LEEREENHEID 4
Toetsmatrijs Minor Kind & Jeugd
,Leereenheid 4.1
Je kunt;
•Benoemen wat het vakgebied van de ontwikkelingspsychologie inhoudt. Uitleggen hoe
verschillende theorieën (Piaget, Erikson,) de ontwikkeling van de cognitie verklaren.
Ontwikkelingspsychologie Is de wetenschap die het gedrag van de mens bestudeert in de
verschillende fasen van zijn ontwikkeling.
,Cognitieve ontwikkeling - Piaget (1896-1980)
= o.a. ontwikkeling van denken, taal, aandacht en geheugen
Piaget: Door interacties tussen de omgeving en genetisch bepaalde lichamelijk rijping,
onstaan vanuit eerste reflexen complexere cognitieve vaardigheden.
Piaget ontdekte dat de mens schema’s ontwikkelt om deze indrukken op te slaan in het
geheugen. Hoe meer indrukken het kind opdoet, hoe verfijnder de schema’ s.
Adaptatie: kinderen veranderen in gedrag of denken om binnen een situatie effectiever te
kunnen functioneren.
Dit gebeurd via twee processen:
● Assimilatie: proces waarbij bestaande vaardigheden en kennis worden gebruikt in
nieuwe situaties.
Bijv. bepaalde mondbewegingen om te zuigen (zuigreflex) werkt bij tepel voor
voeding, maar ook bij de speen. Bij vast voedsel werkt het niet, zie dan
accommodatie.
● Accommodatie: proces van aanpassing van bestaande vaardigheid en kennis om met
een nieuwe situatie om te gaan. Bijv. mondbewegingen veranderen om vast voedsel
binnen te houden/tot zich te nemen. Of bijv. plezier aan het in de mond stoppen van
voorwerpen. Op het strand betekent dit een hap zand, waardoor de kennis herzien
moet worden.
Drijvende kracht achter cognitieve ontwikkeling (de neiging van kinderen zich te ontwikkelen)
= Equilibratie: een zelfregulerend proces dat zorgt voor steeds betere adaptatie.
Is het gedrag in overeenstemming met eisen vanuit de omgeving, dan is er evenwicht
(equilibrium). Maar als eisen vanuit de omgeving de vaardigheden te boven gaan is er
disbalans en zal het kind dit willen opheffen door assimilatie en accommodatie.
•Uitleggen wat de functies zijn van reflexen; uitleggen hoe reflexen kunnen uitdoven en
verklaren waarom bepaalde reflexen blijven bestaan.
Functie
Reflexen zijn automatische reacties op prikkels uit de omgeving. Hoe primitief ze ook zijn, ze
stellen je baby in staat te reageren op zijn omgeving. En dat al vanaf het moment dat hij de
veilige warmte van je baarmoeder verlaat.
Sommige reflexen, zoals de zoekreflex en de zuigreflex, zijn er echt op gericht om buiten de
baarmoeder te kunnen overleven. Andere, zoals de moro-reflex en de grijpreflex, stammen
waarschijnlijk uit een vroegere periode in de evolutie waarbij baby’s zich aan hun moeder
vastklampen om rondgedragen te worden. Bij apen zie je dit ook terug. Van sommige
reflexen is de functie niet bekend.
Eén van de functies van reflexen is het beschermen van het lichaam tegen invloeden van
buiten. Een andere functie van spierreflexen zijn het handhaven van de lichaamshouding.
Een lichaam handhaaft met kleine spier correcties de lichaamshouding.
Wanneer verdwijnen de reflexen?
In de loop van de motorische ontwikkeling van je kind verdwijnt het merendeel van deze
reflexen weer. Dit komt door de rijping van de hersenen en zenuwbanen. Doordat je baby
steeds meer willekeurige controle krijgt over zijn lichaamsbewegingen doven deze
reflexbewegingen uit en worden ze vervangen door bewuste gedragingen.
De meeste reflexen verdwijnen rond de leeftijd van 3 tot 4 maanden. De grijpreflex van de
voetzool verdwijnt bij 9 maanden wanneer je kleine begint met lopen. Ook gaan andere
reflexen een belangrijkere rol spelen, de overgangsreflexen. Deze ondersteunen de
motorische ontwikkeling van je kleine.
, Verdwijnen de primitieve reflexen niet, dan staat dit de motorische ontwikkeling in de weg. Je
kunt je voorstellen dat een aanhoudende grijpreflex van de voetzool bijvoorbeeld het lopen
en correct neerzetten van de voet bemoeilijkt. En zo belemmert een aanhoudende ATNR de
oog-handcoördinatie. Het consultatiebureau houdt dit gelukkig goed in de gaten.
Waarom blijven sommige reflexen bestaan?
De reflexen verdwijnen dankzij de ontwikkeling van de frontale kwab gedurende de
ontwikkeling. De reflexen blijven altijd aanwezig in de hersenstam, maar onder invloed van
[1]
de hogergelegen hersengebieden worden de reflexen in gezonde volwassenen onderdrukt.
•De ontwikkelingsaspecten van de lichamelijk en motorische ontwikkeling per leeftijdsfase
benoemen.
Leeftijdsfa Lichamelijke en motorische ontwikkeling
se
Zuigeling ● Groeien (hele lichaam, maar ook hart, longen, maag, darmen), tanden
0-1,5 jaar doorkomen, skelet wordt harder,
● grijpen, pakken, zelf eten, coördinatie van links naar rechts. Kind
ontwikkelt van boven naar beneden, eerst nek stabiel, dan rollen,
zitten, kruipen, staan, lopen etc
● Gehoor, zicht, smaak, brabbelen
Peuter ● Door beweging minder vet meer spier.
1,5-4 jaar ● Hart en ademhalingsfrequentie nemen af.
● Zindelijk worden
● Meer spelen ipv in mond stoppen en tekenen
● Grote behoefte aan spelen
Kleuter Lichamelijk
4 -6 jaar ● Lengte boven 100 cm en 20 kg
● De groei zakt ten opzichte van de peuterfase een beetje in
● Het kind groeit gemiddeld zes centimeter en twee kilo per jaar
● Het lichaam groeit nu sneller dan het hoofd
● Het uiterlijk verandert, het kind oogt slanker
● De mollige vingertjes verdwijnen en het kenmerkende buikje van de
peuter wordt platter
● De benen worden in verhouding korter omdat de romp sneller groeit
● Het kind krijgt meer beenderen in zijn pols en enkel
Motorisch
● huppelen op één been (galoppas)
● met beide voeten tegelijk naar voren springen (trappelt niet meer)
● binnen de lijntjes kleuren
● papier in driehoeken vouwen
● zijn naam schrijven
● kleine kralen rijgen
● binnen 20 seconden tien knikkers in een flesje stoppen
● schenken zonder te morsen
● knijpers openen en ergens op vastzetten
● 10 seconden op één been staan eventueel met wiebelen
● 10 keer hinkelen
● huppelen afwisselend op linker- en rechterbeen
