Kritische beroepssituatie Stomazorg
Situatie
De situatie speelde zich af op de urologie/gynaecologie afdeling in het Erasmus MC. Op de afdeling wordt er
gestreefd naar deskundige, toegewijde verpleegkundige zorg voor de patiënt en haar omgeving. De patiënt
om wie deze situatie gaat is meneer V. Hij is 79 jaar, getrouwd en heeft 2 volwassen kinderen. De reden van
zijn opname is een RARC (cystectomie & Bricker robot assisted). Ten gevolge van de operatie kreeg hij een
urostoma (zie bijlage operatie/ziektebeeld) Daarnaast heeft de patiënt ook een maaghevel en bengmark. De
patiënt is zelfstandig, hiermee bedoel ik dat hij de ADL zelf doet. Daarnaast doet hij thuis ook nog het
huishouden en beweegt hij regelmatig. Echter heeft de patiënt de stomazorg nog niet zelfstandig uitgevoerd.
In deze situatie werkte ik samen met een verpleegkundig begeleider.
Taak
’s Ochtends had ik als leerdoel om de zorg van 2 patiënten zelfstandig te kunnen coördineren. Zo wilde ik
voorlichting geven over de stomazorg aan mijn patiënt door middel van het instructiemodel (zie bijlage 2)
om zo de zelfredzaamheid te vergroten. Hierbij wilde ik ook een gesprek met de patiënt voeren over het
hebben van een urostoma en wat voor invloed dit heeft op zijn leven. Daarnaast houd ik het activiteitenplan
en rapportage bij door de dag heen. Aan het begin van de dienst heb ik mijn leerdoelen doorlopen met mijn
verpleegkundige begeleider, aan de hand van mijn startdocument (11). Ik heb bij de verpleegkundige
aangegeven dat ik hulp vraag wanneer ik een handeling nog niet zelfstandig mag uitvoeren (16). Daarbij
koppel ik terug wat ik aan het doen ben door de dag heen zodat ook zij op de hoogte is van hoe het gaat met
de patiënt en wat er nog moet gebeuren. Tot slot vertelde ik dat ik graag feedback wilde krijgen op de
bovenstaande punten aan het einde dag.
Actie
Voordat ik naar mijn patiënt ging heb ik eerst uitgezocht wat de operatie RARC (cystectomie & Bricker robot
assisted) inhoudt, door wetenschappelijke informatie erover op te zoeken. Ook ben ik erachter gekomen
door middel van de rapportage, dat meneer een maaghevel heeft, dit ten gevolge van ileus. Daarnaast heb ik
in het stomaformulier op HIX gekeken wat voor soort stoma de patiënt heeft en hoe deze verzorgt moet
worden. Hierbij heb ik het protocol van de urostoma erbij gepakt en deze goed doorgelezen (7,14) (zie
bijlage protocol). Dit heb ik allemaal gedaan zodat ik de achtergrond van de zorgvrager ken en hem de juiste
voorlichting kan geven.
Op het moment dat ik bij de patiënt naar binnen liep om 8 uur, zag ik dat er niks in de zak van de maaghevel
zat. Om 6 uur ‘s ochtends is de zak geleegd en na 2 uur zit er nog steeds niks in, dit riep vragen bij mij op
want dit zou wellicht kunnen betekenen dat de maagsondelijn niet goed afloopt of dat het maagsap weer
goed doorloopt. Aan de hand van deze informatie heb ik ervoor gekozen om actie te ondernemen door dit
terug te koppelen aan de verpleegkundige (1, 7) Tijdens de artsenvisite heb ik dit ter sprake gebracht en
gevraagd wanneer de maaghevel eruit mag.
De arts gaf aan dat er eerst handmatig bepaalt moet worden wat de retentie is. Aan de hand van de
hoeveelheid maagsapproductie wordt er dan gekeken of de maaghevel eruit mag. Het beleid voor de dag
heb ik vervolgens gerapporteerd in het HiX-Systeem (6).
, In overleg met de verpleegkundige heb ik handmatig de retentie bepaald. Hierbij zuig je door middel van een
spuit de maagsap eruit en meet je hoeveel dit is. Bij de patiënt was het 0cc. Dit laat dus zien dat het maagsap
weer goed door de maag naar de darmen loopt. In samenspraak met de verpleegkundige heb ik besloten de
maagsondelijn niet te verwijderen omdat ik me hier niet bekwaam genoeg voor voelde vanwege het feit dat
de patiënt ook nog een bengmark had, deze kan dan makkelijk meekomen bij het verwijderen (16).
Na de artsenvisite begon ik met de dagelijkse verzorging van de patiënt. Ik had gelezen in de rapportage dat
hij de ADL zelfstandig verricht. Ik vroeg voor de zekerheid of hij hulp nodig had, ik merkte op dat hij nog
sondevoeding kreeg. De pleister van de sondevoeding slang moet namelijk altijd droog blijven. Dit om te
voorkomen dat de pleister nat wordt en de slang uit de neus van de patiënt valt (1, 13). Ik heb hem dus
geholpen met het drooghouden van de pleister omdat hij vertelde dat het hem niet alleen gaat lukken, dit
vond hij heel fijn (5).
Ik heb samen met de patiënt een planning gemaakt met de patiënt over de zorg van de dag en hoe we dit
gaan uitvoeren, zodat hij op de hoogte is van wat er gaat gebeuren en wat hem staat te wachten (1, 12). We
hebben afgesproken dat ik over een uur terugkom om de stomavoorlichting te geven (Stap 1) Als de zorg
voor de urostoma is afgerond, gaat hij mobiliseren (3). Omdat de patiënt de laatste dagen vrij misselijk was,
lag hij veel op bed. Hierdoor loopt hij een verhoogd risico op decubitus, volgens de Waterlow score.
Aangezien hij zich beter voelde heb ik er meteen voor gekozen om het mobiliseren uit te breiden (1, 3, 10).
Vervolgens heb ik dit teruggekoppeld aan de verpleegkundige (12). Aan de hand van deze planning wilde ik
bereiken dat de patiënt, mijn verpleegkundige begeleider en ik het overzicht konden behouden.
Aan het einde van de voorlichting wil ik dat de patiënt weet hoe zijn stoma werkt en hoe hij dit kan
verzorgen, vooral omdat hij zijn eigen lichaam het beste kent. Daarbij wilde ik weten hoe hij het vindt dat hij
een stoma heeft, hierbij heb ik gebruik gemaakt van gesprekstechnieken zoals doorvragen, luisteren en
samenvatten om zo meer informatie uit de patiënt te kunnen halen. Hij vond het eerst moeilijk dat hij een
stoma kreeg, maar wendde hier al snel aan. Meneer is best makkelijk in het accepteren van dingen in zijn
leven vertelde hij (4) (Stap 1).
Ik heb het protocol van de urostoma ‘’Eendelig urostoma systeem verwisselen’’ uitgeprint en doorgelezen.
Vervolgens heb ik de benodigdheden bij elkaar gepakt om zo de urostoma te kunnen verzorgen, de spullen
heb ik laten controleren door de verpleegkundige zodat ik met het juiste materiaal te werk ga (13). Ik vroeg
eerst aan de patiënt wat hij al weet van de urostoma. Hij wist al heel veel over de urostoma en stond er
positief in. Hij wilde graag leren om het zelf te kunnen verzorgen. De zorgvrager vindt het namelijk belangrijk
dat hij veel zelfstandig kan doen en liever niet afhankelijk is van de zorg (Achterhalen). Ik vatte de informatie
vervolgens samen en besloot om samen met meneer de stappen te doorlopen door middel van het protocol
(14). Dit vond hij goed, daarbij gaf hij ook aan het fijn te vinden om dit een paar dagen achter elkaar te
herhalen (Adviseren).
Hierna besloot ik om de stoma te verzorgen en bij elke handeling hardop te zeggen wat ik aan het doen ben
(Stap 2). De patiënt bedankte mij voor de verzorging en vond mijn uitleg over de stoma goed te volgen (5). Ik
gaf aan dat ik het voor hem belangrijk vindt om de stappen inderdaad goed te herhalen en uiteindelijk zelf te
proberen (Stap 3 en 5). Zo maakte ik met hem de afspraak dat hij morgen alle stappen opnieuw herhaalt en
zelf kan aangeven hoe het malletje moet zitten. Daarnaast hebben we samen afgesproken dat hij op vrijdag
de stoma zelf kan plakken. Ik wilde dat dit onder begeleiding zou worden gedaan omdat de
stomaverpleegkundige dan ook aanwezig is. Dit gaf mij de kans om mee te kijken en om te zien op wat voor
kritische manier de stomaverpleegkundige een stoma beoordeelt (11). Door dit onder begeleiding en in
