Samenvatting van de college's van Medische Genetica 2, aangevuld met extra informatie uit het boek. Het vak wordt gegeven in het tweede kwartaal van het derde jaar van de opleiding.
Inhoudsopgave
Medische genetica 2 – les 1, C11 Principles of Molecular disease: lessons from the hemoglobinopathies........1
Medische genetica 2 – Les 2, C12 The molecular, biochemical, and cellular basis of genetic disease................7
Medische genetica 2 – les 3, C13 The treatment of genetic disorders..............................................................12
Medische genetica 2 – les 4, C15 prenatal diagnostics......................................................................................15
Medische genetica 2 – les 5, C16 Cancer genetics and genomics......................................................................20
Medische genetica 2 – les 1, C11 Principles of Molecular disease:
lessons from the hemoglobinopathies
Hemoglobinepathies
- Mutaties in genen coderend voor hemoglobine vormende eiwitten
- Model eiwit/gen voor monogenetische ziekten
- Ziektes waarbij 1 gen is gemuteerd à grootste aantal heeft een afwijking in
hemoglobine
Gen structuur
Consequenties van gen mutaties
- Hangt af van waar in het gen een mutaties optreedt
- Promotor/enhancer à ander genexpressie niveau (gen wordt minder goed/niet
afgeschreven of juist andersom, dus heel veel promotor)
KOZAK sequentie à sequentie die het begin van de translatie aangeeft
- 5’UTR, 3’ UTR à ander genexpressie niveau
- Exon à ander polypeptide (protein)
- Intron-exon boundaries à ander polypeptide (protein)
Effect van mutaties op eiwit functie
1. Verlies van functie mutaties (eiwit werkt niet meer) – loss of function
2. Toename van functie mutaties (eiwit werkt versterkt) – gain of function
3. Nieuwe eigenschap (eiwit krijgt nieuwe functie)
4. Misexpression (incorrecte expressie) à verkeerde plaats: ectopische expressie /
verkeerde moment: heterochronische expressie (dit zie je het meest bij optreden van
kankers, wat minder bij genetische aandoeningen)
(Maar valt niet allemaal in een hokje te plaatsen, bijv. een mutant eiwit met meerdere
suikergroepen (gain of function) wordt daardoor instabiel en komt minder tot expressie (loss
of function))
Verlies van functie mutatie
- Meestal gevolg van mutatie in exonen (coderende sequenties)
- Kan ook in regulatoire sequenties (UTR, intron/exon baundries)
- Bijv. alfa-thalassemie (door deletie), Turner syndroom (monosomie), retinoblastoma
(deletie in tumor-suppressor gen), beta-thalassemie
Toename van functie mutaties
2 typen:
1. Mutaties die normale functie van het eiwit verhogen
Mutaties die het biochemische fenotype veranderen
, Meestal door puntmutaties in coderende sequenties
Bijv. achondroplasia en Hb Kempsey
2. Mutaties die producties van normaal eiwit verhogen
Eiwit moet wel normaal al aanwezig zijn anders valt het onder ectopische expressie
Meestal door mutaties in promotor region en andere regulatoire sequenties
Bijv. Trisomie 21 à Downsyndroom
Nieuwe eigenschap mutaties (zeldzaam) (geen gunstige veranderingen)
- Mutaties die het biochemische fenotype veranderen
- Bijv. sickle cell anemie, ziekte van Huntington
- Meestal door mutaties in coderende sequenties
Heterochronische of ectopische genexpressie mutaties
- Komt veel voor bij kanker (oncogenen)
- Mutaties in promotor regio’s
- Ook epigenetica (dus geen genmutatie) erg belangrijk (verlies methylatie patronen)
- Bijv. erfelijke aanwezigheid van foetaal hemoglobine (HbF)
Hemoglobine
- 4 subunits à 2 alfa en 2 beta
- Extreem geconserveerde residuen à beta His92 en beta Phe42 à heme is gelinkt aan
deze residuen
Meerdere typen hemoglobine à globine switching
Typen: Hb Gower 1 – Hb Gower 2 – Hb Portland – HbF – HbA2 (zeer weinig) – HbA
- Alfa globinen altijd aanwezig (vanaf embryo)
- Mutatie in beta subunit wordt pas opgemerkt bij geboorte (HbF verdwijnt dan en
beta expressie verhoogt)
- Affiniteit van HbF voor zuurstof is veel hoger dan HbA
Locus controle regio
Beta gen cluster staat onder controle van het locus control region (LCR)
- 5 regio’s met open chromatine
- Deletie van deze regio resulteert in geen expressie van 1 van de beta globuline
eiwitten à eigenlijk blijft er een soort embryonaal hemoglobine over
Globine gen dosering
- Volwassenen hebben een te verwaarlozen hoeveelheid HbA2 (en dus een delta
subunit)
- Normaal persoon heeft 4 allelen voor alfa (2 alfa1 en 2 alfa2) (wanneer hier 1
gemuteerd is, is dit niet zo erg) (25% aangedaan)
- Gezond persoon maar 2 beta allelen à bij mutatie is er nog maar 1 goed (50%
aangedaan)
- Dus beter een mutatie in alfa dan in beta (maar alfa kan ook een effect hebben op
embryonale ontwikkeling, beta niet, want niet aanwezig in HbF)
Hemoglobinepathieen
3 typen
, 1. Structurele varianten (bijv. sickle cell anemie) à eiwit verandert maar geen
verandering in synthese à wel bijv. verandering in het vermogen om O2 te vervoeren
of een veranderde stabiliteit
2. Thalassemieen à afname in synthese of stabiliteit, resulteert in onbalans van alfa en
beta
3. Erfelijke aanwezigheid van foetaal hemoglobine (goedaardig) syndroom (soort
natuurlijke EPO)
Sickle cell anemie (HbS)
- Codon 6 van beta-globin veranderd (GAG > GTG) resulteert in Glu6Val (autosomaal
recessief)
- Heterozygoot (Sickle cell trait) à klinisch normaal maar cellen kunnen gaan ‘’sickelen’’
bij een lage O2spanning
- Deoxyhemoglobine is bijna onoplosbaar à eiwit aggregatie à verstoorde vorm rode
bloedcel (sickle cellen) à blokkeert de bloedtoevoer (vasculaire occlusie en hemolyse)
Bij lage O2 spanning gaan HbS moleculen aan elkaar zitten
- Sneller aggregatie (blokkade van bloedtoevoer)
- Kan geen zuurstof meer binden
- Homozygoot kan niet overleven – kan helemaal geen zuurstof binden
- Mutatie beschermt tegen malaria (die zit normaal in RBC, maar dit kan niet meer) à
daarom komt de mutatie veel voor (evolutie)
Monogenetische mutatie (mutatie in 1 gen)
Hb C
à Door mutatie van aminozuur op positie 6 van het eiwit (Glu6Lys)
Lijkt op sickle cell anemie maar minder ernstig
Heterozygoot geen klachten
Homozygoot meestal milde anemie klachten
Hb Hammersmith
- Beta keten substitutie Phe42Ser (1 van de 2 geconserveerde aminozuren, die heme
bindt en stabiliseert) (autosomaal dominant)
Door vervanging van phenylalanine door serine à onstabiel hemoglobine (Hb precipitatie)
met als gevolg ernstige hemolytische Heinz Body anemie (lage affiniteit voor zuurstof)
Variaties in O2 transport
Methemoglobine
- In principe geen mutant van hemoglobine
- Als het ijzer in de heme groep oxideert van Fe2+ naar Fe3+ = methemoglobine (bindt
geen O2)
- Methemoglobine reductase reduceert Fe3+ naar Fe2+, maar als dit enzym kan niet
binden (aan een mutant globine eiwit) gebeurt dit niet
- Bij ophoping van methemoglobine in het bloed ontstaat er een cyanose
- Voorbeeld van een methemoglobine à Hb Hyde Park: beta-keten His92Tyr
(autosomaal dominant)
- De subsitutie maakt de geoxideerde heme groep resistent tegen methemoglobine
reductase à Hb M (kan geen O2 vervoeren) à cyanose (asymptomatisch)
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper 01sanne. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,98. Je zit daarna nergens aan vast.