overtreedt, kan negatieve externe effecten hebben voor
anderen. Een potentiële normovertreder houdt bij het overtreden van de norm alleen rekening met zijn
private kosten en niet met de (hogere) maatschappelijke kosten. Daarom moeten de negatieve
externe effecten geïnternaliseerd worden. Rechtshandhavende maatregelen zetten potentiële
normovertreders aan om bij hun kosten-baten afweging niet alleen de private kosten, maar ook de
maatschappelijke kosten van normovertreding mee te wegen. Dit wordt gedaan omdat de gevolgen
van rechtshandhaving kosten vormen. Internalisering van externaliteiten vergroot de maatschappelijke
welvaart. Het vooruitzicht om de veroorzaakte schade te moeten vergoeden, kan preventieve prikkels
aan potentiële schadeveroorzakers geven om de handeling zorgvuldiger uit te voeren en/of het
activiteitenniveau aan te passen. Zo worden slachtoffers ex ante beschermd.
De drie rechtsgebieden die sancties kunnen toepassen – privaatrecht, strafrecht en bestuursrecht –
kunnen onderscheiden worden door 4 criteria:
1. ex-ante vs ex post benadering;
2. private vs publieke handhaving;
3. directe vs indirecte (methode van) interventie;
4. tijdstip van juridische interventie.
Criterium 1: ex-ante vs ex post benadering
Normen kunnen worden opgesteld voordat de negatieve externe effecten zijn veroorzaakt (ex ante) of
nadat de schade is veroorzaakt (ex post). Bij ex ante normstelling worden vaak zeer gedetailleerde
gedragsvoorschriften gegeven die nauwkeurig beschrijven aan welk gedrag een actor moet voldoen.
Het is meteen duidelijk of een bepaald handelen wel/niet een normovertreding oplevert. Bij ex post
normstelling wordt eerst een open norm gehanteerd, die later wordt ingevuld aan de hand van
omstandigheden van het concrete geval (bijv. de zorgvuldigheidsnorm van art. 6:162 BW).
, Criterium 2: private en publieke handhaving
Het initiatief tot rechtshandhaving kan bij de overheid of bij de burger liggen. Bij het privaatrecht is het
vaak een burger die een rechtszaak start en in het strafrecht is het vaak de overheid die het initiatief
tot normhandhaving en het starten van een rechtszaak neemt.
Criterium 3: directe vs indirecte (methode van) interventie
Bij een indirecte methode wordt ingegrepen in de randvoorwaarden waarbinnen gedrag plaatsvindt
een actor krijgt prikkels om zijn gedrag te veranderen (bijv. het vooruitzicht van het betalen van een
boete bij verkeerd handelen). Directe methoden beschrijven precies hoe een actor zich moet
gedragen en leggen zulk handelen op (bijv. een straatverbod door de rechter).
Criterium 4: tijdstip van juridische interventie
Juridische interventie kan op drie momenten plaatsvinden:
1. het vroegst mogelijke stadium is het stellen van regels en de handhaving ervan vóórdat een
mogelijk schadelijke handeling plaatsvindt (om negatieve externe effecten te vermijden). VB:
vervuiling van een natuurgebied voorkomen door er hekken rond te plaatsen;
2. juridische interventie kan ook nadat een bepaalde handeling heeft plaatsgevonden, maar
voordat er schade wordt veroorzaakt of los van de vraag of schade is/zal ontstaan (= act-
based handhaving). VB: een mislukte poging tot moord. De sancties zijn ex ante en indirect;
3. handhaving van regels nadat er schade is ontstaan (= harm-based handhaving). VB: iemand
aansprakelijk stellen voor de door hem veroorzaakte schade.
PRIVAATRECHT
Handhaving van privaatrechtelijke norm vindt vooral plaats via het aansprakelijkheidsrecht. Toetsing
aan de vier criteria:
1. Ex ante vs ex post: het aansprakelijkheidsrecht bestaat vooral uit open normen, waardoor er
sprake is van ex post normstelling. Een voorbeeld hiervan is de zorgvuldigheidsnorm uit het
onrechtmatigedaadsrecht (art. 6:162 BW). Maar als er sprake is van risicoaansprakelijkheid of
als het onrechtmatig handelen bestaat uit de schending van een wettelijke plicht, is de
normstelling vaak ex ante.
2. Private vs publieke handhaving: aansprakelijkheidszaken worden vaak opgestart door
slachtoffers. Het initatief tot handhaving ligt dus bij individuele burgers of bedrijven en niet de
overheid.
3. Directe vs indirecte interventie: de sanctie is vaak vergoeding van de schade van het
slachtoffer. Schadevergoeding is een indirecte manier om negatieve externe effecten te
bestrijden. Bij een verbodsanctie is er sprake van directe handhaving, maar de dwangsom
hierbij is weer indirect.
4. Tijdstip van interventie: er is in het aansprakelijkheidsrecht meestal sprake van harm-based
handhaving (= schadegerelateerde handhaving), er wordt dus ingegrepen nadat de schade is
opgetreden (ex post).
BESTUURSRECHT
Bij bestuursrechtelijke handhaving moet je o.a. denken aan vergunningen, controle en inspectie door
overheidsinstanties en het evt. opleggen en uitvoeren van bestuursrechtelijke sancties (zoals de
dwangsom en bestuursdwang). Toetsing aan de vier criteria:
1. Ex ante vs ex post: vaak worden in het bestuursrecht gedetailleerde regels opgemaakt zoals
veiligheidsvoorschriften. Er is dus een ex ante normstelling.
2. Private vs publieke handhaving: de handhaving is publiek. Het opstellen van normen, het
houden van toezicht op de naleving van de normen en het afdwingen van naleving via gezag
en/of boetes gebeurt door de overheid en evt. bijzondere instanties.
3. Directe vs indirecte interventie: bij het bestuursrecht is er directe interventie er worden
gedetailleerde regels gemaakt die beschrijven hoe actoren die activiteiten uitoefenen die
schade voor derden/en of de maatschappij kunnen opleveren zich zouden moeten gedragen.
4. Tijdstip van interventie: de interventie kan op het vroegste moment plaatsvinden, maar er
worden ook handelingsgerelateerde sancties gebruikt (bijv. een boete als een gebouw geen
goede nooduitgangen heeft). Als de kosten van toezicht op de naleving van de normen erg
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Max1998. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 72042 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen