Samenvatting van het basisboek integrale veiligheid. De volgende hoofstukken zijn samengevat: H1, 2, 5, 11, 13, 14, 15, 16, 17, 20, 22, 23, 26 en 29. De samenvatting is gebruikt voor het vak Veiligheid en Menselijk Gedrag van de minor Integraal Veiligheidsmanagement van de Hanzehogeschool.
Veiligheid en menselijk gedrag
Basisboek integrale veiligheid
Hoofdstuk 1: Veiligheid in perspectief
Geluk van mensen hangt samen met verschillende factoren, zoals economische welvaart,
levensverwachting, vrijgevigheid, sociale steun, afwezigheid van corruptie en ruimte om vrije keuzes
te maken. Nederlanders zijn gelukkig, maar maken zich zorgen over de toekomst. Veiligheid heeft
niet enkel te maken met een beredeneerd ongevalsrisico of concreet slachtofferschap, maar ook met
gevoelens van onbehagen en met onzekerheid over de toekomst. Veiligheid is verbonden met
gevoelens en emoties over grote thema’s, zoals immigratie en de klimaattop.
Doodsoorzaken bieden context voor veiligheid en het veiligheidsbeleid. Het CBS hanteert een
tweedeling in oorzaken. Uitwendige oorzaken zijn het directe gevolg van een uitwendige oorzaak.
Integrale veiligheidsdeskundigen houden zich bezig met overlijden door uitwendige oorzaken, zoals
ongevallen en geweld. Op het totaal gezien is het aantal overlijdens door uitwendige oorzaken
gering, 4,9%. Binnen die groep is de accidentele val koploper, gevolgd door zelfdoding en daarna
vervoersongevallen. Van buiten komend onheil is een oorzaak die bestreden moet worden of een
schuldige die verantwoording draagt. Letsels ontstaan als gevolg van een ongeval of doordat mensen
zichzelf of elkaar verwonden. Letsels ontstaan dus door externe oorzaken en zijn daarmee voor een
groot deel te voorkomen.
Wat thema’s zijn in veiligheid hangt samen met tal van brede maatschappelijke fenomenen en
ontwikkelingen. Dit toont aan dat veiligheidsonderwerpen voortdurend aan verandering onderhevig
zijn en maken dat het vak van de integrale veiligheidsdeskundige geen rustig bezit is. Een verandering
die al eeuwen voortgaat is de vernetwerking van de samenleving. De essentie is dat mensen
opgenomen raken in steeds dichtere en tegelijk verder reikende netwerken. Dat is onder meer
mogelijk gemaakt doordat mensen mobieler werden, staatsvorming zorgt voor een stabiele
ondergrond, arbeidsdeling steeds verder werd doorgevoerd, de verstedelijking verder doorzette en
telecommunicatie en digitalisering contact hebben vereenvoudigd. Hieruit komen onder andere
criminele activiteiten voort en andere veiligheidsvraagstukken. Tegenover de veiligheidsvraagstukken
staan ook de nieuwe mogelijkheden. De vernetwerking is de belangrijkste maatschappelijke
vernadering in relatie tot veiligheid. Er zijn nog meer maatschappelijke veranderingen relevant. Zoals
migratie en economische ontwikkeling. De genoemde fenomenen grijpen niet alleen in op veiligheid
maar ook op elkaar, overlappen elkaar deels in zekere zin. De relatie tussen migratie en veiligheid is
complex en verweven met emoties. Het is een feit dat recente immigratiestromen leiden tot nieuwe
en soms verhitte discussies over grensbewaking, normen en waarden, religies en criminaliteit. Ook
economische ontwikkelingen houden verband met veiligheid. Op macroniveau valt te denken aan het
belang van nationale economieën voor machtsverhoudingen in de wereld en de politieke stabiliteit.
Op het niveau van het individu zijn er diverse theorieën die wijzen op een verband tussen armoe en
gebrek aan kansen enerzijds en het scheden van maatschappelijke normen anderzijds. Het
bovenstaande maakt duidelijk dat en waarom het vakgebied voortdurend in beweging is en dat
maatschappelijke veiligheidsprioriteiten dus continu zullen blijven wijzigen. Het vakgebied van de
integrale veiligheidsdeskundige zal met die maatschappelijke dynamiek meebewegen en derhalve
doorlopend veranderen.
1
,Honderd procent veilig bestaat niet. Dat is ook niet nastrevenswaardig omdat de maatregelen te veel
inbreuk zouden maken op de privacy en op het overige functioneren van de samenleving. Het
risicoregelreflex is om na ieder probleem weer nieuwe regels of procedures te maken om daarmee
risico’s uit te bannen. Dat algemene principe laat onverlet dat in sommige stak omlijnde situaties wel
hoge veiligheidseisen kunnen en moeten worden gesteld. Maar over het geheel genomen is het goed
je te relaiseren dat je een schakel bent in een groot systeem. De veiligheidsonderwerpen waar je aan
werkt staan op allerlei manieren in verbinding met ontwikkelingen en partijen waarop je maar zeer
beperkt invloed hebt. Het feit dat je werkt in een groter netwerk biedt mogelijkheden. De eerste
vraag bij een veiligheidspronleem is wat betrokkenen zelf kunnen oplossen. Door de vernetwerking
verschuiven de verantwoordelijkheden. Hierdoor strekken de gevolgen van de netwerking zich
verder uit en kunnen dus ook meer partijen op hun verantwoordelijkheid worden aangesproken.
Veiligheid is mede door de vernetwerking niet de exclusieve verantwoordelijkheid van de overheid.
Veiligheid betekend dat mensen effectief beschermd zijn tegen persoonlijk leed met uitzondering van
leed door ziektes waarvan geen directe uitwendige oorzaak bekend is. Of de aantasting van goederen
een veiligheidskwestie is, hangt af van de vraag of mensen daardoor leed ondervinden. Veiligheid
betreft ook maatschappelijke structuren en voorzieningen. Veiligheidszorg is alles wat mensen doen
om hun lichamelijke en geestelijke integriteit te beschermen. De geestelijke dimensie van veiligheid
krijgt doorgaans niet zo vanzelfsprekend aandacht als de lichamelijke. Veiligheid omvat voor
iedereen de bescherming tegen verwonding en tegen een onnatuurlijke dood. Veiligheid omvat ook
de bescherming tegen psychische problemen. Risico is de kans op een gebeurtenis die de veiligheid
bedreigt maal de schadelijke effecten die daarvan het gevolg zijn.
Integrale veiligheid betekent dat je een bepaald veiligheidsprobleem in een breder perspectief
plaatst lang vier verschillende lijnen:
1. Tijd: een veiligheidsprobleem is een onderdeel van een proces, van een oorzaak-gevolgketen.
2. Ruimte: veiligheidsproblemen zijn zelden uitsluitend een lokale aangelegenheid.
3. Sociale netwerken: een veiligheidsprobleem is niet het probleem van een enkele persoon of
organisatie.
4. Kennisgebied: een multidisciplinaire aanpak.
Objectieve veiligheid is een gemeten niveau op een vooraf vastgestelde schaal van veiligheid.
Verkeersveiligheid kan je objectief vaststellen voor het tellen van het aantal gewonden en doden in
het verkeer. Subjectieve veiligheid is de mate waarin mensen zich veilig voelen. Subjectieve veiligheid
gaat over de persoonlijke beleving van veiligheid, het onveiligheidsgevoel of de angst voor
criminaliteit. Objectieve en subjectieve veiligheid houden verband met elkaar, maar verdienen ook
apart aandacht.
Sociale veiligheid verwijst naar de mate waarin mensen beschermd zijn en zich beschermd voelen
tegen persoonlijk leed door misdrijven, overtredingen en overlast door anderen. Het gaat hierbij
zowel om wat zich afspeelt tussen individuen als tussen groepen. Het gaat niet alleen om de mate
waarin mensen beschermd zijn, maar ook om de mate waarin mensen zich beschermd voelen.
Fysieke veiligheid is de mate waarin mensen beschermd zijn en zich beschermd voelen tegen
persoonlijk leed door ongevallen en tegen onheil van niet-menselijke oorsprong. We kunnen ook
zeggen dat het gaat om bescherming tegen leed door het falen van het sociaal technische systeem
waarin we leven. Hierbij kan je denken aan natuurrampen en falende machines. Fysieke veiligheid is
systemische veiligheid, maar het zijn uiteindelijk mensen die systemen hebben ontworpen en
draaiende houden.
Sociale veiligheid draait om criminaliteit en leefbaarheid. Criminaliteit is eenvoudig te omschrijven als
het plegen van misdrijven. De bestrijding is georganiseerd in de justitiële keten. Bij criminaliteit is
vaak onduidelijk of een delict zorgt voor persoonlijk leed. Leefbaarheid is de mate waarin de
woonomgeving van mensen past bij hun fysieke en psychische behoeften. Een omgeving is leefbaar
als zij de mensen die daar wonen in staat stelt om in hun levensbehoeften te voorzien.
In verband met bedrijven zijn de drie hoofdthema’s in veiligheid: externe veiligheid, interne
veiligheid en bedrijfsveiligheid. Externe en interne veiligheid zijn vormen van fysieke veiligheid. In het
besluit van externe veiligheid inrichtingen staat externe veiligheid omschreven als kans om buiten
een inrichting te overlijden als rechtstreeks gevolg van een ongewoon voorval binnen die inrichting
waarbij een gevaarlijke stof betrokken is.
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Willemijnnooter. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.
