Sociale ongelijkheid, armoede en uitsluiting
HC 1. Sociale uitsluiting
Risicofactoren van sociale uitsluiting (SCP)
Macro Maatschappelijke Demografie
ontwikkelingen Economie/arbeidsmarkt
Sociale structuur, machtsverhoudingen
Waarden en normen
Meso Overheid Beleidsdoelstellingen
Wetten en regels
Beschikbaarheid, kwaliteit en toegankelijkheid
van rechten en voorzieningen
Maatschappelijke Uitvoeringsprocedures, bureaucratie,
instanties toelatingscriteria, financiële drempels,
discriminatie, stigmatisering
Micro Leeftijd, geslacht, seksuele geaardheid,
sociale afkomst, etnische herkomst
Lichamelijke en geestelijke gezondheid,
opleidingsniveau, arbeidsmarktpositie,
inkomenssituatie, zelfredzaamheid,
woonsituatie/leefomgeving
Betekenis sociale uitsluiting
Sociale uitsluiting heeft betrekking op de maatschappelijke processen en mechanismen
waardoor individuen en groepen worden uitgesloten van deelname aan het sociale leven en
volwaardig burgerschap. Het gaat hier dus nadrukkelijk om het (onvrijwillig) uitgesloten
worden en niet volwaardig deel kunnen nemen aan de samenleving.
Vormen ongelijkheid
- Economische ongelijkheid: ongelijkheid in inkomen en rijkdom;
- Sociale ongelijkheid: ongelijkheid tussen groepen in hun toegang tot zaken als
educatie, gezondheid, werk, maatschappelijke status, macht, op basis van sekse,
etniciteit, ras, sociale klasse, religie, seksuele geaardheid, fysieke of geestelijke
beperking, ruimtelijk/ geografisch;
- Politieke ongelijkheid: ongelijkheid in politieke participatie, beleidsbeïnvloeding,
politieke besluitvorming, actief burgerschap.
Verklaringen sociale ongelijkheid
- natuurlijke verschillen: genetische factoren, aangeboren kenmerken, gezondheid
- functionalistisch: individuele prestatie, de hardst werkende verkrijgt de beste positie
- verschillen in macht: maatschappelijke structuren; positie, macht, kapitaal
- sociaal geconstrueerde structuren en verschillen: gender, leeftijd, etniciteit
, Gevolgen sociale ongelijkheid
- economische groei komt vooral ten goede aan de bovenlaag, de already well off,
rijkdom concentreert zich in toenemende mate in de handen van een kleine
minderheid; vormt daarmee ook een rem op armoedebestrijding.
- negatief effect op de sociale samenhang in een samenleving, bron van sociale onrust
- political capture - negatieve invloed op de politieke participatie van de armen,
mogelijkheden hun stem te laten horen en invloed uit te oefenen op politieke
besluitvorming;
- negatief effect op het algemeen welzijn in een samenleving.
Wat is eraan te doen?
- policies and legislation: bevorderen van gelijke behandeling, bescherming van
werknemers, positieve discriminatie
- progressive taxing: zwaarder belasten van hoge inkomens, gericht op herverdeling
- social spending: sociale investeringen in educatie, gezondheidszorg, sociale
zekerheid, voorzieningen