Hoofdstuk 12 Endocrien systeem
Hypofyse aandoeningen
De hypofyse kan te weinig hormonen aanmaken. Hypofunctie wordt ook wel
hypopituïtarisme genoemd, er is dan een tekort aan een of meer hormonen van de
hypofysevoorkwab.
Hypofunctie van de hypofysevoorkwab
Hypofysaire dwerggroei
Hypofysaire dwerggroei ofwel groeihormoondeficiëntie ontstaat bij kinderen wanneer de
hypofyse te weinig groeihormoon produceert.
De belangrijkste verschijnselen: vertraagde groei, afwezige/late seksuele ontwikkeling.
Oorzaken: trauma aan hypofyse, genetische factoren of een tumor.
Diagnostiek: bloedonderzoek waarbij een lage GH-spiegel wordt gevonden en
beeldvormend onderzoek.
Diabetes insipidus
Een verminderde afgifte of werking van ADH leidt tot diabetes insipidus.
Symptomen: polyurie, extreme dorst → polydipsie (overmatige vocht inname), pollakisurie
(vaak moeten plassen), verstoorde nachtrust, vermoeidheid overdag, koorts, hoofdpijn,
gewichtsverlies en een lage bloeddruk.
DIagnostiek: anamnese, LO, urineonderzoek, dorstproef en bloedonderzoek. Urine is
kleurloos. De dorstproef - 36 uur niet drinken en dan wordt de urineproductie, osmolariteit en
het soortelijk gewicht van de urine en de bloeddruk gemeten.
Centrale diabetes insipidus: meestal gevolg van beschadiging aan de hypofyse
Nefrogene diabetes insipidus: beschadiging van de nieren waarbij de niertubuli ongevoelig
geworden zijn voor ADH.
, Hyperpituïtarisme
Gigantisme
Gigantisme bij kinderen is het gevolg van een overmatige productie van
groeihormoon. Patiënten met gigantisme hebben grove gelaatstrekken en extreem
grote handen en voeten.
Symptomen: hoofdpijn, overmatig zweten en een late puberteit. Op den duur
kunnen gewrichtsproblemen, hart- en vaatafwijkingen en spierzwakte ontstaan.
Oorzaak: vaak een goedaardige tumor in de hypofyse.
Diagnostiek: LO, bloedonderzoek, beeldvormend onderzoek en eventueel een
biopt.
Behandeling: operatie/bestraling, soms ook medicatie die GH remmen.
Acromegalie
Acromegalie ontstaat bij volwassenen door een overmaat aan
groeihormoon. Vaak bestaan de symptomen al jaren voordat de
diagnose wordt gesteld. Omdat bij volwassenen de groeischijven al
gesloten zijn zullen de botten niet meer in de lengte groeien. Groei van
de weke delen en verdikking van kleine beenderen veroorzaken de
symptomen: grote handen en voeten, groot hoofd met een groot
voorhoogd, sterk gegroeide kaken met uiteeinstaande tanden, grote
tong en artritis.
Behandeling: bestrijden symptomen en behandeling van de oorzaak.
Schildklieraandoeningen
Hypothyreoïdie
Hypothyreoïdie is het gevolg van een verminderde productie van
schildklierhormoon door de schildklier.
Oorzaken: meestal auto-immuunziekte, gehele of gedeeltelijke
verwijdering van de schildklier, radiotherapie, overbehandeling
van een te snel werkende schildklier en bepaalde geneesmiddelen
zoals lithium.
Symptomen: gewichtstoename, droge huid, haaruitval, zwelling
van het gezicht, handen, benen, enkels of voeten, extreme kouwelijkheid, pijnlijke spieren of
gewrichten, rauwe stem, obstipatie, hevige of onregelmatige menstruatie, moeheid,
vertraagd denken, geheugenproblemen, trage spraak, depressie, vergrote schildklier,
verhoogd cholesterolgehalte in het bloed, bradycardie en onvruchtbaarheid.
Congenitale hypothyreoïdie
Congenitale hypothyreoïdie (CHT) ontstaat meestal door hypoplasie (onderontwikkeling)
of aplasie (afwezige ontwikkeling) van de schildklier.
Symptomen: hernia umbilicalis, opgezette buik, sloomheid, sufheid, gewichtstoename
ondanks de voedingsproblemen, vertraagde lengtegroei, ontwikkelingsachterstand,
zwelling van de oogleden en een grote tong.