Voor het vak Cariologie van de opleiding Mondzorgkunde aan de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, heb ik een samenvatting gemaakt van alle kennisclips. Dit vak werd gegeven in periode 3 van mijn propedeusejaar (20/21), door dhr. B. Loomans, dhr. H. von den Hoff en mw. M.C. Huysmans.
Voor het tenta...
2 FEBRUARI 2021
MONDZORGKUNDE PROPEDEUSE
Lieke van Vliet
,Inhoud
H1 Biochemie van gebitselementen en speeksel................................................................... 4
1.1 Speeksel en buffers................................................................................................. 4
Functies van het speeksel .............................................................................................. 4
Uitspoelen door speeksel ............................................................................................... 4
Anorganische componenten in speeksel ........................................................................ 5
Fosfaat buffer ................................................................................................................. 5
Bicarbonaat buffer .......................................................................................................... 5
Eiwit buffers.................................................................................................................... 6
Speekseleiwitten die voorkomen in de mond .................................................................. 6
De pellikel....................................................................................................................... 7
Fluoride in speeksel ....................................................................................................... 7
1.1 Demineralisatie en remineralisatie........................................................................... 8
Hydroxyapatiet ............................................................................................................... 8
Oplosbaarheid van zouten .............................................................................................. 8
Oplosbaarheid van hydroxyapatiet ................................................................................. 9
Oplossen van hydroxyapatiet in een zuur milieu ............................................................10
De ionenactiviteit in speeksel ........................................................................................11
Verzadiging en flow rate ................................................................................................11
Demineralisatie (cariës) .................................................................................................11
Remineralisatie .............................................................................................................11
Aantekeningen van het vragenuurtje n.a.v. kennisclips biochemie .......................................12
H2 Microbiologie en biofilm ..................................................................................................13
2.1 Ontwikkeling van de biofilm .........................................................................................13
Epitheelcellen met coccen .............................................................................................13
Micro-Habitats ...............................................................................................................13
Biofilm vorming ..............................................................................................................14
Hechting aan de pellicle ................................................................................................14
Verandering bacteriën biofilm ........................................................................................15
Kolonisatieweerstand ....................................................................................................15
Voedselketen ................................................................................................................15
2.2 De cariogene biofilm ...................................................................................................16
Mutans op de tand.........................................................................................................16
Cariogene eigenschappen .............................................................................................16
Ontwikkeling van cariës .................................................................................................16
Risico cariës verminderen door gebruik chloorhexidine .................................................17
H3 Pathologie en Etiologie ...................................................................................................18
1
, 3.1 Pathologie van het cariësproces .................................................................................18
Predilectieplaatsen ........................................................................................................18
Ecologische plaquehypothese .......................................................................................19
Dynamisch proces in de tandplaque ..............................................................................19
Disbalans ......................................................................................................................19
3.2 Demineralisatie en remineralisatie ..............................................................................19
Demineralisatie .............................................................................................................19
Remineralisatie .............................................................................................................20
3.3 Glazuurlaesies ............................................................................................................20
Witte vleklaesie .............................................................................................................20
Typische sub-surface laesie ..........................................................................................20
Erosieve zuuraanval ......................................................................................................21
Remineralisatie op laesieniveau ....................................................................................21
3.4 Cariëslaesies in dentine ..............................................................................................22
Sclerose tubuli...............................................................................................................22
Laesieprogressie in het dentine .....................................................................................22
Laesieprogressie diep tot in dentine ..............................................................................23
Wortelcariës ..................................................................................................................23
Remineralisatie en arrest...............................................................................................23
3.5 Algemene etiologie van het cariësproces ....................................................................24
Definitie van cariës als ziekte ........................................................................................24
The action is in the biofilm .............................................................................................24
Ecologische plaquehypothese .......................................................................................24
Etiologie ........................................................................................................................24
Etiologie en de genetische factor ...................................................................................25
3.6 Etiologie suiker ...........................................................................................................26
Centrale proximale rol ...................................................................................................26
Geschiedenis 1930........................................................................................................26
Conclusie uit alle onderzoeken ......................................................................................27
H4 Gebitsslijtage ..................................................................................................................28
Het doel van de diagnostiek bij gebitsslijtage ....................................................................28
Traditionele indeling gebitsslijtage ....................................................................................28
‘Etiologie-onafhankelijke’ indeling .....................................................................................28
Etiologie of tooth wear ......................................................................................................29
Mechanische slijtage.........................................................................................................30
Bewustwording door door te vragen..................................................................................30
Chemische processen ......................................................................................................31
2
, Rol van een erosieve aanval .............................................................................................31
Reflux (GOR) ....................................................................................................................31
GORD symptomen ........................................................................................................31
Specifieke vragen GORD ..............................................................................................32
Modificerende factoren .....................................................................................................32
Ernstige- en pathologische gebitsslijtage ..........................................................................32
Flowchart ..........................................................................................................................33
Fenotypes .........................................................................................................................34
Conclusies ........................................................................................................................36
H5 Epidemiologie .................................................................................................................37
5.1 Het meten van cariëservaring .....................................................................................37
Enkele begrippen uit de cariësepidemiologie ....................................................................37
Belangrijk voor vergelijking getallen...............................................................................38
Beperkingen DMF-index ...................................................................................................39
Behandelbehoefte .............................................................................................................39
Verzorgingsgraad .............................................................................................................40
H6 Globaal: diagnostiek en preventie ...................................................................................41
Tentamenvragen voorbeeld ..................................................................................................44
3
,H1 Biochemie van gebitselementen en speeksel
1.1 Speeksel en buffers
Functies van het speeksel
Bescherming elementen:
• Remming van demineralisatie
o Calcium
o Fosfaat
o Mucins (in muceus)?
o Fluoride
• Stimuleren remineralisatie
o Calcium
o Fosfaat
Komt vrij voor in het speeksel maar kan
ook verbonden zijn aan eiwitten.
• Buffers
o Neutraliseren zuren
(biofilm, voedsel, drank)
Er zijn 3 verschillende buffersystemen die het speeksel bufferen bij een verschillende pH:
1. Bicarbonaat
2. Fosfaat
3. Proteïnen
• Wegspoelen
o Zuren en suikers wegspelen met speeksel
• Smeren van weefsels
o Zodat het makkelijk glijd
Antimicrobiële functie
• Microbiële samenstelling
o Antibacteriële componenten
o Antischimmel componenten
o Antivirale componenten
Uitspoelen door speeksel
“Oral Clearance”
- Volume speeksel in de mond 0,8 – 2,0 ml (met eten meer)
- Oppervlakte 200 cm2 = 100 micrometer film speeksel
Belangrijk verschijnsel:
- Relevantie hypofunctie speekselklieren (verminderde speekseltoevoer = Xerostomie)
4
, Anorganische componenten in speeksel
➢ Calcium (Ca)1-2 mmol/l
- Gebonden aan eiwitten
- In vrije vorm?
- Elementair (onmisbaar)?
- Ionen
➢ Fluoride (F)
Onder normale omstandigheden is de fluoride die in het speeksel voorkomt laag.
- Lage concentratie via voedsel / uitscheiden bij speeksel
- Hogere concentratie na poetsen.
Bufferionen:
Buffercomponenten: kunnen zich binden aan H+ ionen waardoor ze niet meer bijdragen
aan de pH.
➢ Fosfaat 2-10 mmol/l
o Afhankelijk van de uitstroomsnelheid
o PO4 3-
o Kan zich binden aan waterstofionen
➢ Carbonaat 3-28 mmol/l
o Afhankelijk van de uitstroomsnelheid
o HCO3 –
Fosfaat buffer
In deze grafiek is het evenwicht te zien van de fosfaat
buffer.
Afhankelijk van de pH (werkt het beste bij pK 7)
Hoge pH alleen PO4 3- , als de pH lager wordt binden er
steeds meer H+ ionen aan de fosfaat.
Neutraliseren van H+ ionen:
HPO4 2- + H+ kan om worden gezet in → H2PO4-
(geneutraliseerd)
Bicarbonaat buffer
Deze buffer ligt iets anders
De H+ ionen binden zich aan de bicarbonaat waar door er
H2CO3 ontstaat. Dit kan d.m.v. het enzym carbonic
anhydrase, omgezet worden in CO2 en H2O.
5
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper liekevanvliet1. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €10,08. Je zit daarna nergens aan vast.
