GD1 Blok 2 GOM Iris Schoonderwaldt
Inhoudsopgave
GOM 1: Epilepsie en ataxie ..................................................................................................................... 4
Inleidend hoorcollege.......................................................................................................................... 4
Ataxie ................................................................................................................................................... 6
Casussen .......................................................................................................................................... 8
Epilepsie ............................................................................................................................................ 12
GOM 2: Klinisch redeneren neurologie ................................................................................................. 19
Inleidend hoorcollege........................................................................................................................ 19
Casussen ............................................................................................................................................ 21
GOM 3: Parese....................................................................................................................................... 26
Inleidend hoorcollege........................................................................................................................ 26
Casussen ............................................................................................................................................ 29
GOM 5: Practicum verbanden en spalken............................................................................................. 34
GOM 6: Arthrocentese en arthrotomieën ............................................................................................ 39
Arthrocentese.................................................................................................................................... 39
Arthrotomie ....................................................................................................................................... 41
GOM 7: Peestrauma, externe fixatie en amputaties............................................................................. 48
GOM 8: Anatomie voorpoot .................................................................................................................. 55
Thema 1: Aanhechting voorbeen ...................................................................................................... 55
Thema 2: Intrinsieke musculatuur schouder en bovenarm .............................................................. 60
Thema 3: Elleboog en intrinsieke musculatuur onderarm ................................................................ 64
Thema 4: Carpus, metacarpus en digiti ............................................................................................. 68
Thema 5: Innervatie en vascularisatie............................................................................................... 69
GOM 9: Anatomie achterpoot ............................................................................................................... 72
Thema 1: Benige opbouw van het bekken en proximale achterpoot ............................................... 72
Thema 2: Aanhechting achterbeen ................................................................................................... 75
Thema 3: Kniegewricht en intrinsieke musculatuur onderbeen ....................................................... 81
Thema 4: Bouw tarsus en ondervoet ................................................................................................ 86
Thema 5: Vascularisatie en innervatie achterpoot ........................................................................... 87
GOM 10: Hals en rug ............................................................................................................................. 91
Thema 1: Exterieur en wervelkolom ................................................................................................. 91
Thema 2: Passieve stabilisatie en beweeglijkheid van de wervelkolom en wervelkanaal................ 95
Thema 3: Bewegingen van de kop-halsregio .................................................................................... 96
Thema 4: Hals en rugstrekkers .......................................................................................................... 97
Thema 4b: In detail het transversospinalissysteem ........................................................................ 101
1
,GD1 Blok 2 GOM Iris Schoonderwaldt
Thema 5: Rugbuigers ....................................................................................................................... 102
GOM 11: Normale röntgenanatomie van het skelet........................................................................... 106
Voorbereiding.................................................................................................................................. 106
Inleidend hoorcollege .................................................................................................................. 106
Practicum......................................................................................................................................... 110
Casussen ...................................................................................................................................... 110
GOM 12: Normale röntgenanatomie van de thorax ........................................................................... 117
Voorbereiding.................................................................................................................................. 117
E-learning radio-anatomie thorax ............................................................................................... 117
E-learning radio-anatomie afwijkende thorax ............................................................................ 119
Practicum......................................................................................................................................... 126
Inleidend hoorcollege .................................................................................................................. 126
Casussen ...................................................................................................................................... 134
GOM 13: Normale röntgenanatomie van het abdomen ..................................................................... 142
Voorbereiding.................................................................................................................................. 142
Inleidend hoorcollege gecombineerd met de zelfstudiemodule ................................................ 142
Practicum......................................................................................................................................... 149
Stations ........................................................................................................................................ 149
Casussen ...................................................................................................................................... 155
GOM 14: Vaccinatie hond en kat ........................................................................................................ 158
Werkgroep ....................................................................................................................................... 158
GOM 15: Ontwormen .......................................................................................................................... 163
Voorbereidende zelfstudiemodule ................................................................................................. 163
Mentimeter ..................................................................................................................................... 165
Werkgroep ....................................................................................................................................... 165
GOM 16: Cirkel van geweld ................................................................................................................. 169
GOM 17: Angst en agressie bij de hond .............................................................................................. 172
GOM 18: Gedragsproblemen kat ........................................................................................................ 174
GOM 19: Voeding van het geriatrische dier (incl. cognitie) ................................................................ 178
GOM 20: Voeding van het groeiende dier en dieren tijdens dracht en lactatie ................................. 183
GOM 22: Therapie van gewrichtsaandoeningen................................................................................. 189
Zelfstudiemodule............................................................................................................................. 189
Werkgroep ....................................................................................................................................... 194
Nabespreking................................................................................................................................... 194
GOM 23: Farmacotherapie tijdens dracht en lactatie......................................................................... 199
GOM 24: Cycliciteit en mogelijkheden tot beïnvloeding daarvan ...................................................... 202
2
,GD1 Blok 2 GOM Iris Schoonderwaldt
Zelfstudie ......................................................................................................................................... 202
Werkgroep ....................................................................................................................................... 204
GOM 25: Afwijkende vaginale uitvloeiing en diktes ........................................................................... 210
Zelfstudievragen .............................................................................................................................. 210
Werkgroep ....................................................................................................................................... 210
GOM 26: Dracht, partus en puerperium ............................................................................................. 217
Zelfstudie ......................................................................................................................................... 217
Werkgroep ....................................................................................................................................... 219
GOM 27: Pediatrie en spoedgevallen.................................................................................................. 224
GOM 28: Voortplanting kleine zoogdieren en vogels ......................................................................... 230
GOM 29: Gebruik van DNA informatie voor genomic prediction & selection .................................... 235
Kennisclip SNPs................................................................................................................................ 235
Werkgroep ....................................................................................................................................... 235
Nabespreking................................................................................................................................... 237
GOM 30: Rasgebonden gezondheid .................................................................................................... 241
Inleidend hoorcollege...................................................................................................................... 241
Catlab............................................................................................................................................... 241
Raskeuze .......................................................................................................................................... 246
3
,GD1 Blok 2 GOM Iris Schoonderwaldt
GOM 1: Epilepsie en ataxie
Inleidend hoorcollege
Aanpak neurologische patiënt
• Formuleer het probleem zo concreet mogelijk
• Is het een neurologisch probleem?
o Afwijkingen in neurologisch onderzoek?
o Zonder afwijkingen in het neurologisch onderzoek kan er nog steeds sprake zijn van
een neurologisch probleem, bijv. primaire epilepsie
• Bepaal de lokalisatie
• Stel DDx op
• Zet in volgorde van waarschijnlijkheid
• Maak diagnostisch/therapeutisch plan
Witte stof vs. grijze stof
Centraal in het ruggenmerg zie je de grijze vlinder (grijze stof). Hierin liggen de cellichamen van de
zenuwcellen en de interneuronen. Hierbuiten ligt de witte stof. Dit zijn de uitlopers van de
zenuwcellen, welke omringd zijn met myeline
Spinale reflex
• Kniepeesreflex
• M. extensor carpi radialis reflex
• Buig-/terugtrekreflex
• Anusreflex
Het signaal komt via een afferent neuron dorsaal het ruggenmerg in, en wordt in de
grijze stof via een interneuron overgeschakeld op een motorneuron. Er gaat geen
signaal naar de hersenen!
Je krijgt een verminderde reflex wanneer de laesie ergens in de reflexboog zit. Je krijgt
een versterkt pathologisch reflex wanneer de laesie craniaal van de reflexboog zit. De
remming vanuit de hersenstam valt dan namelijk weg.
4
,GD1 Blok 2 GOM Iris Schoonderwaldt
Proprioceptie
Bij proprioceptie ben je je bewust van de stand en beweging van de ledematen in de ruimte. Door
het voetje in een afwijkende houding neer te zetten kan worden gekeken of dit door het dier wordt
gecorrigeerd:
• Dubbeltreden
• Hinkelen
• Plaatsingsreacties
• ‘Kruiwagen’
• ‘Hemilopen’
De ascenderende proprioceptieve banen naar de hersenen lopen in de witte stof. Ascenderende
banen zijn lange banen, en als deze niet gemyeliniseerd zouden zijn zou het signaal veel te langzaam
worden doorgegeven.
Je krijgt afwijkende houdingsreacties wanneer er ergens langs deze banen iets mis gaat.
Proprioceptie is het eerste wat uitvalt wanneer je druk van buitenaf op het zenuwstelsel krijgt, vaak
al vóór je klachten als parese krijgt. Wanneer een hond normale houdingsreacties heeft, is de kans op
een spinaal probleem klein.
Diepe pijnperceptie
Dit zijn alleen sensorische banen. Deze banen lopen heel diep in het ruggenmerg, en pijn is het
laatste wat uitvalt. Je test pijnperceptie dus niet bij een dier dat nog kan lopen. Langer dan 12-24u
geen diepe pijnperceptie heeft een hele slechte prognose.
DDx
Vitamin D/Damnit V
5
,GD1 Blok 2 GOM Iris Schoonderwaldt
Progressie neurologische aandoeningen
Ataxie
Oorzaak van ataxie
Voor de oorzaak van ataxie zijn er 3 mogelijke lokalisaties:
• Spinaal
• Vestibulaire systeem
o Perifeer
o Centraal
• Cerebellum
Afhankelijk van de symptomen kun je beredeneren waar het probleem zou moeten zitten.
Als we het hebben over het vestibulaire systeem kan het probleem zich zowel perifeer als centraal
bevinden:
• Perifeer (buiten de schedel)
o Receptoren binnenoor
o N. vestibulo-cochlearis (VIII)
• Centraal (binnen de schedel, hersenstam)
o Vestibulaire kernen hersenstam
o Neuronen cerebellum
6
,GD1 Blok 2 GOM Iris Schoonderwaldt
Symptomen spinale ataxie
• Afhankelijk van lokalisatie, bijv. C1-C6 vs. T2-L3
• Ataxie en parase
• Mogelijk afwijkende houdingsreacties
• Geen nystagmus
• Geen tremoren
• Geen scheve kopstand/ataxie kop
Symptomen cerebellare ataxie
• Ataxie van kop, romp en ledematen
• Hypermetrie, dysmetrie
• Tremoren
• Proprioceptie niet afwijkend
• Geen parese
• Nystagmus
• Verminderde dreigreflex
Symptomen vestibulaire ataxie
• Symptomen perifere vestibulaire ataxie
o Scheve kopstand (head tilt)
▪ Als de laesie beiderzijds zit is dit niet!
o Ataxie, omvallen
o Braken/speekselen
o Soms nystagmus, horizontaal of roterend
o Proprioceptie normaal
o Geen parese
o Soms facialisparalyse of Horner
• Symptomen centrale vestibulaire ataxie
o Scheve kopstand
o Ataxie, omvallen
o Braken/speekselen
o Nystamus: horizontaal, roterend of verticaal/positieveranderings
o Afwijkende proprioceptie
o Parese
o Zelfden facialisparalyse/Horner
o Uitval andere kopzenuwen (V-XII)
De flowchart hieronder laat het stappenplan voor aanvullend onderzoek zien bij vestibulaire ataxie.
7
,GD1 Blok 2 GOM Iris Schoonderwaldt
Casussen
Casus 1
• Signalement: Rottweiler, reu, 2 jaar
• Anamnese: sinds 2 maanden een afwijkende gang met progressief verloop
• Filmpje: de hond heeft ataxie van alle vier zijn poten én de romp. Daarnaast is er
hypermetrie van de voorpoten zichtbaar. Ook lijkt er sprake te zijn van tetraparese, omdat
de hond af en toe door zijn poten zakt.
• Neurologisch onderzoek: de spinale reflexen zijn zowel voor als achter normaal.
Dubbeltreden achter wordt erg traag gecorrigeerd, voor is dit redelijk normaal. De nagels aan
de voorpoten zijn te kort afgesleten.
Probleemlijst
• Ataxie van 4 poten
• Tetraparese
• Hypermetrie voorpoten
• Verminderde proprioceptie
• Gekruiste strekreflex? → was erg lastig te zien!
Wat is de lokalisatie?
• Cerebellum
• Spinaal C1-C6
• Spinaal C6-T2
• Spinaal diffuus
• Perifeer
De ataxie is spinaal, want er is sprake van zowel parese als een afwijkende proprioceptie, maar niet
van een afwijkende kopstand (dus vestibulair kan niet).
Er is sprake van tetraparese en ataxie van alle vier de poten, waardoor je op een lokalisatie van C1-C6
uitkomt. Wanneer de laesie in C6-T2 zou zitten zou je de normale spinale reflexen aan de voorpoten
niet kunnen verklaren. Doordat de banen naar de voor- en achterpoten op andere plekken in het
ruggenmerg lopen kun je voor en achter wel andere houdingsreacties krijgen.
DDx spinale tetraparese en -ataxie
8
,GD1 Blok 2 GOM Iris Schoonderwaldt
Diagnostisch plan
De volgende stap is het maken van een MRI. Een röntgenfoto is een stuk goedkoper, maar je kunt het
ruggenmerg dan nooit goed in beeld krijgen. Als de hond heel erg pijnlijk op zijn rug zou zijn zou dat
wel een reden kunnen zijn om eerst een röntgenfoto te maken.
Uitslagen:
Röntgenfoto: niet afwijkend
Myelogram: niet afwijkend
Liquorpunctie: niet afwijkend
Deze hond wordt erg verdacht van een degeneratieve aandoening van het ruggenmerg. Bij de
Rottweiler komt een specifiek probleem voor: leucoencephalomalacie van de Rottweiler.
Casus 2
• Signalement: Franse bull, reu, 3 jaar, 11 kg
• Anamnese:
o Sinds 1,5 jaar recidiverende oorproblemen:
▪ Krabben
▪ Vieze oren
▪ ‘Bloemkoolwoekeringen’
o Sinds een jaar geringe scheve kopstand
o Sinds 3 weken rondjes lopen
• Filmpje: de hond draait rechtsom rondjes en heeft een head tilt naar rechts.
• Neurologisch onderzoek: dreigreflex en ooflidreflex aanwezig. De proprioceptie linksachter is
vertraagd, en linksvoor mogelijk een klein beetje vertraagd. Bij het rechthouden van de kop
blijft het rechteroog wekijken naar rechtsonder (ventrolaterale strabismus).
Probleemlijst
• Head tilt naar rechts
• Dwangmatig rondjes lopen
• Ventrolaterale strabismus van het rechteroog wanneer de kop rechtop wordt gezet
• Linksachter een verminderde proprioceptie
Wat is de lokalisatie?
• Cerebrum
• Cerebellum
• Perifeer vestibulair
• Centraal vestibulair
De ataxie is vestibulair, want er is sprake van een head tilt. Er zijn sterke aanwijzingen dat het
probleem centraal is vanwege de afwijkende proprioceptie. Aangezien de hond ook dwangmatig
gedrag vertoont is het ook nog de vraag of de grotere hersenen niet ook meedoen.
9
, GD1 Blok 2 GOM Iris Schoonderwaldt
DDx centrale vestibulaire ataxie
Diagnostisch plan
We denken dat het probleem in de hersenstam is, dus daarom is een MRI weer de beste optie. Je
kunt dan meteen de grote hersenen meenemen.
Er is een tijdje geweest dat we op de faculteit zonder MRI zaten, waardoor we waren aangewezen op
de CT. Wat op deze CT opvalt is dat de bullae vrij dik zijn. Dit zou door een ontsteking kunnen
komen, maar bij dit ras zijn dikkere bullae vrij normaal. Verder horen bullae luchthoudend (zwart) te
zijn, terwijl hier iets van weefsel of vloeistof in de bullae aanwezig is. Ook zie je in de gehele
uitwendige gehoorgang geen lucht. Ze zijn helemaal dichtgewoekerd met weefsel.
Conclusie op basis van CT: otitis externa en media/interna. Op basis hiervan zou je een perifere
vestibulaire ataxie verwachten, maar dat was bij dit hondje niet het geval. Bij dit hondje is er
waarschijnlijk secundaire intracraniale uitbreiding als gevolg van het doorbreken van de otitis media.
Hij loopt namelijk al meer dan één jaar met dit probleem.
Behandeling van de otogenetische (meningo)encephalitis:
• Ventrale bullae osteotomie
• Antibiotica o.g.v. ABG
• Goede prognose!!
10
