SAMENVATTING JEUGDRECHT
BEGREPEN
Hoofdstuk 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 16, 17 en 18
Social Work – Hanzehogeschool Groningen
,Hoofdstuk 1: inleiding recht...................................................................................................................2
Hoofdstuk 2: de ouders van de jeugdige................................................................................................4
Hoofdstuk 3: het gezag over de jeugdige.............................................................................................10
Hoofdstuk 4: de jeugdige en de scheiding van zijn ouders...................................................................17
Hoofdstuk 5: de rechtspositie de jeugdige (1)......................................................................................24
Hoofdstuk 6: de rechtspositie van de jeugdige (2)...............................................................................29
Hoofdstuk 7: kinderbeschermingsmaatregelen....................................................................................37
Hoofdstuk 8: beëindiging van het gezag...............................................................................................48
Hoofdstuk 9: pleegzorg.........................................................................................................................52
Hoofdstuk 16: organisatie van de jeugdhulp........................................................................................57
Hoofdstuk 17: rechtspositie van de cliënten in de jeugdhulp...............................................................64
Hoofdstuk 18: kinderrechtenverdrag...................................................................................................76
1
,Jeugdrecht
begrepen
L. Janssen – 7 e druk
Hoofdstuk 1: inleiding recht
1.2 Omschrijving en doel
Inhoudelijk wil men rechtvaardigheid, gelijkheid, beschermen van de zwaksten en conflictbeheersing
bereiken met het recht. Wat er precies moet worden bereikt, welk doel nagestreefd moet worden is
een zaak van politieke keuzes. Het is de taak van de politiek om antwoord te geven op deze vragen.
Daarnaast heeft recht ook een ‘technisch’ doel: het ordenen van de samenleving en het geven van
regels om conflicten te voorkomen. Vanuit dit technische doel gezien, ligt de omschrijving van dit
begrip voor de hand: het recht is het geheel van overheidsregels dat de samenleving ordent.
1.3 Rechtsgebieden
Het recht houdt zich met alle aspecten van de samenleving bezig, om hier ordening in aan te brengen
is het ingedeeld in rechtsgebieden:
Staatsrecht: basisregels voor de organisatie van de overheid, biedt een beschrijving van de
verschillende organen van de overheid (gemeenteraad, provinciale staten), het beschrijft hun
onderlinge verhouding en geeft regels voor de relatie tussen burger en overheid. De
belangrijkste wet op het terrein van staatsrecht is de Grondwet (basis voor onze
staatsinrichting).
Bestuursrecht: geeft regels over de uitvoering van de bestuurstaak van de overheid (in actie).
Hiermee bedoelen we de ordenende taak van de overheid (zorg voor milieu, onderwijs,
jeugdhulp, verkeer). Een belangrijke wet, die praktisch voor het hele bestuursrecht geldt, is
de Algemene wet bestuursrecht (Awb).
Strafrecht: beschrijft de verboden gedragingen (diefstal, moord), wie zich hieraan schuldig
maakt, kan door de rechter gestraft worden. Onder ‘rechtsorde’ wordt de rust en de
veiligheid in de samenleving verstaan. Twee belangrijke wetboeken: Wetboek van Strafrecht
(Sr) (strafbepalingen) en het Wetboek van Strafordering (Sv) (na het strafbare feit).
Burgerlijk recht (civiel recht): regelt de verhouding tussen burgers onderling, bestaat uit drie
onderdelen:
- Personen- en familierecht: waarin familierechtelijke relaties tussen mensen worden geregeld
(ouderschap, gezag, omgang en scheidingen).
- Vermogensrecht: dat de zakelijke relaties tussen personen regelt (koop, huur, hypotheek).
- Rechtspersonenrecht: een rechtspersoon is een organisatie of onderneming die een
zelfstandig leven leidt in het recht. Hoe een rechtspersoon, zoals een naamloze
vennootschap (nv), een besloten vennootschap (bv), een stichting of een vereniging moet
worden opgericht en wie het voor het zeggen hebben.
Twee belangrijke wetboeken in het burgerlijk recht zijn het Burgerlijk Wetboek (BW), waarin de
rechten en plichten staan beschreven van burgers op het terrein van personen- en familierecht, het
vermogensrecht en het rechtspersonenrecht, en het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering (Rv).
2
, Dit wetboek bevat het procesrecht met onder andere de gang van zaken tijdens een burgerlijk
proces, de betekenis van een dagvaarding en de rol van de advocaat.
Omschrijving en plaats van het jeugdrecht:
Het jeugdrecht is het geheel van rechtsregels dat de positie van jeugdigen regelt. Dit valt niet onder
één rechtsgebied, maar bestaat uit onderdelen uit verschillende rechtsgebieden die over jeugdigen
gaan of voor hen belangrijk zijn. Jeugdrecht valt samen met de elementen van bestuursrecht.
Jeugdigen: kinderen van nul tot 18 jaar.
Recht ingedeeld naar onderwerp:
Aan de hand van het jeugdrecht wordt duidelijk dat het recht niet alleen kan worden ingedeeld naar
rechtsgebied, maar ook naar onderwerp. Zo is er naast het jeugdrecht, ook vreemdelingenrecht,
milieurecht, onderwijsrecht en arbeidsrecht.
1.4 Materieel recht en formeel recht
Het materieel recht bevat de rechten en plichten van burgers, het formeel recht geeft het
procesrecht.
Het materieel strafrecht beschrijft de strafbepalingen (diefstal, brandstichting, doodslag,
aanranding). Het formeelstrafrecht geeft aan wat er gebeurt als er eenmaal een strafbaar
feit is gepleegd (rechten van verdachte, positie raadsman, bevoegdheden, rechtszaak). Het
materieel strafrecht staat in het Wetboek van Strafrecht, het formeel strafrecht staat in het
Wetboek van Strafvordering.
Het materieel burgerlijk recht bevat de rechten en plichten (staan in het BW). Het formeel
burgerlijk recht bevat de gang van zaken tijdens een zitting, positie advocaat (staan in het
Rv).
Het materieel bestuursrecht bevat de rechten en plichten, en het formeel bestuursrecht
bevat de mogelijkheden om beroep in te stellen en de gang van zaken.
Je kunt ook zeggen: het formeel recht regelt de wijze waarop het materieel recht gehandhaafd
wordt. Wat mag en niet mag wordt aangegeven in het materieel recht, wat er gebeurt als het
materieel recht geschonden wordt, staat in het formeel recht.
Formeel recht noemt men ook wel procesrecht.
1.5 Nationaal en internationaal recht
Ieder land mag zijn eigen rechtseregels maken, deze gelden dan op het grondgebied van dat land. Dit
wordt nationaal recht genoemd. Daarnaast is er internationaal recht, dit regelt de rechtsrelaties
tussen verschillende staten. Dit wordt vaak vastgelegd in internationale verdragen, deze bevatten
regels waarmee de burgers van de aangesloten lidstaten rechtstreeks te maken hebben.
(Regels van de Europese Unie) De Europese wetgeving heeft steeds meer invloed op onze nationale
wetgeving (invoering van de euromunt).
Ook het Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele
vrijheden (EVRM) moet in dit verband worden genoemd. Het heeft invloed op bijvoorbeeld ons
personen- en familierecht en ons strafrecht. Voor het jeugdrecht wijzen we op het Internationaal
Verdrag inzake de Rechten van het Kind (IVRK), waarin de overheden van de lidstaten zich
verplichten om de rechten van het kind te respecteren en te bevorderen.
3
