IVM – Voorbereiding Tentamen 2, Basisboek Integrale Veiligheid en Informatiebeveiliging
Tentamenstof:
Basisboek Integrale Veiligheid: Hoofdstukken 1, 2, 5, 11, 13 tot 17, 20, 22, 23, 26 en 29
Sheets Informatieveiligheid
Basisboek Integrale Veiligheid
Hoofdstuk 1: Veiligheid in perspectief
Het gevoel van onveiligheid stijgt terwijl het aantal geregistreerde misdrijven afneemt. Zorgen over
immigratie, spanningen tussen religies, tekorten in de ouderenzorg – geven onzekerheden.
Veiligheid is verbonden met gevoelens en emotie over grote thema’s. Tegelijk is veiligheid ook
gewoon ’s avonds weer ongeschonden thuis komen.
Maatschappelijke ontwikkelingen:
Vernetwerking van de samenleving
Mensen raken opgenomen in toenemend dichtere en verder reikkende netwerken van
afhankelijkheidsrelaties, oorzaken zijn: toenemende mobiliteit, staatsvorming zorgde voor
stabiele ondergrond, arbeidsdeling, verstedelijking en vereenvoudigd contact door
telecommunicatie.
Vernetwerking is de belangrijkste maatschappelijke ontwikkeling in relatie tot veiligheid.
Migratie
Recente immigratiestromen leiden tot nieuwe en soms verhitte discussies over
grensbewaking, normen en waarden, religies en criminaliteit.
Economie
Macro-niveau: onderlinge machtsverhoudingen nationale economieën met betrekking tot
politieke stabiliteit.
Individueel niveau: Verband tussen armoede, gebrek aan kansen en schenden van
maatschappelijke normen.
Ontwikkelingen vakgebied:
Dankzij ontwikkelingen in de maatschappij is het vakgebied voortdurend in beweging om zich te
richten op wisselende veiligheidsprioriteiten. Wijzigingen kunnen ook voorkomen doordat
veiligheidsdeskundigen zich met andere onderwerpen gaan bezighouden door het werkterrein uit
te breiden naar bijvoorbeeld voorkomen van sportongevallen of gezondheidspreventie.
Bescheidenheid, vaardigheid en volharding
100% veiligheid bestaat niet en is ook niet het streven aangezien maatregelen ook beperkingen
betekenen. Er hoeft niet voor ieder probleem een nieuwe regel of procedure te worden gemaakt om
risico’s uit te bannen: het zogenaamde risicoregelreflex.
Als veiligheidsdeskundige ben je een schakel in een groter systeem, dit betekent dat je in elk geval
een onderdeel bent van een vernetwerkte samenleving waardoor je op allerlei manieren in
verbinding staat met ontwikkelingen en partijen waar je maar zeer beperkte invloed op hebt.
,Tegelijkertijd biedt dit ook kansen wanneer je die verbindingen vaardig benut kan je relaties bij jouw
veiligheidsvraagstuk betrekken en ze daaraan een aandeel laten leveren. Hierbij krijg je wel te maken
met de vraag wie verantwoordelijk is. Door vernetwerking strekken gevolgen van een incident zich
verder uit, en kunnen er ook meer partijen op hun verantwoordelijkheid worden aangesproken.
Veiligheid is mede door de vernetwerking niet de exclusieve verantwoordelijkheid van de overheid.
Een zekere mate zal hier blijven liggen, onder andere door het geweldsmonopolie en de politie.
Kernbegrippen:
Risicoregelreflex
Vernetwerking
Hoofdstuk 2: Begrippenkader integrale Veiligheid
Betekenis veiligheid:
Effectief beschermen van mensen tegen persoonlijk leed met uitzondering van ziektes waarvan geen
directe uitwendige oorzaak bekend is.
Veiligheidszorg is alles wat mensen doen om hun lichamelijke en geestelijke integriteit te
beschermen. Dit is niet beperkt tot de bescherming tegen verwondingen en onnatuurlijke dood,
maar ook de bescherming tegen psychische problemen of angstgevoelens.
In relatie met veiligheid komt het begrip risico vaak terug, dit is de kans op een gebeurtenis die de
veiligheid bedreigt maal de schadelijke effecten (Risico = Kans x Effect).
Integrale veiligheid betekent dat een veiligheidsprobleem (VP) in een breder perspectief wordt
geplaatst langs vier verschillende lijnen:
1. Tijd: VP is een proces, gaat ook over preventie en nazorg.
2. Ruimte: VP beperkt zich niet tot lokaal niveau, rekening houden met verplaatsingseffecten.
3. Sociale netwerken: VP vereist samenwerking tussen organisaties, informatiedeling is belangrijk.
4. Kennisgebied: VP benaderen vanuit verschillende kennisgebieden, multidisciplinaire
aanpak.
Binnen veiligheidskunde zijn hoofdthema’s te onderscheiden, te weten:
Macroniveau: Sociale en fysieke veiligheid & criminaliteit en leefbaarheid
Bedrijfsniveau: Externe en interne veiligheid & bedrijfsveiligheid.
Objectieve en subjectieve veiligheid
Grond waarop uitspraken over veiligheid zijn gefundeerd: feitelijkheden of gevoel.
Beide zienswijzen verdienen aparte aandacht, bij gevoel van onveiligheid volstaat het niet om met
een rationele aanpak het aantal incidenten te reduceren. Er dient dan een oorzaak achterhaald te
worden van de angstgevoelens.
Bijzonder: fear victimization paradox, degenen die objectief gezien minder kans lopen om
slachtoffer te worden rapporteren de hoogste angstniveaus en vice versa.
, Sociale en fysieke veiligheid
Sociale veiligheid verwijst naar de mate waarin mensen beschermd zijn en zich beschermd voelen
tegen persoonlijk leed door misdrijven, overtredingen en overlast door anderen.
Fysieke veiligheid is de mate waarin mensen beschermd zijn en zich beschermd voelen tegen
persoonlijk leed als gevolg van ongevallen en onheil van niet-menselijke oorsprong (systematische
veiligheid).
Criminaliteit en leefbaarheid
Sociale veiligheid draait om criminaliteit en leefbaarheid. Criminaliteit is te omschrijven als het
plegen van misdrijven.
Leefbaarheid is de mate waarin de woonomgeving van mensen past bij hun fysieke en psychische
behoeften. Een omgeving is leefbaar wanneer deze de bewoners in staat stelt om in hun
levensbehoeften te voorzien.
Veiligheidskunde op bedrijfsniveau:
Externe en interne veiligheid zijn vormen van fysieke veiligheid, het gaat om bedrijven en
bedrijvigheid als bron van onveiligheid.
Externe veiligheid: de veiligheid van personen die zich bevinden buiten het systeem van het bedrijf
waar het ongeval zich voordoet.
Interne veiligheid: de veiligheid van personen die zich bevinden binnen het systeem van het bedrijf
waar het ongeval zich voordoet, o.a. werknemers, bezoekers, leveranciers.
Bedrijfsveiligheid: Zorg voor bescherming, zowel fysiek als sociaal, van mensen in het bedrijf tegen
gevaren vanuit de omgeving zoals rampen en ongevallen, maar ook door insluiping, diefstal, inbraak
en sabotage.
Kernbegrippen:
Arbeidsveiligheid Multidisciplinair
Bedrijfsbeveiliging Objectieve veiligheid
Bedrijfsveiligheid Risico
Criminaliteit Risicoperceptie
Externe veiligheid Sociale veiligheid
Fysieke veiligheid Subjectieve veiligheid
Gevaar Veiligheid
Integrale veiligheid Veiligheidsketen
Interne veiligheid Veiligheidszorg
Leefbaarheid
