Joe speedboot
Samenvatting
Deel I Penseel
De roman opent met de passage waarin de verteller Fransje Hermans (zoon van
een niet onbemiddelde autosloper in het dorp Lomark) zijn ogen opent na 220
dagen in coma gelegen te hebben. Om zijn bed staan zijn ouders en broers en hij
ziet in hun ogen dat er in Lomark iets is gebeurd wat het leven van hen heeft
veranderd. Er is namelijk een nieuwkomer het dorp Lomark binnengedenderd. Joe
Speedboot is in de verhuiswagen tot stilstand gekomen in het huis van Christof
Maandag: de zoon van de grootste asfaltfabrikant van de streek. Helaas is de
vader van Joe hierbij om het leven gekomen: hij was op de grill van de auto
vastgeplakt.
Joe Speedboot is natuurlijk niet de echte naam van deze nieuwkomer, maar hij
heeft deze zelf aangenomen. De achternaam van zijn moeder is Ratzinger, maar
hoe hij aan zijn voornaam gekomen is, zullen we voorlopig niet te weten komen.
Joe durft dingen te doen die de andere Lomarkers niet durven: hij maakt zelfs
bommen die soms op een ongelukkig tijdstip afgaan. Met recht schudt hij de
saaie dorpelingen op die manier wakker, al wordt hij na een ontploffing van een
bom in de buurt van de school zelf behoorlijk getroffen en gewond.
Om zich heen verzamelt hij de vrienden Christof en Engel, een kunstenaar in de
dop. Aanvankelijk wordt Tommy niet zo in de relatie met de andere vrienden
betrokken: hij volgt hen wel, schrijft ook alles wat ze doen op in zijn dagboeken,
want hij heeft zich als doel gesteld de chroniqueur van Lomark te worden om zo
in de toekomst zijn financiële bestaan veilig te stellen. Hij is wel jaloers op
Christof, omdat hij van mening is dat die persoon tussen hem en zijn grote idool
Joe instaat. Hij gaat na het ontwaken uit zijn coma ook gewoon naar school:
hersens heeft hij namelijk wel, al kan hij zich nauwelijks bewegen en al helemaal
niet spreken. Alleen in zijn arm heeft hij een enorme kracht.
Het dorp krijgt een tweede impuls met de komst van Picolien Jane (PJ) een
dochter van een Zuid-Afrikaanse tandarts die zich in 1993 in het dorp vestigt. Ze
is erg mooi en Fransje is vanaf het begin verliefd op haar. Dat is natuurlijk een
illusie daar hij zo ernstig gehandicapt is. Er kijkt geen enkel meisje naar hem. Die
hebben meer oog voor Engels die een echte womanizer is en kan krijgen wie hij
wil. Een andere nieuwkomer in Lomark is de nieuwe vriend van Joe’s moeder die
ze in Egypte heeft opgedaan. Deze zwarte Numibiër, Mahfouz Husseini, wordt
door Joe al snel Papa Afrika genoemd. De Egyptenaar vertelt aan Fransje hoe hij
zijn geliefde in Egypte heeft leren kennen. Later is hij bezig met het maken van
een primitief zeilschip. (een feloek)
Joe Speedboot heeft in diezelfde tijd ook een mechanisch wonder verricht. Hij wil
wel eens zien of het waar is wat de dorpelingen vertellen over het nudisme van
de moeder van PJ en bouwt daarom in een afgelegen schuur zelf een primitief
vliegtuig om haar op die manier stiekem te kunnen bewonderen. Fransje slaat
alles van een afstandje gade, natuurlijk om alles te kunnen beschrijven in zijn
kronieken en hij ziet dat het vliegtuig inderdaad in staat is op te stijgen. Later in
het verhaal mag hij van Joe zelfs een keertje meevliegen, al is het een
heksentoer om de gehandicapte jongen in het vliegtuig te hijsen. Het is een
, prachtige maar steenkoude vlucht en bij de landing gaat alles maar net goed.
Dat is Joe Speedboot ten voeten uit: hij blijft stoïcijns onder de bijna-crash.
Fransje heeft door zijn domme, vervelende broer Dirk inmiddels alcohol leren
drinken: hij is het plaatselijke vermaak van de Lomarkers, omdat tijdens het
drinken alcohol uit zijn mond druipt. De lezer is intussen ook te weten gekomen
dat het ongeluk van Frans veroorzaakt is door een grasmaaier. De vlijmscherpe
grasmaaimessen hadden hem gemist, maar de trekker was over hem heen
gereden. Daarna had hij lang in coma gelegen.
Mahfouz, de Egyptische vriend van Joe’s moeder is na enkele maanden flink
gevorderd met zijn zeilschip. Bij de tewaterlating komt het hele dorp kijken hoe
alles zal reilen en zeilen. Maar nadat Mahfouz om de hoek van de rivier is
verdwenen, ziet niemand hem ooit meer terug. Joe denkt dat hij met de zeilboot
gewoon teruggezeild is naar Egypte vanwege de controle die zijn moeder op zijn
leven had willen uitoefenen. Zo heeft ze o.a. zijn paspoort ingenomen, zodat hij
niet bij haar wegkan.
Frans is, hoewel hij niet kan spreken en niet kan praten, zeker niet dom, want hij
is in staat om het eindexamen vwo te behalen. Na het eindexamen willen
Christof, Engel, Joe en PJ gaan studeren. Het is duidelijk dat Engel naar de
kunstacademie gaat. Joe zou naar de HTS moeten vanwege zijn belangstelling
voor de techniek (Het hele leven is namelijk beweging, is zijn credo) maar na een
open dag is hij ervan genezen. Hij gaat ook naar de kunstacademie en moet daar
eigen werk tonen: hij vervoert zijn hele vliegtuig naar de academie en de
leerkrachten zijn daarvan erg onder de indruk: hij wordt aangenomen bij de
studie Autonoom. Christof gaat rechten studeren en PJ zal letterkunde in
Amsterdam gaan doen.
Het driemanschap is daarmee wel verbroken: de ooit zo ijzersterke constructie
van de drie vrienden is kapot, want Fransje mag van zijn ouders niet studeren: hij
moet gaan werken. Zijn vader heeft een baantje voor hem bedacht: hij moet
langs de deur om oude kranten op te halen, deze moet hij nat maken en in een
papierpers briketten voor brandstof maken. Hij kan namelijk met zijn sterke arm
de papierpers bedienen en er is veel vraag naar deze goedkope vorm van
brandstof. Fransje doet het met veel overgave en hij voert de productie van de
briketten tot grote hoogte op, wat volgens zijn vader de prijs van de briketten
aardig drukt. Hij krijgt derhalve minder geld van zijn vader, maar zijn moeder
zorgt er stiekem voor dat hij toch een aanvulling op zijn loon krijgt. Het meeste
geld brengt hij overigens naar de kroeg want hij heeft de smaak van alcohol
behoorlijk te pakken gekregen. Dat leidt een keer tot een enorme worstelpartij:
hij knijpt bijna de strot van een overigens heel sterke dakdekker dicht, al komt hij
zelf ook niet helemaal ongeschonden door de strijd.
Joe Speedboot keert terug naar Lomark: hij houdt zijn studie voor gezien. In
Amsterdam heeft hij PJ ontmoet of liever zij hem, want hij was behoorlijk stoned
geraakt in een coffeeshop. Hij treedt in dienst bij Christofs vader als
shovelmachinist. Wanneer er kermis in het dorp is, is er ook een Muizenstad. Joe
en PJ die op bezoek is bij haar ouders, gaan naar de Muizenstad, terwijl Frans hen
op een afstandje gadeslaat. Tot zijn schrik ziet hij dat de wrede PJ in staat is een
muis te isoleren van de rest van de muizen. Op een dag heeft Joe weer een nieuw
idee: hij wil met Fransje de armworstelwedstrijden in Europa af om op die manier
aan de kost te komen. Er zijn immers flinke geldprijzen te verdienen. Maar
Fransje weigert op zijn voorstel in te gaan: hij heeft zijn levensbestemming