Samenvatting
Aardrijkshunde havo 5 - H2 Aarde endogene en exogene processen samenvatting
Dit is een samenvatting van het tweede hoofdstuk van buiteNLand (3e editie 5 havo)
[Meer zien]Voorbeeld 2 van de 8 pagina's
Voorbeeld 2 van de 8 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Gekoppeld boek
Titel boek:
Auteur(s):
- Uitgave:
- ISBN:
- Druk:
Verkoper
Volgen
Voorbeeld van de inhoud
▼△▼△▼△▼△▼△▼△▼Introductie▼△▼△▼△▼△▼▼△▼△
Voordat we kunnen beginnen met de hoofdstukken zijn de volgende begrippen belangrijk om te weten:
Begrippen Definitie
Aardkorst De buitenste laag van de aarde, bestaande uit oceaanbodem en stukken continent.
Benedenloop Het laagste deel van een rivier (net voordat het de zee bereikt). △
Bergstorting Een grote massa rotsen die van een helling af glijdt. ▼
Bovenloop Het begin van een rivierloop in de bergen. △
Epicentrum Punt waar de meeste beweging door een aardbeving plaats vindt. ▼
Erosie Het uitschurende proces van stromend water, ijs of wind.
△
Eruptie Uitbarsting van een vulkaan.
▼
Sedimentatie De verhoging van sediment op plaatsen met trage water- of windstromingen.
Tsunami Golven ontstaan door aardbevingen in de oceaanbodem.
△
Verwering Het verbrokkelen van gesteente door het weer en de verwerking van planten.
▼H
2.1
De opbouw van de aarde ▼△▼△▼△▼△
Een verschrompelde appel?
Ongeveer 4,5 miljard geleden was de aarde nog een
gloeiendhete bol die langzaam afkoelde in de ruimte.
Na een lange tijd vormde de aarde een harde korst
aan de buitenkant, als gevolg is de aarde flink
gekrompen.
Van de korst tot de kern
Door de aardbevingen (trillingen die dwars door de
aarde heen gaan) kunnen seismologen (aardbeving
deskundigen) zien hoe de aarde ervan binnenuit ziet.
De aarde bestaat uit een vast gesteente als kern die
de daar om heen traag stromende gesteente in de
aardmantel met z’n hitte opwarmt. De aarde verhit
per 1000m ongeveer 15°C/30°C tot wel 200°C en in de aardkern is de
temperatuur ruim 5000°C en heeft ongeveer 4 miljoen maal meer
druk dan het aardoppervlak.
Twee soorten aardkorst
De aardkorst bestaat grotendeels uit oceaanbodem. Deze
oceaanbodem/oceanische korst is 8km dik en bestaat vooral uit
basalt (een zwaar gesteente). De continenten zijn veel dikker (40 tot
80km dik) en bestaan uit veel lichter gesteente zoals graniet. Beide
soorten bodemen drijven op het mantelgesteente als piepschuim in
een bak water. De oceaanbodem is niet plat en bestaat uit
verschillende delen die hoger zijn da de rest, deze delen worden
midoceanische ruggen genoemd en de diepe kloven worden
diepzeetroggen genoemd (zo is er een diepzeetrog langs de rand
van de Grote Oceaan die kilometers diep is).
△▼△▼△▼H2.2 Platentektoniek en
aardbevingen△▼△▼△▼
Verschillende plaatbewegingen
, Aardplaten of schollen bestaan uit verschillende continenten en oceaanbodems. Er vindt veel beweging tussen
plaatgrenzen plaats, er zijn drie verschillende bewegingen tussen aardplaten:
1. Convergente plaatgrenzen: 2. Divergente plaatgrenzen: 3. Transforme plaatgrenzen:
Hierbij botsen twee Hierbij bewegen twee Hierbij bewegen twee
aardplaten tegen elkaar. Als aardplaten van elkaar weg. aardplaten langs elkaar. Als
gevolg duikt de oceanische Deze vormen zich vaak bij gevolg vindt er vaak een
korst onder de andere plekken waar magma tegen aardbeving plaats;
aardplaat en vormt er zich de aardkorst druk en als
een trog, dit wordt ook wel gevolg ontstaan er vaak
subductie genoemd; vulkanen;
Platentektoniek
Door de convectie stromingen in de aardmantel zijn
de aardplaten constant in beweging, deze beweging
wordt platentektoniek genoemd. Door deze
beweging komt hete magma (zijdelings) naar boven
en neemt stukken aardkorsten mee. Wanneer deze
magma uit de aardkost spuwt wordt de lava
genoemd. Zo ontstaan er divergente breuken die
dus gevuld worden met lava. De lava stolt
vervolgens tot basalt en vormt nieuwe
oceaanbodem en vormt er zich midoceanische
ruggen. Aan de andere kant van de aardkorst
worden de platen juist naar beneden geduwd wat
voor magma zorgt (dit is dus een soort van cyclus).
Aardbevingen
Bij convergente en transforme plaatgrenzen
ontstaan de zwaarste aardbevingen, omdat de
spanning tussen de twee platen binnen seconden
door verschuivingen vrijkomt. De trillingen schieten
overal heen en kunnen vervolgens door
seismografische stations gemeten worden.
Hierdoor kunnen ze onder andere de exacte plek
van de aardbeving in de aardkorst (het
hypocentrum) vinden. Ook kunnen ze meten hoe
zwaar de aardbeving is. Hoe dichter bij het
hypocentrum en hoe zwaarder, des te groter de
krassen zijn en hoe hoger de score op de schaal
van Richter is.
Bovendien zorgen deze aardverschuivingen ook
voor een storting van grote hoeveelheden
materiaal op berghellingen. Bij zware aardbevingen
vinden er ook enorme vloedgolven (tsunami’s)
plaats, die kustvlakten kunnen verwoesten.
△▼△▼△▼△▼△▼△
H2.3 Vulkanisme△▼△▼△▼△▼△▼△▼
Vulkanisme bij divergerende platen
De samenstelling en temperatuur van het magma
zorgen voor het soort vulkaan dat ontstaat. Bij
midoceanische ruggen is het magma namelijk
vloeibaar en stroomt het gemakkelijk naar boven
(vanwege alle ruimte). Als gevolg zijn de
uitbarstingen rustig, oftewel effusieve erupties. De
lava stroomt hier over een breed gebied voordat
het in basalt verandert en vormt als gevolg een
schildvulkaan.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper jayjaylee. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 53022 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen