Samenvatting Hoofdstuk 2 schatkist aarde van BuiteNLand 3 vwo over onder andere delfstoffen en de geologische tijdperken. Zelf een 8,4 gehaald voor de toets.
Samenvatting Aardrijkskunde H2
2.1 Het gezicht van de aarde verandert
Bij het ontstaan van de aarde was de hele planeet gloeiend heet. Langzaam koelde de aarde
af en zo werden de aardkern, aardmantel en aardkorst gevormd. Door de vulkanische
activiteit kwam er waterdamp en CO2 in de atmosfeer. Een groot deel van de waterdamp
condenseerde tot water, dat zich nu in de oceanen bevindt. De omstandigheden werden
langzaam geschikt voor levende organismen. 3 miljard jaar geleden ontstonden bacteriën die
CO2 opnamen en zuurstof afgaven. Die zuurstof creëerde een paar miljard jaar later
mogelijkheden voor complexere levensvormen.
Na de bacteriën ontstonden weekdieren, schelpdieren, vissen, landplanten, reptielen en
zoogdieren. Op basis van deze evolutie hebben wetenschappers de geologische tijdschaal
gemaakt. Die tijdschaal heeft vier hoofdperioden.
1 Precambrium. De aarde bevroor meerdere malen en continenten verschenen. Er was
alleen leven onder water. Het landoppervlak was kaal. Aan het eind van het precambrium
ontstonden de eerste levensvormen op het aardoppervlak.
2 Paleozoïcum. De continenten bewogen uit elkaar, maar tijdens deze periode voegden ze
zich weer samen tot het supercontinent Pangea.
3 Mesozoïcum. De planten- en dierenwereld veranderde. Dit was de tijd van de dinosauriërs.
Ook valt Pangea uit elkaar en ontstaan de huidige continenten.
4 Kenozoïcum. Dit is de jongste periode en begint na het uitsterven van de dinosauriërs. Het
leven zoals wij dat nu kennen ontstaat met aan het einde de mens.
Er zijn 5 massa-extincties, de oorzaken daarvoor zijn divers en nog niet duidelijk. Men denkt
dat het zo’n 440 miljoen jaar geleden kouder werd en dat grote delen van continenten met
landijs werden bedekt en de zeespiegel daalde. De hoeveelheid CO2 nam af waardoor de
voedselketens verstoord raakte. Bij de laatste massa-extinctie die zo’n 65 miljoen jaar
geleden plaats vond, gaat men ervan uit dat een grote meteorietinslag ervoor zorgde dat er
stof in de atmosfeer terecht kwam, waar zonnestralen niet doorheen konden. Waardoor er
te weinig licht was voor plantengroei. Dat zorgde voor het massaal uitsterven van het leven
op aarde. Na deze ramp is het aantal soorten weer sterk toegenomen.
, 2.2 Het dagboek van de aarde
Door gesteenten te bestuderen en fossielen die daarin zaten te onderzoeken weet men veel
over de geschiedenis van de continenten en het leven op aarde. Een fossiel is een versteend
overblijfsel van een skelet of een afdruk van een dier of plant. Elk levend wezen kan
gefossiliseerd worden als het maar snel wordt begraven onder modder of zand, voor het kan
wegrotten of uit elkaar vallen.
Gesteenten en fossielen geven veel informatie over de omstandigheden en het klimaat van
vroeger. Als er bijvoorbeeld een fossiel van een mammoet word gevonden op de boden van
de Noordzee, dan weet je dat er in het verleden land was op de plek van de Noordzee en dat
er een kouder klimaat heerste dan nu. En als je in de grond een laag kalksteen tegen komt,
dan weet je dat daar vroeger kalkskeletjes van zeedieren naar de bodem gezakt zijn en dat
daar een zee heeft gelegen. Als je in dat kalksteen een skelet van een ammoniet tegenkomt,
dan weet je dat de zee daar tussen 250 miljoen en 60 miljoen jaar heeft gelegen.
Ammonieten zijn gidsfossielen en leefden een korte tijd in een groot gebied. Hoe korter een
soort leefde, hoe preciezer en gesteentelaag gedateerd kan worden.
Er zijn drie soorten gesteenten
1. Sedimentgesteente
Dit soort gesteente ontstaat doordat er laagjes zand of klei over elkaar heen zijn afgezet. De
onderste laag is het oudst en de bovenste laag is het jongst. Vervolgens zijn de lagen
weggezakt, samengeperst en weer omhooggekomen. Dit proces duurt miljoenen jaren
2. Stollingsgesteente
Dit zijn gesteenten die zijn gevormd door vulkanische activiteit. Graniet wordt gevormd door
de stolling van magma en basalt wordt gevormd door de stolling van lava.
3. Metamorf gesteente
Het gesteente wordt door hoge druk en/of temperatuur veranderd. Marmer ontstaat
bijvoorbeeld als kalksteen door hoge druk van bovenliggende lagen verandert.
Als je naar lagen sedimentgesteente kijkt, dan weet je niet wanneer deze gevormd zijn. Maar
je weet wel in welke volgorde. Dat noemen we relatieve ouderdom, de ouderdom ten
opzichte van elkaar.
Sinds de ontdekking van de radioactiviteit is men in staat om te om vast te stellen hoe oud
een gesteente is. In sommige gesteenten zitten kleine hoeveelheden radioactieve elementen
zoals uranium. Radioactief materiaal valt in een vast tempo uiteen, waardoor je kunt
terugtellen hoe oud het gesteente is. Dit word absolute ouderdom genoemd.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper laura10s. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
