HC3 China van keizerrijk tot kapitalisme - (1842 - 2001)
H3.1 Het Chinese keizerrijk - (1842 - 1911)
China omstreek 1842
In 1842 bestond het Chinese keizerrijk al 2000 jaar. China had centraal gezag en een
landbouwstedelijke samenleving. Het bestuur was gebaseerd op het confucianisme. Streven
naar harmonie en orde en chaos vermijden was prioriteit. Men moest zich houden aan
traditionele deugden. De keizer regeerde met het hemels mandaat. De mandarijnen hadden
Confucius grondig bestudeerd. Ze moesten hier examen in doen.
De Qing dynastie regeerde in de 19e eeuw, voortgekomen uit Mantsjoe-veroveraars die de
troon in 1644 vanuit Mantsjoerije hadden veroverd. De Mantsjoes waren een etnische
minderheid. De meeste Chinezen hoorden bij de Han-Chinezen, maar men accepteerde de
keizer. China was welvarend met een grote bevolking.
Vanaf de 19e eeuw verloor China zijn positie als regionale grootmacht door politieke crisis,
hongersnoden en corruptie. De keizer had in 1793 de handel met de Britten afgewezen. Hij
vond het niet nodig. Echter kochten Chinezen veel opium uit Brits-Indië. China had dit
verboden, maar door corruptie kwam het binnen. Veel ambtenaren hadden hun functie ook
gekocht. Dmv omkoping en afpersing werd het centrale gezag verzwakt.
Imperialisme
China kreeg in de 19e eeuw ook te maken met modern imperialisme. Europeanen gingen al
lange tijd naar China voor producten. China liet ze weinig toe. De keizer wees in 1757
Kanton aan als de enige haven waar buitenlanders heen mochten, maar de Britten wilde
meer. Ze kochten steeds meer thee en betaalden met zilver. Maar ze verkochten de
Chinezen ook veel opium. In 1839 greep keizer Daoguang in. Hij nam opium in beslag, wat
de Britse regering oorlogsschepen liet sturen. Ze veroverden forten en kustplaatsen: de
Eerste Opiumoorlog. Door de wetenschappelijke revolutie en industriële revolutie waren de
Chinezen kansloos. De oorlog eindigde in 1842 met het Verdrag van Nanking. De Britten
mochten in vijf steden handel drijven en kregen Hongkong. Andere westerse landen
kwamen ook met ongelijke verdragen. China probeerde onder de afspraken uit te komen,
maar dit leidde in 1856 tot de Tweede Opiumoorlog. Frans-Britse troepen bezette Peking en
er werden nog tien havens opengesteld. De opiumhandel werd vrijgegeven. Ook andere
imperialistische mogendheden verwierven handelsrechten in de verdragshavens, waar
onderdanen exterritoriale rechten hadden. Buitenlanders leefden in concessies. De Chinese
overheid had hier niets te zeggen.
China’s reactie op de westerse invloed
De vernedering tastte het gezag van de keizer aan. Ook kwam er een hongersnood door de
overbevolking. De onvrede onder boeren leidden in 1851 tot de Taipingopstand. De Han-
Chinezen werden opgeroepen zich tegen de Qin-dynastie te keren. Ze predikten ook een
Chinese versie van het christendom. De Taiping schaften privébezit af, verwierpen het
confucianisme, verklaarden mannen en vrouwen gelijk, waren tegen luxe/genotzucht en
vermoordden rijke boeren, grondbezitters en ambtenaren. In het noorden begon de
Nianopstand. Ook zij kregen veel gebied in handen. Taiping werd in 1864 neergeslagen en
Naian in 1868, door Franse en Britse hulp.
1
, Als reactie op de opstanden en westerse invloed probeerden hervormers China vanaf 1860
te moderniseren. China moest weer machtig worden door deze zelfversterkingsbeweging.
Om het buitenland te verslaan moest China van het buitenland leren. Er was vooruitgang op
economisch, militair en bestuurlijk terrein, maar enkel in de steden. Daarnaast werkten de
conservatieven de beweging tegen. China raakte achterop. Dit was vooral te merken in de
oorlog met Japan. Japan was Korea binnengevallen, wat onder de Chinese toezicht viel. De
Chinees-Japanse Oorlog eindigde in 1895 met een vernederend vredesverdrag. Korea en
Taiwan werden Japanse koloniën en Japan kreeg concessies in Chinese havensteden. Dit
zorgde voor een nieuwe golf westers imperialisme. Er kwamen westerse importheffingen,
werden bedrijven gesticht en opium bleef het belangrijkste importproduct.
De nederlaag tegen Japan versterkte de hervormingsbeweging, die werd gesteund door
keizer Guangxu. Hij wilde moderniseren, maar de weerstand was sterk, van oa tante Cixi en
conservatieven. Cixi dwong met generaals in 1898 haar neef een wet te tekenen waarin
stond dat zijn zijn adviseur was. Zij bleef de machthebber. Er kwamen ook missionarissen
die Chinezen wilde bekeren. In 1899 ontstond een nationalistische volksbeweging die zich
tegen de buitenlanders keerden: Boksers. In 1900 vond de Bokseropstand plaats. Cixi
besloot de Boksers te steunen en verklaarden de buitenlandse mogendheden de oorlog. De
Boksers vielen de ambassadewijk aan, maar werden uiteindelijk neergeslagen. Er kwam een
vernederend vredesverdrag. China moest forten afbreken, boetes betalen en agressie tegen
buitenlanders aanpakken.
Uiteindelijk besloot Cixi mee te werken aan modernisering. In 1905 werd het examenstelsel
afgeschaft en een grondwet met parlement voorbereid. Maar de onvrede over de Qings was
weer versterkt. Het bestuur was chaotisch, corrupt en er kwam te weinig belastinggeld
binnen. China werd afhankelijk van buitenlandse leningen. In 1908 overleden Cixi en de
keizer. De troonopvolger was de driejarige Puyi. Eind 1911 sloegen nationalistische
militairen aan de muiterij. Het diep uit op een democratische revolutie. In 1912 trad de keizer
af en werd China een republiek.
H3.2 De Chinese republiek - (1912 - 1949)
De begintijd van de republiek
De stichter van de Republiek China was Sun Yat-sen, ingehuldigd op 1 jan. 1912. Hij was
westers opgeleid en had drie volksbeginselen: nationalisme, democratie en welvaart. Hier
kwam echter weinig van terecht. Generaal Yuan Shikai had besloten mee te werken aan de
vorming van een republiek. Sun had Yuan beloofd dat hij president mocht worden als hij de
keizer zou overtuigen af te treden. Dat deed hij en in maart 1912 trad de keizer af en werd
Yuan president. Later dat jaar zouden er verkiezingen zijn. Hiervoor werd de Kwomintang
(KMT) opgericht. Deze partij won. Yuam begon echter aan corruptie, dus Sun riep een
gewapende opstand op. De opstand werd neergeslagen, KMT verboden en Sun vluchtte.
Het centrale gezag van Yuan kreeg China niet onder controle. Na zijn dood in 1916
verbrokkelde het land in losse gebieden met onafhankelijke krijgsheren. Daarnaast was er
sprake van een hongersnood en werd China vernederd door het verdrag van Versailles. De
Duitse rechten in China werden gegeven aan Japan. Dit leidde tot demonstraties in China op
4 mei 1919. Hieruit ontstond de vier-meibeweging. Ze keerden zich tegen de invloed van
Japan/Westen maar wilde wel de waardigheid terugwinnen dmv westerse voorbeelden. Ze
waren tegen het confucianisme en streefde naar emancipatie, vrijheid, modernisering en
rationeel denken.
2
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper 157221. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,99. Je zit daarna nergens aan vast.
