100% tevredenheidsgarantie Direct beschikbaar na betaling Zowel online als in PDF Je zit nergens aan vast
Eerder door jou gezocht
Samenvatting HC2 Verlichting Complete samenvatting van hoofdcontext 3 voor het eindexamen geschiedenis 2022, alle jaartallen, gebeurtenissen en begrippen uitgelegd en met per paragraaf passende kenmerkende aspecten!€4,99
Samenvatting HC2 Verlichting Complete samenvatting van hoofdcontext 3 voor het eindexamen geschiedenis 2022, alle jaartallen, gebeurtenissen en begrippen uitgelegd en met per paragraaf passende kenmerkende aspecten!
Verlichting 1650 – 1900
3.1 Wetenschappelijke revolutie
KA 23: Het streven van vorsten naar absolute macht
KA 26: De wetenschappelijke revolutie
KA 27: Rationeel optimisme en verlicht denken dat werd toegepast op alle
gebieden van de samenleving
KA 28: Voortbestaan van het Ancien Régime met pogingen om het vorstelijk
bestuur op eigentijdse verlichte wijze vorm te geven (verlicht absolutisme)
Geleerden waren vroeger geestelijken. Dit veranderde tijdens de renaissance, er kwamen
onderzoekers die niet meer van de kerk afhankelijk wilden zijn tijdens onderzoek. Ze namen
inspiratie uit de klassieke oudheid en gingen gebruik maken van de kritische methode (niet
meer alles op God afschuiven) ontstaan wetenschappelijke revolutie.
1600: ontstaan wetenschappelijke revolutie met als kenmerken;
Nieuwe manier van onderzoeken; observeren, experimenteren en redeneren
Grote veranderingen in mensen hun leven; uitvinding nieuwe energie bronnen en
meer medische kennis
Gewelddadig verzet van de kerk, overheid en sommige bevolkingsgroepen.
Oorzaken wetenschappelijke revolutie:
De ontdekkingsreizen; verbreding van wereldbeeld vanaf 15e eeuw
Ambachtelijke technieken; veel praktische kennis over meet- en wiskunde door
handel
Humanistische tekstanalyse; onderzoeken oud klassieken werken, nadruk op
zelfstandig denken van de mens
Rationalisme; kennis komt voort uit logisch denken niet uit geloof
Empirisme; kennis komt voor uit empirie
Inzichten uit wetenschappelijke revolutie:
Natuurwetten
Wonderen uit bijbel zijn niet te verklaren met menselijk verstand
Overal op de wereld verschillende culturen
Hervorming in West-Europa door kritiek op katholieke kerk vanuit humanisme
Gevolgen: veel debatten over positie van godsdienst in de samenleving godsdienst en
geweten werden steeds minder verantwoordelijkheid van kerk / staat, maar meer van
individu bijna alle vorsten lieten maar 1 godsdienst toe in hun gebied.
3.2 Wetenschappelijke Revolutie leidt tot de Verlichting
KA 23: Het streven van vorsten naar absolute macht
KA 26: De wetenschappelijke revolutie
KA 27: Rationeel optimisme en verlicht denken dat werd toegepast op alle
gebieden van de samenleving
1
, 2021-2022
KA 28: Voortbestaan van het Ancien Régime met pogingen om het vorstelijk
bestuur op eigentijdse verlichte wijze vorm te geven (verlicht absolutisme)
Verlichters / aanhangers van de verlichting: wetenschappelijke methoden moeten ook
worden toegepast op de samenleving. Mensen gedragen zich volgens natuurwetten, die
kunnen ze leren kennen door verstand goed te gebruiken ‘ze komen dan uit de duisternis’.
De verlichters wilden bepaalde gebieden van de samenleving toetsen aan redelijkheid:
Traditie; gezag van leiders (kerk en adel) werd in twijfel getrokken. Er werd gepleit
voor scheiding Kerk en Staat
Religieuze praktijken; verschillende gelovigen moeten elkaar niet afstraffen maar
elkaar verdragen
Bestaande gezagsverhoudingen;
- Volkssoevereiniteit; de macht uitoefeners moeten hun macht ontlenen aan en zich
verantwoorden tegenover het volk
- Sociaal contract tussen volk, vorst of burgers onderling moest voorkomen dat er een
oorlog komt tussen volk en vorst of burgers onderling
- Scheiding van machten in een staat
Opvoeding: ouders moeten meer aandacht besteden aan opvoeding van hun kind.
Ze moeten hen meer kind laten zijn en ze de natuurwetenschappen laten ervaren.
Onderwijs: alle kinderen zijn gelijk geboren en verdienen dezelfde kansen. In het
onderwijs moesten ze zelf leren oordelen en niet alles volgen wat de docent predikt.
Verbreiding van kennis
- onderzoekers gingen resultaten uitwisselen en samenwerken in verenigingen
- 1751: ontstaan encyclopedie door Denis Diderot
Maatschappij kritiek leidde tot optimisme en geloof in maatschappelijke voorruitgang. Toch
heeft menselijk verstand zijn grenzen; dingen als oneindigheid heelal en de ziel. Ook
bepalen niet-rationele overwegingen het gedrag van mensen. Kant; we kunnen de echte
werkelijkheid niet kennen omdat we die zelf in onze gedachten vormgeven op basis van de
werkelijkheid die we waarnemen.
3.3 De belangrijkste verlichters en hun invloed
KA 23: Het streven van vorsten naar absolute macht
KA 26: De wetenschappelijke revolutie
KA 27: Rationeel optimisme en verlicht denken dat werd toegepast op alle
gebieden van de samenleving
KA 28: Voortbestaan van het Ancien Régime met pogingen om het vorstelijk
bestuur op eigentijdse verlichte wijze vorm te geven (verlicht absolutisme)
Locke en Rousseau gingen allebei uit van:
Natuurrechten: rechten die altijd voor iedereen gelden omdat ze zijn gegeven door
de natuur: vrijheid, leven en bezit.
Sociaal contract: contract tussen volk en vorst of burgers onderling om natuurlijke
rechten te beschermen. Volk mag regering omwerpen als ze ontevreden zijn.
Burgers moeten wel rechtspraak overdragen aan overheid
Via de wetgeving moet de overheid de rechten van de burgers beschermen
2
, 2021-2022
Boek van Locke Two treatises of Government bevatte de volgende rechten:
Regeringen moeten hun beleid op gelijke wetten voor iedereen baseren
Belasting mogen alleen met toestemming van het volk/ zijn vertegenwoordigers
worden geheven
De staat mag geen dwang uitoefenen op de burgers bij godsdienstkeuze
Staat moet alle godsdienst gelijk behandelen
De wetgevende macht moet blijven bij degene die de macht gekregen heeft van het
volk
Ideeën van Rousseau:
Vrijheid en gelijkheid van armen en slaven:
Alle mensen waren gelijk en hadden recht op de natuurrechten.
Privébezit zit gelijkheid in de weg, de rijken onderdrukken de armen
Vormen van directe democratie op basis van Algemene Wil
In sociaal contract moest iedereen gehoorzamen aan de algemene wil
Trias politica van Montesquieu: scheiding van een staat moet verdeeld worden in een
wetgevende, uitvoerende en rechtsprekende macht die in verschillen handen moesten liggen
om machtsmisbruik te voorkomen.
Wetgevende macht: maakt wetten en schaft oude af
Uitvoerende macht: overheid sluit vrede, verklaart oorlog, stuurt of ontvangt
ambassadeurs en zorgt voor veiligheid van volk
Rechtsprekende macht: bestraft misdaden en oordeelt over ruzies tussen mensen
Mercantilisme: regeringsmaatregelen om de uitvoer zoveel mogelijk te bevorderen en de
invoer zoveel mogelijk af te remmen
Econoom Adam Smith vond dat het mercantilisme vervangen moest worden vervangen door
economisch beleid gebaseerd op vrijemarkt.
Rationeel eigenbelang had een belangrijke rol hierin:
Als iedereen op eigen welvaart uit is zal dit leiden tot welvaart voor iedereen
Eigenbelangen van individuen worden als het ware geleid door onzichtbare hand
3.4 Veranderingen in de politieke cultuur
KA 23: Het streven van vorsten naar absolute macht
KA 26: De wetenschappelijke revolutie
KA 27: Rationeel optimisme en verlicht denken dat werd toegepast op alle
gebieden van de samenleving
KA 28: Voortbestaan van het Ancien Régime met pogingen om het vorstelijk
bestuur op eigentijdse verlichte wijze vorm te geven (verlicht absolutisme)
Nieuwe ideeën vonden brede verbreiding en werden uitvoerig besproken in privé en publiek
domein:
Privé: bijeenkomsten van hoge klasse in de salons van rijke vrouwen
Publiek: toneel, boeken, tijdschriften en bibliotheken. Deze waren er ook in rondreizende
vorm, hierdoor werden de ideeën nog sneller verspreid.
Absolutisme: regeringsvorm waarin geloofd wordt dat de koning zijn macht van God (Droit
Divin) krijgt en daarom alle macht in handen heeft en geen verantwoording hoeft af te
leggen aan het volk. Het volk mocht geen kritiek uiten op de koning.
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper kikimeeuwissen. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,99. Je zit daarna nergens aan vast.
